Kazakhstan: Cha truyền con nối?

Bởi sau khi tái đắc cử trong cuộc bầu cử hồi tháng 4 vừa qua, ông Nursultan Nazarbayev sẽ chỉ lãnh đạo đất nước thêm 5 năm nữa (nhiệm kỳ kết thúc vào năm 2020) vì năm nay Tổng thống Kazakhstan đã 75 tuổi, và lên nắm quyền từ năm 1991 đến nay.

Và trên chính trường Kazakhstan từng đồn đoán về "cuộc chiến quyền lực" giữa ông Nursultan Nazarbayev với con gái, nhưng việc này đã chấm dứt sau khi bà Dariga Nazarbayev li dị người chồng đầy tai tiếng và tham vọng của mình.

Giới chuyên môn coi quyết định ngày 11/9 có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với bà Dariga Nazarbayev trên con đường chính trị và nhiều người còn coi đây là sự chuẩn bị cho cuộc chuyển giao quyền lực ở Kazakhstan vào năm 2020. Hãng AP vừa dẫn thông báo từ chính phủ Kazakhstan "Theo yêu cầu của lãnh đạo, bà Dariga Nazarbayev được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng nước Cộng hòa Kazakhstan". Và với quyết định kể trên, bà Dariga Nazarbayev sẽ thay thế người tiền nhiệm Berdybek Saparbayev, phụ trách các vấn đề chính sách xã hội.

Bà Dariga Nazarbayev.

Theo giới truyền thông, trước khi được chỉ định làm Phó Thủ tướng, bà Dariga Nazarbayev là Phó Chủ tịch Hạ viện, là ca sĩ opera từng biểu diễn tại nhà hát Bolshoi ở thủ đô Moskva, Nga. Sau khi yên bề gia thất (là mẹ của 3 người con),  bà Dariga Nazarbayev bắt đầu tham chính với chức Phó Chủ tịch Quỹ từ thiện dành cho thiếu nhi, rồi Giám đốc Đài truyền hình quốc gia (tháng 6/1998); là nghị sỹ Quốc hội (năm 2002), rồi thành lập đảng Đoàn kết (năm 2003), và nắm giới truyền thông, được coi là "Vua truyền thông" ở Kazakhstan.

Năm 2007, bà Dariga Nazarbayev cùng người chồng đã li dị là ông Rakhat Aliyev từng bất đồng sâu sắc với ông Nursultan Nazarbayev. Thậm chí bà Dariga Nazarbayev đã phải rời quốc hội sau khi ông Rakhat Aliyev sống lưu vong (mới chết trong nhà tù ở Vienna hồi tháng 2/2015) sau khi bị cáo buộc phạm tội giết người. Bà Dariga Nazarbayev từng thông qua giới truyền thông "truy vấn" cha mình sau khi 2 thủ lĩnh của phe đối lập bị ám sát.

Sau khi ông Akabiyev, một thân cận của Tổng thống Nursultan Nazarbayev bị cáo buộc có liên quan tới 2 vụ ám sát kể trên, bà Dariga Nazarbayev đã lớn tiếng yêu cầu cha mình từ chức. Ngoài ra, bà Dariga Nazarbayev còn yêu cầu nhiều thân cận của cha mình phải từ chức như Chủ tịch Thượng viện Abykayev, Giám đốc Cơ quan tình báo quốc gia Dutbayev và đã thành công - ông Dutbayev phải ra đi.

Sau khi bị con gái "tập kích bất ngờ", Tổng thống Nursultan Nazarbayev quyết định động thủ - ra lệnh đóng cửa các kênh truyền hình và những tờ báo, tạp chí thuộc sở hữu của con gái, sau khi bà Dariga Nazarbayev đưa ra những "lời lẽ phạm thượng" kể trên. Bà Dariga Nazarbayev từng phản ứng lại quyết định của cha mình bằng cách không có tên trong danh sách 127 ứng cử viên tham gia cuộc bầu cử vào Hạ viện Kazakhstan, cho dù là Phó Chủ tịch "Nur Otan", chính đảng lớn nhất của Tổng thống Nursultan Nazarbayev. Do đó, bà Dariga Nazarbayev đã bị cách chức Phó Chủ tịch đảng "Nur Otan".

Khi đó, dư luận từng coi đây là dấu chấm hết đối với tham vọng chính trị của bà Dariga Nazarbayev. Thậm chí nhiều người còn quan ngại, mâu thuẫn trong gia đình Tổng thống Nursultan Nazarbayev không những khiến chính trường nước này bất ổn, mà còn khiến cho dòng chảy đầu tư của nước ngoài (trị giá hàng tỷ USD) vào Kazakhstan gặp trở ngại. Sở dĩ nói như vậy vì vợ chồng Rakhat Aliyev là một trong những người giàu có và ảnh hưởng nhất tại Kazakhstan.

Nhiều người cho rằng, tham vọng chính trị là nguyên nhân chính khiến ông Rakhat Aliyev thân bại danh liệt. Bởi sau khi tiết lộ tham vọng chính trị, ông Rakhat Aliyev lập tức trở thành kẻ thù của bố vợ - phải nhận bản án 20 năm tù hồi tháng 1/2008, tại phiên tòa xét xử vắng mặt.

Theo giới truyền thông, ông Rakhat Aliyev từng huy động quân đội bắt bố vợ tại thành phố Alamutu và đây là một trong những nguyên nhân khiến Tổng thống Nursultan Nazarbayev quyết tâm bắt bằng được "kẻ phản bội". Dư luận và giới chuyên môn từng có bình luận khác nhau sau khi Tòa án Áo buộc tội giết người đối với ông Rakhat Aliyev (hôm 30/12/2014), cựu Đại sứ Kazakhstan tại Áo. 4 năm (2011-2015), Chính phủ Áo từng mở cuộc điều tra độc lập đối với ông Rakhat Aliyev và 2 lần từ chối dẫn độ cựu con rể của Tổng thống Nursultan Nazarbayev về Kazakhstan vì "quan ngại về tình hình nhân quyền" tại nước này.

Toà án Kazakhstan từng cáo buộc ông Rakhat Aliyev mưu sát ông Abilzan Gilimov, cựu Giám đốc và ông Joldas Timraliev, Phó Chủ tịch ngân hàng Nurbank tại Kazakhstan năm 2007. Bởi ông Rakhat Aliyev là cổ đông quan trọng nhất của ngân hàng Nurbank, từng là con rể của Tổng thống Kazakhstan, chiếm tới 50% cổ phiếu và đã từng có mâu thuẫn gay gắt với Phó Chủ tịch Joldas Timraliev trước khi ông này bị bắt cóc, và mất tích.