Vì sao nước Mỹ khó kiểm soát súng đạn cá nhân?
Hơn 60 người thương vong trong hai ngày cuối tuần
10h sáng 3- 8, một đối tượng mang theo súng trường đã bất ngờ nã đạn vào những người mua hàng tại siêu thị Wal-Mart ở thành phố El Paso, bang Texas khiến ít nhất 20 người thiệt mạng và 26 người bị thương. Vụ việc xảy ra vào thời điểm có khoảng 1.000 - 3.000 người đang mua sắm. Các nạn nhân của vụ xả súng này chưa được nêu danh tính. Tuy nhiên, Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador nói trong đó có ít nhất ba người Mexico.
Hình ảnh hiện trường cho thấy các nạn nhân nằm la liệt ngay tại bãi đỗ xe. Vanessa, một nhân chứng kể rằng: "Tôi nghe thấy những tiếng nổ liên tục. Tôi thấy một người phụ nữ đang cầm hàng hóa rời siêu thị Walmart. Bà ấy gục ngã ngay trên đường tới ôtô của mình. Đó là lúc tôi biết đây không phải tiếng pháo hoa".
 |
| Camera ghi lại cảnh Patrick Crusius xả súng trong siêu thị Walmart. |
Nhiều nhân chứng cho biết một đứa trẻ đã chạy ra ngoài để cảnh báo mọi người về "một vụ xả súng đang diễn ra trong siêu thị", nhưng không ai để ý vì đứa bé còn quá nhỏ. Một người khác cho biết thủ phạm mặc áo đen và quần rằn ri, "hắn đeo cái gì đó giống tai nghe và mang một khẩu súng trường màu tối. Hắn chĩa súng vào mọi người và bắt đầu khai hỏa bừa bãi. Điều cuối cùng tôi thấy là hắn đã bắn ai đó đang nấp trong góc".
Thủ phạm sau đó đã bị bắt và được xác định là Patrick Crusius, 21 tuổi, đến từ Allen, bang Texas, cách thị trấn El Paso hơn 1.000km. Hắn từng học trường Cao đẳng Collin ở McKinney, bang Texas niên khóa 2017 - 2019. Trước khi gây án khoảng 1 tiếng rưỡi, Crusius đã đăng một bản tuyên bố cho hành vi của mình.
Crusius tốt nghiệp cấp 2 tại trường Plano và từng theo học cấp 3 tại trường phổ thông Liberty một thời gian. Trường cao đẳng Collin cho biết Crusius bắt đầu theo học tại đây từ năm 2017. Collin là một trường công tại McKinney, Texas. Hàng xóm cũ của Crusius, bà Leigh Ann Locascio, mô tả y là một người cực kỳ cô độc. Crusius thường ngồi một mình trên xe buýt tới trường cả thời cấp 2 và cấp 3.
Cảnh sát trưởng El Paso Greg Allen cho biết cảnh sát đang xem xét một bài viết dài 4 trang đăng tải trên mạng trực tuyến, tình nghi do Crusius viết vài ngày trước khi gây án. Theo đó bài viết này dường như chịu ảnh hưởng của tuyên bố từ kẻ bắn giết ở nhà thờ Christchurch, New Zealand hồi tháng 3 năm nay, khiến hơn 50 người thiệt mạng.
Tác giả của bài viết kêu gọi tấn công vào trung tâm thương mại Walmart "nhằm trả đũa sự xâm lăng của những người gốc Mỹ Latinh ở Texas", đồng thời bày tỏ những quan điểm cực hữu. Công ty Facebook hiện đã cho xóa tài khoản Facebook và Instagram mang tên Patrick Crusius.
Thống đốc bang Texas Greg Abbott cho rằng vụ tấn công dường như là hành vi phạm tội vì động cơ thù hằn. "Chúng tôi sẽ truy tố cả hành vi giết người và tội ác mang động cơ thù ghét. Đó chính xác là những gì đã xảy ra", Abbott nói.
Tổng thống Donald Trump đã lên án vụ xả súng là hành vi hèn nhát đồng thời nhấn mạnh “nước Mỹ cần phải hành động nhiều hơn nữa để ngăn chặn tình trạng bạo lực súng đạn”.
 |
| Cảnh sát phong tỏa hiện trường vụ xả súng tại siêu thị Walmart. |
Nhưng, chỉ 13 tiếng đồng hồ sau vụ xả súng đẫm máu tại thành phố El Paso, rạng sáng 4-8, một vụ xả súng nữa lại xảy ra bên ngoài quán bar Ned Peppers trên phố East 5th thuộc quận Oregon của thành phố Dayton, bang Ohio làm 10 người chết và ít nhất 16 người bị thương. Theo một nhân chứng, kẻ xả súng đã lớn tiếng tuyên bố về "cuộc cách mạng của game thủ" trong lúc ra tay tàn sát.
AFP dẫn lời người phát ngôn Sở Cảnh sát TP. Dayton, Matt Carper cho biết khi đó cảnh sát đang tuần tra trên đường nên nhanh chóng tiếp cận hiện trường và tiêu diệt thủ phạm. Đối tượng này sử dụng một khẩu súng dài và hiện vẫn chưa rõ động cơ. Cảnh sát đã xác định được nghi phạm là Connor Betts và trong số người bị bắn có cả em gái của hắn.
