Đề xuất kiểm định khí thải đối với xe máy tại Hà Nội

Chủ Nhật, 28/08/2022, 09:29

Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội vừa báo cáo UBND TP “Chương trình đo kiểm khí thải xe môtô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa TP và thí điểm các giải pháp giao thông gắn kết với môi trường”, đồng thời đề xuất lộ trình thực hiện kiểm soát khí thải xe máy trên địa bàn. Đây là một bước quan trọng để giảm thải lượng khí thải ra môi trường, trong bối cảnh Hà Nội có số xe máy vượt giới hạn cho phép về phát thải lên đến 60%.

Xe máy qua 5 năm sử dụng có lượng phát thải không đạt chuẩn

Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ khí thải xe máy là 469.963 tấn/năm CO, 37.956 tấn/năm HC. Lượng khí thải gia tăng theo năm khi không kiểm soát khí thải xe máy, cùng với đó hiện nay tuổi đời của xe máy cũng chưa được kiểm soát khi mà tuổi đời xe càng cao thì lượng khí thải ra môi trường càng tăng. Hơn nữa, lượng xe mới vẫn gia tăng nhanh chóng. Tính toán cho thấy, lượng phát thải gia tăng khoảng 116.688 tấn/năm đối với CO, tương ứng với tăng 24,8%/năm so với lượng phát thải cơ sở và vẫn tiếp tục tăng.

Đề xuất kiểm định khí thải đối với xe máy tại Hà Nội -0
Bảo hành, bảo dưỡng xe máy đúng cách góp phần nâng cao chất lượng sử dụng.

Trong khi đó, kết quả kiểm tra ngẫu nhiên khí thải của 5240 xe máy có tuổi đời trên 5 năm chỉ ra các xe máy đã qua 5 năm sử dụng có xu hướng phát thải vượt giới hạn cho phép hiện nay (tỉ lệ xe không đạt TCVN 6438:2018 mức 1 là 54,2% và không đạt mức 2 là 60,65%). Đồng thời, việc bảo dưỡng đã được chứng minh có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát khí thải xe máy, cụ thể tỷ lệ xe không đạt TCVN 6438:2018 mức 1 sau bảo dưỡng giảm mạnh còn 9,54%. Từ tháng 11/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã triển khai chương trình kiểm tra khí thải miễn phí, tư vấn thay xe cũ nát mua xe mới có hỗ trợ, nhưng từ 12/11/2021 đến 3/2022 chỉ có 4 xe máy được người dân tự nguyện đồng ý thải bỏ và nhận hỗ trợ đổi xe máy mới theo quy định của chương trình.

Dù vậy, kết quả khảo sát trực tiếp 3.867 chủ phương tiện xe máy ở Hà Nội cho thấy đa số người dân (86%) ủng hộ chính sách kiểm soát khí thải xe máy. Mức phí kiểm tra khí thải được đa số người dân chấp thuận trong khoảng 30.000 - 50.000 đồng/lần với tần suất 1 lần/năm. Có khoảng 29% người dân cho biết sẽ đưa xe máy cũ, thải bỏ tới các điểm thu hồi theo quy định. Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho rằng, căn cứ vào các kết quả trên, cần phải kiểm soát khí thải xe máy. Trong đó, xe từ 5 năm trở lên phải được kiểm định khí thải định kỳ trong giai đoạn 2024-2025 thực hiện kiểm soát. Từ năm 2026, tùy theo kết quả đo kiểm khí thải và mục tiêu quản lý phương tiện, bảo vệ môi trường để xem xét rút ngắn tuổi xe lưu hành để kiểm định.

