Tìm ra kẻ giết người sau 20 năm nhờ… nét chữ

• Kẻ giết người có sở thích kỳ quặc nhất Moscow

Khi trưởng thành, Susan cộng tác với nhiều tờ báo và tạp chí và thường xuyên viết về thế giới tưởng hào nhoáng nhưng sặc mùi thuốc súng của người cha. Về sau Susan có góp phần tạo dựng một series phim thành công, nhưng không phải với tư cách nhà biên kịch mà với tư cách cảm hứng cho một series phim tài liệu nhiều tập của đài HBO.

Bộ phim này khắc họa cái chết bi thảm của bà, những bí mật ẩn giấu của vụ án và cách cảnh sát phá án dựa vào một manh mối tưởng chừng không liên quan, đó là nét chữ.

Bob Durst tại phiên toà.

Cái chết bất thường

Hai ngày trước đêm Giáng sinh năm 2000, Susan Berman bị giết hại bằng một phát đạn vào đầu trong căn nhà xuống cấp mà bà đang thuê ở Hollywood Hills. Kể cả với kinh đô điện ảnh thế giới vốn đầy rẫy chuyện giật gân, cái chết của Susan vẫn nhận được rất nhiều sự chú ý.

Trước khi bị sát hại, Susan đã tâm sự với người bạn rằng bà đang điều tra một vụ án rất lớn liên quan đến xã hội đen ở Los Angeles. Tiết lộ này, cộng với những ân oán trong quá khứ của cha Susan đã khiến cảnh sát địa phương cho rằng đây là một vụ giết người trả thù.

Nhưng cảnh sát Los Angeles sớm nhận ra các bằng chứng tại hiện trường không thống nhất với giả thuyết của họ. Đầu tiên, cảnh sát không phát hiện bất cứ dấu vết nào cho thấy kẻ thủ ác đã phá cửa hoặc đột nhập vào nhà qua đường cửa sổ và Susan là người sẽ không bao giờ mở cửa cho người lạ - điều này có nghĩa là kẻ sát nhân có quen biết bà.

Thêm vào đó, trước khi cảnh sát phát hiện ra thi thể của bà Susan, họ có nhận được một lá thư thông báo rằng có một cái xác ở số 1527 đường Benedict Canyon - chính là địa chỉ của Susan.

Nạn nhân Susan Berman.

Lá thư được viết toàn bộ bằng chữ in hoa và từ "Beverly" trên phong bì bị viết sai chính tả. Những manh mối này đã khiến cảnh sát nghĩ rằng tên sát nhân có quen biết, thậm chí thân thiết với nạn nhân, nên mới có thể tự do ra vào nhà Susan và thông báo cho cảnh sát đến kiểm tra nhà bà vì hắn không muốn thi thể người phụ nữ này thối rữa. Dựa vào hướng suy nghĩ này, cảnh sát sớm lần ra hai nghi phạm hàng đầu.

Đầu tiên là người quản lý kinh doanh của Susan tên Nyle Brenner. Được biết, Nyle và Susan trước đây từng rất yêu quý nhau nhưng gần đây hai bên thường xuyên xảy ra cãi vã, và Nyle là người đầu tiên có mặt tại hiện trường sau khi thi thể nạn nhân được cảnh sát đưa đi. Nyle cũng vội vàng đi báo tin buồn khắp nơi, và nhiều bạn bè của Susan nhận thấy đó là một hành vi khả nghi. Nghi phạm thứ hai là người bạn thân nhất của Susan, Bob Durst.

Susan gặp Bob, người thừa kế một gia sản khổng lồ ở New York, lần đầu khi hai người theo học tại Đại học California, Los Angeles vào những năm 1960. Giống như Susan, Bob cũng có một cuộc đời hết sức bất hạnh: mẹ tự tử khi Bob mới lên bảy.

