2015 - năm bê bối của cảnh sát Mỹ

• Cảnh sát Mỹ lại dính líu vào vụ giết người
• Cảnh sát Mỹ ngồi tù vì bắn chết người da màu
• Thách thức mới của cảnh sát Mỹ

Trong khi đó, FBI cho biết, sẽ có thống kê riêng, nhưng chỉ tính các trường hợp "giết người có lý do" - những tội phạm bị cảnh sát bắn hạ theo quy định của luật pháp. Bộ trưởng Tư pháp Loretta Lynch cũng thông báo, sẽ mở cuộc điều tra về vấn đề này với lý do những dữ liệu thống kê đầy đủ đóng vai trò "quyết định cho sự minh bạch và quy trách nhiệm" cho những cảnh sát vi phạm luật pháp.

Từ những vụ bắn người tại thành phố Chicago

Thị trưởng Chicago Rahm Emanuel, cựu cố vấn của Tổng thống Barack Obama, tuy phải rút ngắn chuyến nghỉ phép với gia đình tới Cuba sau khi cảnh sát Chicago bắn chết 2 người Mỹ gốc Phi là bà Bettie Jones, 55 tuổi, và thanh niên Quintonio LeGrier, 19 tuổi; nhưng tín nhiệm của ông đã giảm xuống 18%, trong khi các cuộc biểu tình đòi người đứng đầu thành phố này từ chức vẫn tiếp diễn. 

Cảnh sát không tiết lộ thông tin xung quanh vụ nổ súng, nhưng theo tờ Chicago Tribune, Quintonio LeGrier đã bị bắn hạ khi đang dùng gậy đánh bóng chày đe dọa cha mình. Còn tờ Chicago Sun Times cho biết, cha của Quintonio LeGrier, ông Antonio đã gửi đơn kiện chính quyền thành phố Chicago hôm 28-12-2015. 

Còn bà Janet Cooksey, mẹ của Quintonio LeGrier cho biết, đã gọi cảnh sát để tìm sự giúp đỡ, nhưng lại mất người thân. Cảnh sát được huấn luyện để làm gì? Chỉ để giết người thôi sao? Con trai tôi là sinh viên, nó về nhà nghỉ lễ Giáng Sinh và tôi đã mất nó vĩnh viễn. 

Theo bà Kelley Quinn, người phát ngôn của Thị trưởng Chicago cho biết, ông Rahm Emanuel đã liên lạc với quyền Giám đốc cảnh sát John Escalante, để nắm tình hình và giải quyết vụ việc này. 

Thị trưởng Rahm Emanuel tuyên bố, không thể chấp nhận việc một số cảnh sát Chicago phân biệt đối xử với người Mỹ gốc Phi, đặc biệt là với thanh niên, và lấy làm tiếc khi biết rằng, phụ huynh luôn khuyên con cái họ phải đề cao cảnh giác với cảnh sát. Đồng thời thiết lập một ủy ban đặc biệt điều tra cách hành xử của cảnh sát, và mở lại hồ sơ các vụ án về cảnh sát bắn người.

Bị cáo Gary Dale Baker tại tòa.

John Escalante được cử thay thế ông Garry McCarthy, người vừa bị mất chức Giám đốc Sở Cảnh sát Chicago hôm 1-12-2015 vì những bê bối của nhân viên. Và trong tuyên bố hôm 8-12-2015, Bộ trưởng Tư pháp Loretta Lynch cho thấy, giới chức Mỹ quyết tâm làm rõ những sai phạm tại Sở Cảnh sát Chicago, cho dù nhân viên cảnh sát Chicago Jason Van Dyke đã bị xét xử và đang chờ phán quyết của toà sau khi bắn chết thiếu niên da màu 17 tuổi Laquan McDonald hôm 20-10-2014. 