Và muốn kiểm soát khí thải xe máy để kiểm soát Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đề xuất phương thức quản lý dữ liệu xe máy đồng thời tại CATP; Sở GTVT và CAX/CAP; quản lý khí thải phương tiện bằng hình thức dán tem hoặc nhận diện khác nhau; Kiểm soát thực hiện kiểm định khí thải (kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất); xây dựng các hình thức xử lý vi phạm về khí thải của xe máy. Cùng với đó, thiết lập 170 trạm trong trường hợp đo khí thải tất cả các xe máy đăng ký ở TP đang lưu hành; đầu tư hệ thống camera giao thông để phát hiện xe xả khói đen (có thể sử dụng chung với hệ thống camera giao thông hiện có của TP)…

Tùy theo từng giai đoạn, từng thời kỳ TP có thể điều chỉnh nội dung của kịch bản. Ví dụ trong giai đoạn đầu, khi mà người dân chưa làm quen với việc kiểm định khí thải xe máy định kỳ, thành phố có thể chỉ thực hiện kịch bản kiểm soát theo đối tượng; sau một thời gian sẽ kết hợp kiểm soát theo cả đối tượng và khu vực; khi các điều kiện về hạ tầng, giao thông công cộng đã đảm bảo sẽ nghiên cứu kết hợp cả việc thu phí khí thải xe máy.

Đề xuất kiểm định khí thải xe máy

Lộ trình thực hiện giai đoạn chuẩn bị (năm 2023) sẽ xây dựng khung pháp lý và ban hành Kế hoạch kiểm soát khí thải xe máy theo các giải pháp đề xuất; nghiên cứu phân vùng bảo vệ môi trường không khí và hạn chế xe máy; xây dựng và ban hành Tiêu chuẩn khí thải xe máy đang lưu hành và các tiêu chuẩn, quy định liên quan đến quản lý khí thải xe máy, bao gồm cả đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ kiểm định khí thải xe máy.

Giai đoạn thí điểm (2024-2025), đối tượng xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên và kiểm định 1 lần/năm. Có thể nghiên cứu phương án dán tem kiểm định khí thải để phân biệt. Giai đoạn này sẽ thực hiện trên địa bàn toàn TP và bắt đầu áp dụng phân vùng các khu vực theo tiêu chuẩn khí thải. Giai đoạn thực thi toàn phần từ 2026, đối tượng phải kiểm định khí thải định kỳ: Có thể quy định cho xe từ 5 năm sử dụng trở lên hoặc 3 năm sử dụng trở lên; Nâng mức tiêu chuẩn khí thải cho xe đang lưu hành; Phạm vi kiểm soát: Điều chỉnh phân vùng tiêu chuẩn khí thải; thực hiện chính sách hạn chế các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải đối với xe đang lưu hành tại các khu vực đã phân vùng; nghiên cứu áp dụng thu phí khí thải cho các khu vực khác nhau theo phân vùng bảo vệ.

Ông Nguyễn Văn Phương, Phó trưởng Phòng Chất lượng xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam) cho rằng, hiện mới chỉ có quy định niên hạn sử dụng đối với ôtô khách và ôtô tải. Còn các loại ôtô khác hay môtô, xe gắn máy thì chưa có quy định. Về mặt kỹ thuật, việc kiểm soát khí thải với xe máy không khó, chỉ cần trang bị một máy đo khí thải và phần mềm kết nối dữ liệu để tổng hợp. Nếu được chuẩn bị tốt thì mỗi xe máy thường chỉ mất từ 3-5 phút để hoàn tất việc kiểm tra.

Nhưng, triển khai việc kiểm soát khí thải cần có lộ trình rõ ràng, thống nhất của các bên liên quan. Cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò xây dựng hành lang pháp lý, ban hành chính sách hỗ trợ, thực hiện việc kiểm soát. Nhà sản xuất lên phương án hỗ trợ để người dân có thể bán xe cũ, đổi xe mới, sau đó họ xử lý theo quy định về sản phẩm thải bỏ. Với người dân, cần nâng cao nhận thức về bảo hành, bảo dưỡng, bởi xe có tốt, có mới mà không bảo dưỡng đúng cách thì sẽ giảm chất lượng, không đáp ứng chỉ tiêu về mặt chất lượng. Điều quan trọng nữa là người dân cần đồng thuận khi Nhà nước có chính sách kiểm soát khí thải.                

 Chi Linh
.
.
.