Hành trình kí ức và di sản văn hóa đô thị Việt thời bao cấp

Sáng 26/10, tại Hà Nội, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Giáo dục Hà Nội (HEID), đơn vị thành viên NXB Giáo dục Việt Nam, tổ chức lễ ra mắt sách và tọa đàm “Khu tập thể - Tìm lại giấc mơ thiên đường”. Sự kiện thu hút đông đảo các nhà nghiên cứu văn hóa, kiến trúc và công chúng, mang đến thêm một góc nhìn sâu sắc và đa chiều về các khu tập thể - biểu tượng văn hóa đô thị đặc trưng một thời của Việt Nam.

“Khu tập thể - Tìm lại giấc mơ thiên đường” là công trình tập thể do TS. Trần Hậu Yên Thế và PGS. TS. Đinh Hồng Hải đồng chủ biên, với sự tham gia của 14 tác giả uy tín khác. Cuốn sách chia thành ba phần, phần một “Di sản lịch sử” gợi mở quá trình ra đời của các khu tập thể - những “giấc mơ thiên đường” - khát vọng kiến thiết đời sống mới tại các đô thị của Việt Nam những năm 1950-1960 và quá trình phát triển xuyên suốt thế kỉ 20.

Phần “Đô thị nhân văn” tập hợp các bài viết, nghiên cứu và ghi chép về đời sống tinh thần, văn hóa ứng xử, nếp sống cộng đồng và “tình làng nghĩa xóm” của cư dân khu tập thể với nhiều câu chuyện thực tế về đời sống bao cấp, khắc họa “chất người”, tính cộng đồng cao tại những khu nhà tập thể xưa.

Phần thứ ba, phần cuối, “Giấc mơ thiên đường” mang đến những góc nhìn đương đại về việc bảo tồn, gìn giữ và tìm “hơi thở mới cho không gian cũ” trong các khu tập thể. Đồng thời, mở ra  cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức cộng đồng và khát vọng kiến tạo một đô thị nhân văn, bền vững trong tương lai.

Bên cạnh đó, cuốn sách tập hợp, giới thiệu tới bạn đọc nhiều tranh, ảnh tư liệu và câu chuyện thực tiễn sinh động về đời sống tại các khu tập thể nổi tiếng ở Hà Nội như Kim Liên, Văn Chương, Khương Thượng, Thành Công. Mỗi hình ảnh, mỗi câu chuyện là một mảnh ghép ký ức, góp phần tái hiện không gian sống, văn hóa sinh hoạt và tinh thần cộng đồng của người dân đô thị trong thời kỳ bao cấp.

Tại lễ ra mắt sách và tọa đàm, các chuyên gia, người yêu nghệ thuật và công chúng đã có những cuộc trao đổi đa chiều xoay quanh các câu hỏi lớn về cách nhìn nhận khu tập thể hôm nay, giá trị của sự hoài niệm, vai trò của nghệ thuật trong việc gìn giữ di sản, và sự phù hợp của lối sống khu tập thể với người Việt.

Các chuyên gia cũng nêu vấn đề và giải pháp lưu giữ lại một số khu tập thể tại các đô thị lớn, biến chúng thành những “bảo tàng sống” để bảo tồn không gian kiến trúc và lịch sử, cùng các di sản kí ức.

Trong khuôn khổ sự kiện, HEID đã bố trí khu vực trải nghiệm “Cửa sổ ký ức” với không gian photobooth check-in gợi lại hình ảnh quen thuộc của khu tập thể những năm tháng cũ; “Màu ký ức” trưng bày 18 tác phẩm nghệ thuật mang đậm hơi thở của đô thị xưa; “Hương vị ký ức” là góc ẩm thực tái hiện những món ăn quen thuộc của đời sống khu tập thể; và “Chạm ký ức”, không gian giao lưu – ký tặng sách.