Vì sao nước Mỹ loay hoay với việc kiểm soát súng đạn?
Không một quốc gia phát triển nào trên thế giới lại phải đối mặt với mức độ bạo lực súng đạn cao như Mỹ. Tháng 6- 2018, Viện Nghiên cứu quốc tế và phát triển có trụ sở tại thành phố Geneve (Thụy Sĩ) công bố một báo cáo từ kết quả tổng hợp và phân tích dữ liệu của 133 nước và vùng lãnh thổ cho thấy nước Mỹ chỉ chiếm 4% dân số thế giới, nhưng lại sở hữu tới 40% số lượng súng đạn trên toàn cầu.
Theo đó, thế giới hiện có hơn 1 tỷ khẩu súng, nhưng có tới 857 triệu khẩu (tương đương 85%) trong số này thuộc sở hữu dân thường, phần còn lại phiên chế trong các lực lượng vũ trang (133 triệu khẩu - 13%) và nhân viên bảo vệ pháp luật (2%). Trong số này, người dân Mỹ sở hữu tới hơn 300 triệu khẩu súng, nhiều hơn tổng số vũ khí nóng của người dân tại 25 nước đứng sau Mỹ trong danh sách này cộng lại.
 |
| Nghi phạm Patrick Crusius. |
Mỗi năm, những người Mỹ mua khoảng 14 triệu khẩu súng mới sản xuất trong nước và súng nhập khẩu. Mặt trái của việc người dân sở hữu quá nhiều súng đạn là hàng loạt vụ xả súng xảy ra trong những năm gần đây. Vụ xả súng hôm 3-8 tại El Paso là một trong những vụ khiến nhiều người chết nhất kể từ năm 1966 tới nay.
Theo thống kê của nhóm vận động kiểm soát súng đạn "Everytown for Gun Safety", trong thời gian 8 năm (2009- 2017), Mỹ xảy ra ít nhất 173 vụ xả súng lớn (cướp đi sinh mạng của ít nhất 4 người), khiến hơn 1.000 người thiệt mạng.
Vụ xả súng đẫm máu nhất trong lịch sử nước Mỹ hiện đại xảy ra ngày 1-10-2017, Stephen Paddock, 64 tuổi, đã xả súng từ trên tầng 32 của Khách sạn Mandalay Bay Resort and Casino vào đám đông hơn 20.000 người đang tham dự một lễ hội âm nhạc ở khu vực trung tâm thành phố Las Vegas thuộc bang Nevada làm 58 người đã thiệt mạng và hơn 500 người bị thương.
Sau vụ xả súng tại một trường học ở bang Florida, cướp đi sinh mạng của 17 người hồi tháng 2-2018, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh tăng tuổi tối thiểu được phép mua súng trường và siết chặt kiểm soát những người mua loại vũ khí này. Cuối tháng 2- 2019, Hạ viện Mỹ thông qua hai dự luật liên quan đến kiểm soát súng đạn.
Dự luật an toàn súng đạn quy mô lớn, cho phép mở rộng việc kiểm tra lý lịch đối với gần như mọi trường hợp mua bán súng, bao gồm cả các vụ mua vũ khí tại các cuộc trưng bày vũ khí, qua internet. Dự luật H.R.1112, quy định kéo dài thời gian xem xét kiểm tra thông tin đối với hoạt động mua bán súng đạn. Trong đó đề xuất sẽ kéo dài thời gian xem xét ban đầu để kiểm tra thông tin về hoạt động mua bán súng đạn từ 3 đến 10 ngày.
Tuy nhiên, ngày 20- 6-2019, Thượng viện Mỹ đã bác bỏ cả 4 đề xuất hạn chế súng đạn do hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đưa ra. Đây cũng là minh chứng cho thấy các nhà lập pháp Mỹ đều thống nhất cần phải làm gì đó để giải quyết một vấn đề quan trọng đối với đất nước, tuy nhiên, họ lại không thể tìm ra cách thức hiện thực hóa điều này.
 |
| Nhân viên Walmart chưa hết kinh hoàng sau khi chứng kiến cảnh xả súng. |
Các biện pháp kiểm soát súng đều không đủ số phiếu cho thấy sức mạnh chính trị của phe ủng hộ quyền sử dụng súng đạn ở Quốc hội và Hiệp hội súng trường quốc gia (NRA). Nhiều năm qua, NRA phản đối hầu hết các đề xuất tăng cường quy định kiểm soát súng và đứng sau các nỗ lực ở cấp độ Liên bang và Tiểu bang nhằm giảm bớt các hạn chế trong việc sở hữu súng đạn.
Tổng ngân sách hàng năm của NRA là khoảng 250 triệu USD, được phân bổ cho các chương trình giáo dục, súng đạn, chương trình hội viên, học bổng, vận động các nhà lập pháp và các nỗ lực liên quan. Tuy nhiên, NRA đã nổi tiếng là thế lực có thể can thiệp vào những chính sách liên quan tới việc sở hữu súng đạn ở Mỹ.