Bộ Tư pháp quyết định điều tra Sở Cảnh sát Chicago sau khi cuốn băng video được công bố hồi hạ tuần tháng 11-2015 tiết lộ hành vi sai trái của cảnh sát Jason Van Dyke khi bắn chết Laquan McDonald. Và điều đáng nói là đoạn video này không có âm thanh, nhưng giới chức Chicago cũng từ chối giải thích tại sao lại như vậy. 

Được biết, Sở Cảnh sát Chicago đã chấp thuận chi 5 triệu USD để bồi thường cho gia đình Laquan McDonald trước khi họ quyết định khởi kiện và cố gắng dàn xếp để đoạn video kể trên không phải công bố, nhưng bất thành. 

Chánh án quận Cook, bà Anita Alvarez cho biết, rõ ràng cảnh sát Jason Van Dyke đã vượt quá giới hạn và lạm dụng quyền lực. Đây là nhân viên cảnh sát Chicago đầu tiên bị kết tội vì bắn chết người trong khi thi hành công vụ. Tờ New York Times còn cho biết, Sở Cảnh sát Chicago đã xóa 86 phút trong đoạn video của máy quay an ninh từ một cửa hàng Burger King, ngay sát địa điểm Laquan McDonald bị bắn chết.

Những cảnh sát bị sa thải và điều tra

Chiều 28-10-2015, hãng BBC dẫn lời Cảnh sát trưởng hạt Richland Leon Lott cho biết, cảnh sát Ben Fields, 34 tuổi đã bị sa thải vì hành xử "không đúng thủ tục" trong khi làm nhiệm vụ. Tuyên bố của Cảnh sát trưởng hạt Richland Leon Lott diễn ra cùng thời điểm Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) và Bộ Tư pháp đang thu thập chứng cứ nhằm xác định cảnh sát Ben Fields có vi phạm pháp luật liên bang hay không. Bởi theo tuyên bố của Cảnh sát trưởng hạt Richland Leon Lott, cảnh sát Ben Fields "không được huấn luyện để ném học sinh", nhưng cũng cho rằng, nữ sinh kể trên phải chịu một phần tránh nhiệm - đã có hành vi chống cự lại. 

Cư dân mạng đã xôn xao sau khi một đoạn video ghi lại hình ảnh cảnh sát Ben Fields ném một nữ sinh 18 tuổi trong một lớp học tại trường Trung học Phổ thông Spring Valley, Thành phố Columbia, bang South Carolina. Sự kiện sỹ quan cảnh sát Kevin Sumner, người đã còng tay một bé trai 8 tuổi và một bé gái 9 tuổi, trong khi cả 2 em đều mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) cũng từng gây sốc đối với người dân bang Kentucky.

Trước đó (12-8-2015), Cảnh sát trưởng Will Johnson của Sở cảnh sát Arlington, bang Texas, đã sa thải cảnh sát Brad Miller, vì bắn chết thanh niên da màu Christian Taylor hôm 8-8-2015. Theo giải trình của cảnh sát Brad Miller, sau khi nhận được tin báo từ công ty an ninh Classic Buich GMC, ông đã tới hiện trường và ẩu đả với Christian Taylor trước khi bắn 4 viên đạn vào nạn nhân. 

Sở Tư pháp bang Delaware cho biết, đã mở cuộc điều tra để xác định xem các sĩ quan cảnh sát có mặt trong đoạn video hôm 23-9-2015 có hành xử theo đúng luật hay không. Bởi theo một đoạn video quay cảnh anh Jeremy McDole, 28 tuổi ngồi xe lăn bị cảnh sát bắn chết ở Wilmington, Delaware từng gây phẫn nộ trong cộng đồng người da mầu ở Mỹ. 

Jeremy McDole chết tại chỗ do dính nhiều phát đạn và theo Cảnh sát trưởng Wilmington Bobby Cummings, nạn nhân đã không tuân lệnh cảnh sát là phải giơ tay và buông súng. Nhưng theo bà Phyllis McDole, mẹ đẻ Jeremy McDole, con trai mình không có súng và không phải là người nguy hiểm. 

