"Cái chết được báo trước" của những nhà bảo vệ môi trường ở Honduras

• Vụ sát hại nhà bảo vệ môi trường Jairo Mora ở Costa Rica
• Xung quanh vụ sát hại một nhà hoạt động môi trường

"Đó là một cuộc ám sát chính trị lạnh lùng"

Những kẻ tấn công đến nhà Berta Cáceres vào buổi tối, khi cô đã chuẩn bị đi ngủ. Chúng phá cánh cửa phía sau ngôi nhà mà cô mới chuyển đến. Gustavo Castro, một đồng nghiệp sống cùng nhà nghe rõ tiếng Berta Cáceres hét lớn: "Ai ở ngoài đó?".

Một loạt đạn vang lên. Gustavo Castro may mắn sống sót nhưng Berta Cáceres, 44 tuổi - nhà hoạt động xã hội và môi trường nổi tiếng nhất Honduras đã chết ngay lập tức. "Đó là một cuộc ám sát chính trị lạnh lùng", Gustavo Castro nói.

Berta Cáceres và mọi người đều biết cô có thể bị giết bất cứ lúc nào. Berta Cáceres đã nói với con gái Laura rằng, hãy luôn chuẩn bị cho cuộc sống mà không có cô.

Khi được nhận giải thưởng danh giá dành cho các nhà hoạt động bảo vệ môi trường có tên là "Goldman Environmental", Berta Cáceres nói rằng, cái chết sẽ không làm cô và các đồng nghiệp ngạc nhiên nhưng hy vọng điều đó không bao giờ xảy ra.

Maria Santos Dominguez, một người dân sống trong ngôi làng bản địa thuộc vùng sâu vùng xa Rio Blanco (phía tây nam Honduras) nói rằng, Cáceres đã phát động chiến dịch chống lại việc xây dựng đập Agua Zarca trên dòng sông Gualcarque của người dân Lenca.

"Đây chính là nguyên nhân khiến Berta Cáceres bị sát hại. Để bảo vệ môi trường, cô ấy đã phải đánh đổi cả tính mạng của mình", Maria Santos Dominguez nói.

Bà Austraberta Flores, 85 tuổi, mẹ của Cáceres đổ lỗi cho nhà nước về cái chết của con gái. "Con gái tôi đã gửi đến các cơ quan chức năng ít nhất 40 báo cáo về tình trạng bản thân đang bị đe dọa. Tất cả đều biết Cáceres đang bị đe doạ nhưng họ không bảo vệ nó", bà Flores nói

Cái chết của Berta Cáceres chỉ là một trong rất nhiều cái chết của các nhà hoạt động bảo vệ môi trường ở Honduras thời gian gần đây. Tháng 3/2016, chưa đầy hai tuần sau vụ ám sát Cáreras, một nhà hoạt động khác tên là Nelson Garcia bị bắn chết ở La Esperanza. Vào tháng 7-2016, nhà bảo vệ môi trường Lesbia Yaneth Urquia bị giết chết gần một bãi rác ở thị trấn Marcala…

Tổ chức Nhân chứng toàn cầu (Global Witness) nhận định, Honduras là quốc gia có số nhà hoạt động bảo vệ môi trường bị sát hại nhiều nhất trên thế giới. Theo đó, ít nhất 109 người đã bị giết vì đứng lên chống lại việc xây dựng đập, nổ mìn, khai thác gỗ và các dự án nông nghiệp ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên ở Honduras kể từ khi xảy ra cuộc đảo chính quân sự ở nước này vào năm 2009.

Bà Austra Berta Flores, mẹ của Cáceres nói rằng, chính quyền đã biết những mối đe dọa nhưng không làm gì để bảo vệ con gái bà.

"Môi trường đang nổi lên như là một chiến trường mới về nhân quyền"

Theo Global Witness, các nhà vận động về môi trường và nhân quyền trên khắp thế giới đang đứng trước mối đe dọa từ nhiều phía. Năm 2015 được coi là năm nguy hiểm nhất đối với các nhà nhà hoạt động môi trường. Trong năm 2016, gần 200 nhà hoạt động môi trường đã bị sát hại.

"Môi trường đang nổi lên như là một chiến trường mới về nhân quyền", Global Witness nhận định.

Năm 2017 sẽ tiếp tục là một năm "nóng" với các nhà bảo vệ môi trường. Vào tháng 1/2017 vừa qua, Isidro Baldenegro, một nhà hoạt động bảo vệ môi trường ở Mexico, người từng đạt giải thưởng "Goldman Environmental" đã bị bắn chết.

Theo báo cáo của Global Witness, nhu cầu về các sản phẩm như gỗ, khoáng sản và dầu cọ ngày càng tăng và các công ty chỉ quan tâm đến lợi nhuận mà quên đi ảnh hưởng của việc khai thác khoáng sản với cuộc sống của con người.

Tổ chức Yale Environment 360 đã tiến hành điều tra cái chết của các nhà hoạt động nhân quyền tại Honduras, Malaysia và Nam Phi đã kết luận rằng, đứng đằng sau các doanh nghiệp có cả các lực lượng chức năng của nhà nước, băng nhóm xã hội đen - những kẻ giết người theo hợp đồng.

Vụ án của Cáceres là ví dụ. Theo các công tố viên Honduras, trong số 8 người bị bắt giữ liên quan tới cái chết của Cáceres, sáu người có liên quan đến lực lượng an ninh của Chính phủ, hai người có quan hệ mật thiết với công ty xây dựng dự án là Desarrollos Energéticas SA.