Số dân thường thương vong tại Afghanistan tăng cao

• Mỹ sẵn sàng giúp Afghanistan không kích đáp trả Taliban khi cần thiết
• Afghanistan, thời kỳ đen tối sắp quay trở lại?

Trong báo cáo được công bố hôm 26/7 (giờ địa phương), LHQ cho biết, gần 2.400 dân thường Afghanistan đã thiệt mạng hoặc bị thương trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua khi giao tranh giữa Taliban và lực lượng an ninh Afghanistan leo thang, đánh dấu con số cao nhất trong hai tháng kể từ khi thống kê được thực hiện vào năm 2009.

Trong một báo cáo khác được công bố cùng ngày, Phái bộ Hỗ trợ của LHQ tại Afghanistan (UNAMA) ghi nhận 5.183 trường hợp thương vong dân sự kể từ tháng 1 đến tháng 6/2021, trong đó có 1.659 trường hợp thiệt mạng. Con số này đã tăng 47% so với cùng kỳ năm ngoái. Các số liệu nêu bật tình hình thảm khốc đối với dân thường Afghanistan khi giao tranh dữ dội xảy ra trong tháng 5 và tháng 6 sau tuyên bố của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến tháng 9/2021 sẽ rút toàn bộ lực lượng khỏi Afghanistan, chấm dứt 20 năm hiện diện quân sự ở Afghanistan. Điểm gây quan ngại sâu sắc đó là sự gia tăng mạnh về số lượng dân thường thiệt mạng và bị thương bắt đầu từ ngày 1/5, với số thương vong dân sự trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 6/2021 được ghi nhận bằng 4 tháng trước đó. Và chiếm 46% trong số này là trẻ em và phụ nữ.

Quân đội Chính phủ Afghanistan trong một chiến dịch truy quét quân Taliban. Ảnh: Reuters.

Trong bối cảnh đó, đại diện đặc biệt của Tổng Thư ký LHQ và cũng là người đứng đầu UNAMA, bà Deborah Lyons nêu rõ: “Báo cáo đã đưa ra một cảnh báo rõ ràng rằng con số dân thường Afghanistan thiệt mạng và bị tàn sát trong năm nay sẽ còn cao hơn nếu tình trạng bạo lực ngày càng gia tăng không được ngăn chặn”. Bà lên tiếng kêu gọi các nhà lãnh đạo Afghanistan và lực lượng Taliban “đẩy mạnh nỗ lực trên bàn đàm phán, ngăn chặn cuộc chiến của người Afghanistan chống lại người Afghanistan, bảo vệ người dân Afghanistan và cho họ hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn”.

Bà bày tỏ: “Tôi khẩn cầu các nhà lãnh đạo Afghanistan và Taliban lưu ý đến sự nghiệt ngã của cuộc xung đột cũng như tác động tàn khốc của nó đối với dân thường”. Phần lớn các cuộc giao tranh trong 2 tháng gần đây đều diễn ra bên ngoài các thành phố, ở những khu vực có dân số tương đối thấp. LHQ lo ngại rằng nếu hành động quân sự mạnh mẽ được thực hiện ở các khu vực đô thị đông dân cư, hậu quả đối với dân thường Afghanistan có thể rất thảm khốc.

Báo cáo của UNAMA cũng nhấn mạnh rằng, việc tìm kiếm một giải pháp quân sự sẽ chỉ làm gia tăng sự đau khổ của người dân Afghanistan, đồng thời cảnh báo các binh sỹ Afghanistan và lực lượng ủng hộ chính phủ phải chịu trách nhiệm cho 1/4 số dân thường thương vong, tương đương với 25% gồm 23% bởi lực lượng An ninh Quốc gia Afghanistan và 2% bởi các nhóm vũ trang thân chính phủ hoặc các lực lượng chưa được xác định.

Các phần tử chống chính phủ chịu trách nhiệm gây ra 64% tổng số thương vong của dân thường: 39% bởi Taliban, gần 9% bởi tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tỉnh Khorasan và 16% bởi các phần tử chưa xác định. UNAMA cho rằng, 11% tổng số thương vong dân sự là do “bắn chéo” trong các cuộc giao tranh trên bộ không xác định, bao gồm bom mìn chưa nổ hoặc vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh.

Các cuộc đụng độ lớn trên khắp đất nước Afghanistan đã diễn ra trong suốt 2 tháng qua khi Taliban tiến hành các cuộc tấn công lớn, chiếm nhiều huyện ở nông thôn, cửa khẩu biên giới và thủ phủ của các tỉnh xung quanh, khiến lực lượng an ninh Afghanistan và Mỹ phải thực hiện các cuộc không kích để đẩy lùi đà tiến của nhóm này. Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Kabul, người đứng đầu Bộ Chỉ huy Trung Tâm Mỹ (CENTCOM), tướng Kenneth McKenzie, ngày 25/7 (giờ địa phương) cho biết: “Mỹ đã gia tăng các cuộc không kích để hỗ trợ lực lượng của Afghanistan trong vài ngày qua và chúng tôi đã chuẩn bị để tiếp tục tăng cường hơn nữa sự hỗ trợ này trong những tuần tới nếu như Taliban tiếp tục các cuộc tấn công”.

Tuy nhiên, tướng Kenneth McKenzie không cho biết liệu các lực lượng của Mỹ có tiếp tục thực hiện các cuộc không kích sau khi kết thúc sứ mệnh quân sự vào ngày 31-8 hay không. Trước đó, Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ, tướng Mark Milley chỉ ra rằng quân đội Afghanistan đã được các lực lượng nước ngoài huấn luyện cũng như trang bị vũ khí và có quân số đông hơn nhiều so với các tay súng Taliban.

Mặc dù vậy, ông thừa nhận, quân số không phải là yếu tố cần thiết để giành chiến thắng trong cuộc chiến, mà hai điều quan trọng nhất là ý chí và khả năng lãnh đạo. Ông nói: “Đây sẽ là phép thử về ý chí và khả năng lãnh đạo của chính phủ, các lực lượng an ninh và người dân Afghanistan”.