Thống đốc bang Delaware Jack Markell coi đây là vụ việc "đáng lo ngại", còn Tổ chức Vì sự tiến bộ của người da màu Mỹ yêu cầu chính quyền địa phương chỉ định một công tố viên đặc biệt để điều tra độc lập vụ việc này.

Ngày 9-6-2015, biểu tình đã diễn ra tại thành phố McKinney, bang Texas để phản đối cảnh sát sử dụng vũ lực thái quá. Và nhân viên cảnh sát Eric Casebolt đã bị đình chỉ công tác. Cảnh sát trưởng thành phố McKinney Greg Conley coi đây là biện pháp cần thiết để điều tra vụ việc được toàn diện. Đồng thời nhấn mạnh, hành vi của Eric Casebolt là "không thể bào chữa được" và Sở Cảnh sát McKinney không thể chấp nhận hành động này.

Tới những bản án khác

Ngày 11-11-2015, Chánh tòa Sacramento Ernest Sawtelle đã tuyên phạt Gary Dale Baker, nhân viên cảnh sát ở Sacramento mức án chung thân, vì tội cưỡng hiếp một phụ nữ 75 tuổi bị đột quỵ không thể nói chuyện, ngay trong căn hộ của nạn nhân trong khoảng thời gian 2010-2012. Chánh tòa Ernest Sawtelle nhấn mạnh, hành vi của Gary Dale Baker đã làm hoen ố hình ảnh cảnh sát Mỹ và án chung thân là hình phạt thích đáng dành cho ông ta. 

Trước đó (9-6-2015), bồi thẩm đoàn ở South Carolina đã truy tố cựu sỹ quan cảnh sát Michael Slager vì bắn chết Walter Scott, người đàn ông da màu trong tình trạng không có vũ trang - bỏ chạy khi bị Michael Slager chặn lại để kiểm tra hôm 4-4-2015.

Ngày 2-9-2015, Thẩm phán Baltimore Barry Williams đã quyết định xét xử riêng từng người trong số 6 cảnh sát Baltimore, bị cáo buộc gây ra cái chết cho ông Freddie Gray - bị chết vì chấn thương cột sống trong khi ngồi trong xe cảnh sát hồi tháng 4-2015. Trước đó (21-5-2015), công tố viên công bố bản luận tội của bồi thẩm đoàn Baltimore đối với 6 cảnh sát có liên quan tới vụ giết hại thanh niên da đen Freddie Gray. Bộ trưởng Tư pháp Loretta Lynch đã quyết định mở cuộc điều tra với cáo buộc cảnh sát thành phố Baltimore thường xuyên phân biệt đối xử người da đen địa phương.

Giới chuyên môn cho rằng, gần 200 trang báo cáo của Bộ Tư pháp được coi là thách thức mới đối với cảnh sát bởi việc cảnh sát tại thị trấn Ferguson, bang Missouri sử dụng thiết bị quân sự và chó nghiệp vụ để lập lại trật tự các cuộc biểu tình, là không phù hợp và không hiệu quả, đồng thời kiến nghị hạn chế việc sử dụng biện pháp này. 

Đây không phải lần đầu tiên Bộ Tư pháp đưa ra chỉ trích đối với cảnh sát Ferguson. Bởi trong báo cáo điều tra công bố hồi tháng 3-2015, Bộ Tư pháp đã cáo buộc cách hành xử của cảnh sát Ferguson là phân biệt chủng tộc, tấn công người da màu và có những hành động quá mức. Và Cảnh sát trưởng Ferguson đã phải từ chức sau khi bản báo cáo này được công bố. Ngày 15-7-2015, Tổng thống Barack Obama đã kêu gọi bộ máy tư pháp nên thay đổi để công bằng hơn.