Bob luôn kể lại rằng, trước khi mẹ ông ngã xuống từ mái nhà và qua đời, bố của ông đã dắt con lên ban công, bắt con nhìn sang toà nhà đối diện để chứng kiến mẹ ruột tự sát. Khi cậu lên 10, một bác sĩ tâm lý chẩn đoán Bob có dấu hiệu bị rối loạn thần kinh. Nỗi đau của ông chưa dừng lại khi vợ của Bob là Kathie Durst đã biến mất không một dấu vết vào năm 1982.

Cho dù cả hai đều là nghi phạm, nhưng cảnh sát Los Angeles vẫn nhận thấy Nyle chẳng có vẻ gì là độc ác, trong khi kẻ sát hại Susan thì vô cùng dã man - hắn giết Susan theo phong cách xử tử. Trên thực tế, các điều tra viên chú ý đến Bob hơn. Một tháng trước khi Susan bị giết, cảnh sát hạt Westchester đã thông báo rằng họ đang mở lại cuộc điều tra vụ mất tích của vợ cũ của Bob là Kathie Durst và họ cho rằng Bob là nghi phạm chính.

Tuy nhiên, Sở Cảnh sát Los Angeles vẫn ngần ngừ khi coi Bob là nghi phạm chính, bởi vì Bob và Susan thân nhau như anh chị em một nhà và Susan thì luôn giữ một lòng trung thành sắt đá với tất cả bạn bè thân thiết của mình đúng như một người sinh ra và lớn lên trong giới mafia -  nơi lòng tin quan trọng hơn tất cả. Thêm vào đó, người thừa kế này không có vẻ gì là một tên tội phạm giết người.

Lật mặt kẻ giết người từ một lá thư

Nhưng suy nghĩ này của cảnh sát nhanh chóng biến mất sau khi Bob bị bắt tại Texas và phải ra toà vì tội giết ông già hàng xóm 71 tuổi, sau đó phân xác nạn nhân ra để thủ tiêu. Vào thời điểm gây án, Bob đang trốn chui trốn lủi, phải cải trang thành phụ nữ và sống trong một căn phòng trọ rẻ tiền tại Galveston, gần Houston. Bob thoát án tù một cách ngoạn mục bằng cách biện minh rằng người hàng xóm có tính tình bất ổn và bạo lực, và hắn buộc phải ra tay để tự vệ.

Sau vụ án này, mọi nghi ngờ của cảnh sát Los Angeles đều đã hướng vào Bob. Họ xét nghiệm chữ viết tay của Bob để so sánh với nét chữ trong lá thư "gợi ý" về thi thể của Susan, nhưng kết quả lại không rõ ràng, và họ cũng không thể chứng minh viên đạn giết chết Susan thuộc về súng của Bob.

Hai lá thư của Bob Durst.

Họ công nhận Bob đang có mặt tại California khi xảy ra vụ án, nhưng họ không thể kết luận rằng hắn cũng có mặt ở thủ phủ của California là Los Angeles - nơi xảy ra vụ án. Cuối cùng, những thắc mắc này lại được giải mã nhờ vào một loạt phim tài liệu 6 tập tên "The Jinx" do HBO sản xuất, và một lá thư nằm phủ bụi đã hàng chục năm.

Tháng 2-2015, loạt phim "The Jinx" được trình chiếu và nhanh chóng thu hút một lượng lớn người xem nhờ vào những giả thuyết hợp lý không ngờ về động cơ gây án của Bob và đưa ra những bằng chứng quan trọng đến mức có thể tái khởi động cuộc điều tra vụ án Susan Berman.

Các nhà làm phim cho rằng, Susan không chỉ giúp thanh minh hộ Bob mà bà còn sử dụng những mối quan hệ của mình với xã hội đen để phi tang xác của Kathie tại rừng thông New Jersey - vốn là khu phi tang "truyền thống" của mafia Los Angeles. Nhiều ngày sau khi Kathie biến mất, Bob đã gọi đi rất nhiều cuộc điện thoại, và theo như hệ thống định vị của nhà mạng, ông ta gọi điện từ chính rừng thông New Jersey.

