Thỏa thuận hạt nhân Iran thêm “sóng gió” trước cáo buộc từ Israel

• Đồng minh tạo sức ép buộc Mỹ ở lại thỏa thuận hạt nhân với Iran
• Thỏa thuận hạt nhân Iran trước nguy cơ đổ vỡ

Ngày 30-4, chưa đầy 2 tuần trước hạn chót Tổng thống Mỹ Donald Trump dành cho những đồng minh châu Âu sửa những “sai sót” trong JCPOA, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đưa ra một tuyên bố “gây chấn động” về dự án hạt nhân quân sự bí mật của Iran.

“Iran đã lừa dối thế giới trong một thời gian dài. Sau khi ký thỏa thuận đó vào năm 2015, Iran cố giấu những tài liệu bí mật về hạt nhân của mình. Năm 2017, Iran đã chuyển những tài liệu đó đến một khu vực có bảo mật rất cao tại Teheran,” Reuters dẫn lời Thủ tướng Israel cho biết.

Ông Netanyahu tiết lộ rằng một vài tuần trước, Israel đã thu thập được “nửa tấn tài liệu mật” liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và gọi đây là một thành tựu tình báo của Israel. Thủ tướng Israel tuyên bố những “bản sao sẽ sớm được công bố”.

Với cáo buộc Iran đang “lừa dối” cả thế giới khi bí mật tiến hành một chương trình hạt nhân quân sự mang tên Amad trong khi đã kí thỏa thuận với nhóm P5+1, gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức hồi năm 2015, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu dường như đang tiếp cho Mỹ thêm một động lực để rút khỏi thỏa thuận hạt nhân lịch sử này.

Theo giới chuyên gia, hầu hết các bằng chứng mà Thủ tướng Israel đưa ra đều là những tư liệu cũ có trước năm 2015. Tuy nhiên, Thủ tướng Israel vẫn khẳng định ông sẽ sớm công bố các bằng chứng mới và thuyết phục hơn. Dù chưa được kiểm chứng, song nhưng thông tin mà Israel cung cấp cũng đủ khiến giới phân tích lo ngại, số phận của thỏa thuận hạt nhân Iran đang trở nên “mong manh” hơn bao giờ hết.

Ngay sau những tuyên bố có phần bất ngờ của Thủ tướng Israel, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ngay lập tức lên tiếng khẳng định khả năng nước này sẽ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. Trả lời báo chí tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Nigeria Muhammadu Buhari đang có chuyến thăm Mỹ, ông Trump một lần nữa chỉ trích thỏa thuận hạt nhân Iran là một thỏa thuận “tồi tệ”, nhấn mạnh Mỹ sẽ đưa ra quyết định cuối cùng của mình vào ngày 12-5 tới đây.

Trong khi đó, tân Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tin rằng những thông tin được Thủ tướng Israel đưa ra là xác thực, cho thấy Iran đang theo đuổi một chương trình hạt nhân bí mật và điều này vi phạm các hiệp định quốc tế, Sputniknews đưa tin. Nhận xét về những “thông tin mới” này, Ngoại trưởng Mỹ cho biết đang xem xét qua “hàng ngàn” tài liệu được Israel đưa ra.

Một phiên họp  giữa Iran và Nhóm P5+1 đánh giá về thỏa thuận hạt nhân.

“Những quan chức về chống phổ biến vũ khí hạt nhân và tình báo của chúng tôi cũng đang phân tích hàng chục ngàn trang tài liệu và dịch chúng từ tiếng Farsi. Việc phân tích có thể mất vài tháng. Chúng tôi đánh giá rằng những tài liệu mà chúng tôi đã đọc qua đều là thật. Những tài liệu này cho thấy Iran đã có chương trình vũ khí hạt nhân từ nhiều năm nay. Iran đã tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân và tên lửa. Iran cũng giấu một kho dữ liệu về nguyên tử khổng lồ khỏi thế giới và IAEA,” Sputnik dẫn lời Ngoại trưởng Mỹ cho biết.

Trước những cáo buộc từ phía Israel và quan điểm “cứng rắn” của Mỹ, Bộ Ngoại giao Iran ngày 30-4 đã đưa ra những phản ứng đầu tiên. Trên mạng xã hội Twitter, Ngoại tưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho rằng, Tổng thống Mỹ đang “hùa theo” việc lặp lại những cáo buộc cũ đã được IAEA giải quyết từ lâu, nhằm lấy lý do để rút khỏi thỏa thuận. Ông Javad Zarif đặt ra nghi vấn rằng liệu đây là một sự “trùng hợp” hay là sự “phối hợp ăn ý” của Mỹ và Israel.

Trong khi đó, ông Ali Akbar Salehi, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran, lên tiếng cảnh báo: “Iran không lừa gạt ai cả… Về mặt kỹ thuật, Iran đang chuẩn bị đầy đủ để làm giàu Urani cao hơn so với mức đã từng sản xuất trước khi đạt được thỏa thuận... Tôi hy vọng ông Donald Trump suy nghĩ hợp lý và duy trì thỏa thuận”.

Trước việc Mỹ liên tục đe dọa rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, lãnh đạo 3 nước đồng minh của Mỹ tại châu Âu là Pháp, Đức, Anh đã điện đàm ngày 29-4 và đi đến nhất trí thỏa thuận hạt nhân Iran là con đường tốt nhất để ngăn chặn tham vọng vũ khí nguyên tử của Tehran, đồng thời sẽ đề xuất bổ sung thêm những điều chưa có trong thỏa thuận hạt nhân hiện nay như chương trình tên lửa đạn đạo của Iran, các hoạt động hạt nhân sau năm 2025 cũng như vai trò của Iran trong các cuộc khủng hoảng tại Trung Đông.

Trong nỗ lực níu kéo Mỹ ở lại thỏa thuận, sau khi chịu “bó tay” trong việc thuyết phục Tổng thống Trump trong chuyến công du đến Mỹ cách đây ít ngày, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã điện đàm với Tổng thống Iran Hassan Rouhani và cả Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trong cuộc điện đàm với người đứng đầu Điện Kremlin ngày 30-4, Tổng thống Pháp Macron đã thông báo với Tổng thống Putin về chuyến thăm Mỹ mới đây, đặc biệt là cuộc hội đàm thượng đỉnh Mỹ-Pháp về thỏa thuận hạt nhân Iran. Nga và Pháp đã nhiều lần kêu gọi thực thi và duy trì thỏa thuận hạt nhân Iran, nhất là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa sẽ rút khỏi văn kiện này trước hạn chót 12-5 nếu những “sai sót” chưa được giải quyết ổn thỏa.

Tuy vậy, Tổng thống Iran Hassan Rouhani đến nay vẫn kiên quyết khẳng định sẽ không đàm phán lại thỏa thuận vốn được coi là lịch sử này.