Mỹ - Trung: "ăn miếng, trả miếng" trong thương mại

• Xung đột thương mại Mỹ-Trung: Thế giới bắt đầu nháo nhào
• Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung sẽ leo thang đến đâu?
• Mỹ - Trung Quốc tiến gần hơn tới chiến tranh thương mại

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phê duyệt kế hoạch áp đặt thuế quan trị giá khoảng 50 tỷ USD đối với hàng hóa từ Trung Quốc, công bố bản danh sách cập nhật các hàng hóa Trung Quốc sẽ chịu thuế nhập khẩu 25%. 

Danh sách này sẽ bao gồm 800 danh mục sản phẩm, giảm so với 1.300 danh mục mà Tổng thống Trump đề xuất hồi tháng 4 vừa qua. Nhà Trắng cho biết thuế nhập khẩu sẽ được áp dụng từ ngày 6-7 tới.

Tổng thống Trump phát biểu trong buổi họp báo hôm 12-6 tại Singapore: “Mỹ hiện chịu mức thâm hụt mậu dịch vô cùng lớn với Trung Quốc và chúng ta cần phải làm gì đó để thay đổi điều này thay vì tiếp tục khoanh tay đứng nhìn mọi chuyện xảy ra”. Theo thống kê từ Bộ Thương mại Mỹ, thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ của Mỹ với Trung Quốc năm 2017 đạt mức kỷ lục 336 tỷ USD.

Biếm họa trên tờ South China Morning Post.

Ngay sau đó, tối ngày 15-6, Bắc Kinh đã tuyên bố danh sách các hàng hóa Mỹ bị nước này đánh thuế, trong đó bao gồm nhiều mặt hàng thuộc các lĩnh vực hết sức nhạy cảm về chính trị như ô tô và nông sản. 

Theo thông báo được đăng tải trên website của Ủy ban Thuế và Hải quan Trung Quốc, mức thuế 25% sẽ được áp dụng với 34 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, có hiệu lực từ ngày 6-7. Danh sách bao gồm: đậu tương, xe điện, các loại xe điện hybrid, nhiều loại thủy sản và thịt lợn. 

"Mỹ đã thay đổi quyết định và khởi động chiến tranh thương mại", thông báo có đoạn. Ngoài danh sách nói trên, 114 mặt hàng khác sẽ bị áp thuế muộn hơn bao gồm dầu thô, dầu diesel, bộ cộng hưởng từ MRI.

Bắc Kinh cũng tuyên bố sẽ ngay lập tức đưa ra mức thuế quan với quy mô và sức mạnh tương tự như những gì Mỹ nhằm vào hàng hóa Trung Quốc. Bộ Thương mại Trung Quốc cho rằng kết quả của các cuộc đàm phán thương mại trước đây giờ không còn giá trị. 

Tháng trước, Bắc Kinh và Washington đã đạt được thỏa thuận buộc Trung Quốc mua thêm hàng hóa Mỹ để giảm thặng dư thương mại và làm dịu tình hình. Tuy nhiên mới đây Nhà Trắng lại thay đổi 180 độ và tuyên bố vẫn theo đuổi các biện pháp thuế quan, khiến mối quan hệ giữa hai bên ngày càng xấu đi.

Các hành động "trả đũa" thương mại đã ngay lập tức tác động tiêu cực lên phố Wall với chỉ số Dow Jones có lúc giảm hơn 280 điểm và S&P 500 cùng Nasdaq giảm 0,7% ngay sau tuyên bố của nội các ông Trump. Tuy nhiên, nỗi lo nhanh chóng giảm xuống, kết thúc phiên Dow Jones chỉ còn giảm hơn 80 điểm (0,3%), S&P 500 và Nasdaq giảm 0,1%.

Theo giới quan sát, chính sách thuế quan của nước Mỹ đột ngột quay ngoắt 180 độ sau vài tuần hạ nhiệt chính là biểu hiện bên ngoài của quá trình hoạch định chính sách thương mại đầy kịch tính đã diễn ra bên trong Nhà Trắng. 

Trong khi thương mại chính là vấn đề trọng tâm của chính sách kinh tế năm 2018, nội các của ông Trump cũng đã trải qua nhiều xáo trộn bởi những bất đồng quan điểm về chuyện có nên áp thuế một cách cứng rắn để buộc các nước khác phải nhượng bộ hay không. 

Ông Trump thường khuyến khích cấp dưới của mình tranh luận, và không ít lần nhiều quan chức cấp cao rơi vào cảnh "lên voi xuống chó" tùy theo các mục tiêu luôn thay đổi của ngài Tổng thống.

Trong nhóm các quan chức phụ trách vấn đề thương mại, cuộc cạnh tranh dành sự ủng hộ của Tổng thống rất khốc liệt. 

Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer, Cố vấn Peter Navarro, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Larry Kudlow và một số người khác thường xuyên ganh đua với nhau. 

Hồi đầu tháng 5, trong khi Mnuchin trì hoãn một cuộc chiến tranh thương mại thì Navarro đã tái khởi động nó. Kết quả là nước Mỹ phát đi những tín hiệu đầy mâu thuẫn về mục tiêu mà mình muốn đạt được.

Và cho đến nay, những bước tiếp theo của Mỹ vẫn rất khó đoán đối với hầu hết các nhà quan sát.