Nhiều năm sau khi Kathie biến mất và chỉ một thời gian ngắn trước khi Susan bị sát hại, Bob chuyển khoản cho Susan 50.000 USD để giúp bạn mình trả nợ. Ông Stephen Silverman, một người bạn của Susan tin rằng Susan biết rằng Bob giết vợ và sử dụng thông tin đó để tống tiền Bob.

Tuy nhiên, tất cả những giả thiết này đều không thể nào nặng kí bằng bằng chứng cuối cùng: một lá thư được tìm thấy bởi con trai nuôi của Bob là anh Sared Kaufman. Lá thư này được Bob dự định gửi tới Susan nhiều năm về trước. Nét chữ trên thư giống hệt như trong lá thư được gửi tới cảnh sát để "thông báo" về thi thể của Susan, và chữ "Beverly" cũng bị viết thừa một chữ "e", hệt như trên phong bì của lá thư gửi tới cảnh sát.

Đáng sợ hơn, vào những phút cuối cùng trong phim tài liệu "The Jinx", các nhà làm phim đã trực tiếp gặp mặt Bob và phỏng vấn ông ta về sự giống nhau không thể chối cãi về nét chữ trong hai bức thư. Cho dù Bob thừa nhận đúng là hai bức thư có nhiều điểm tương đồng, nhưng ông ta phủ nhận rằng mình chính là người viết lá thư về thi thể của Susan. Sau khi cuộc phỏng vấn kết thúc, Bob vào nhà vệ sinh nhưng quên tháo mic. Chính vào lúc này, ông ta thì thầm với chính mình trong gương: "Tao đã làm gì à? Dĩ nhiên là tao giết sạch chúng nó rồi".

Lời thú tội kinh hoàng, cùng với bằng chứng là nét chữ trên hai lá thư là quá đủ để cảnh sát bắt Bob Durst vào ngày 14-3-2015 vì tội giết Susan Berman.

Tại phiên xét xử tháng 3-2015, chuyên gia giám định chữ viết Sheila Lowe đánh giá việc cả hai bức thư cùng viết sai từ "Beverly" là một chi tiết cực kì đáng lưu tâm, đặc biệt là khi kết hợp với những điểm giống nhau khác giữa hai bức thư.

Bà Sheila, Chủ tịch Hiệp hội Giám định chữ viết Mỹ, cho biết rất có khả năng hai bức thư được viết bởi cùng một người. Cụ thể hơn, ở cả hai bức, chữ "L" đều hơi cong ở phần dưới, gạch trên cùng của chữ "E" đều dài hơn hai gạch dưới, còn phần dưới của chữ "S" cùng to hơn phần trên.

Luật sư của Bob liên tục cho rằng phân tích nét chữ là một môn nghệ thuật bay bướm, không có cơ sở khoa học, còn lỗi chính tả của hai bức thư là một lỗi chính tả rất phổ biến. Trên thực tế, nhiều tài liệu khoa học cũng không tin tưởng bộ môn giám định chữ viết, như một bài nghiên cứu khoa học năm 2003 đăng trên tờ Tập san Khoa học Pháp y đã nêu rõ: những nhà giám định chữ viết có khả năng giám định sai cao gấp đôi khi họ giám định chữ viết tay, đặc biệt là chữ hoa.

Hai năm trước, một thẩm phán liên bang tại Wisconsin đã tước quyền làm chứng của một chuyên gia giám định chữ viết tay trong một vụ án liên quan đến thư đe doạ, vì theo như vị thẩm phán này thì cơ sở khoa học của bộ môn giám định chữ viết là không có đủ, và gần như không có nghiên cứu chính thống nào về việc xác định danh tính một người qua chữ viết.

Tuy nhiên, mọi lý lẽ của luật sư của Bob Durst đã trở nên vô nghĩa khi vào ngày 24-12-2019, Bob thú nhận chính mình đã viết bức thư thông báo cảnh sát về thi thể của nạn nhân Susan Berman. Vụ án xảy ra từ 20 năm trước đáng lẽ sẽ tiếp tục được xét xử tại toà vào 2-3-2020 và sẽ kéo dài nhiều tháng, nhưng hiện tại vì dịch COVID-19, phiên toà vẫn đang bị hoãn.