400 triệu cử tri châu Âu trước cuộc “căn đo lá phiếu”

Thứ Sáu, 24/05/2019, 08:24

Ngày 23-5, cuộc bỏ phiếu bầu Nghị viện châu Âu (EP) nhiệm kỳ 2019 - 2024 đã chính thức bắt đầu, lần lượt tại hai quốc gia đầu tiên là Hà Lan và Anh.

Các điểm bỏ phiếu tại Hà Lan mở cửa vào khoảng 6h (giờ địa phương – 13h giờ Hà Nội) và khoảng nửa giờ sau, các điểm bầu cử tại Anh cũng đón cử tri tới bỏ phiếu. Ước tính có trên 400 triệu cử tri tại 28 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đi bỏ phiếu để lựa chọn 751 nghị sĩ châu Âu.

Cuộc đối đầu căng thẳng

Cuộc bầu cử EP năm nay đang chứng kiến cuộc đối đầu đầy căng thẳng giữa lực lượng ủng hộ một châu Âu hội nhập với lực lượng các đảng cực hữu, ủng hộ chủ nghĩa dân túy.

Trước khi diễn ra cuộc bầu cử này, lực lượng cực hữu và dân túy đang chiếm ưu thế tại nhiều nước như Italy, Pháp hay Hungary. Ngay trước thềm cuộc bầu cử không đầy 1 tuần, 12 đảng cực hữu, có khuynh hướng hoài nghi châu Âu đã tập hợp tại Thủ đô Roma của Italy để thể hiện sự ủng hộ đảng Liên đoàn phương Bắc của Bộ trưởng Nội vụ Italy, ông Matteo Salvini.

Trong số này có sự góp mặt của bà Marine Le Pen, chủ tịch đảng Tập hợp quốc gia (Rassemblement national), lực lượng cực hữu đang nhận được nhiều ý định bỏ phiếu nhất ở nước Pháp (theo nhiều cuộc thăm dò gần đây), vượt qua cả liên minh giữa đảng cầm quyền Nền Cộng hòa Tiến bước (LREM) của Tổng thống Emmanuel Macron và Phong trào Dân chủ (MoDem). Bên cạnh đó là các đảng dân túy tại Đức, Hà Lan, Bungari, Cộng hòa Séc, Slovakia, Đan Mạch, Estonia, Phần Lan…

Mục tiêu chính của các đảng trong sự kiện này là cho người dân châu Âu thấy được sự lớn mạnh của liên minh các đảng dân túy, hoài nghi châu Âu, nhằm thu hút nhiều nhất có thể số lượng phiếu bầu. Bên cạnh đó, mục tiêu xa hơn của nhóm này là hướng tới thành lập một liên minh có ảnh hưởng lớn tại Nghị viện châu Âu.

Trong khi đó, tại Hungary, Liên minh Công dân Hungary (Fidesz), đảng dân túy cầm quyền của Thủ tướng Viktor Orban đã nổi lên từ nhiều năm nay. Mặc dù Thủ tướng Hungary không góp mặt trong cuộc gặp cùng 12 đảng cực hữu và dân túy tại Italy vừa qua, đồng thời cũng từ chối liên minh với đảng cực hữu Tập hợp quốc gia của bà Marine Le Pen và một số đảng cực hữu khác nhưng cũng tuyên bố sẽ hợp tác với đảng Liên đoàn phương Bắc sau cuộc bầu cử EP lần này.

Lực lượng dân túy châu Âu đáng ra còn mạnh hơn nữa nếu như một thành viên khác là Đảng Tự do Austria (FPO) không bị suy yếu và mất uy tín khi chủ tịch đảng này là ông Heinz-Christian Strache bất ngờ dính bê bối chỉ vài ngày trước khi diễn ra bầu cử.

Bê bối này đã khiến ông Heinz-Christian Strache phải từ chức Phó Thủ tướng Áo, kéo theo việc tất cả các Bộ trưởng thuộc đảng cực hữu này trong chính phủ cũng phải từ chức. Đảng Tự do Áo cũng đã phải rời liên minh cầm quyền.

Về phía lực lượng ủng hộ một châu Âu hội nhập và đổi mới, đảng Nền LREM của Tổng thống Emmanuel Macron, một thế lực mới tại châu Âu, cũng đang nỗ lực hình thành một liên minh mới với Liên minh Tự do và Dân chủ vì châu Âu (ALDE), nhóm chiếm số ghế nhiều thứ 4 trong Nghị viện châu Âu hiện tại.

Mục tiêu của LREM là hình thành liên minh mới đủ mạnh để phá vỡ vị thế độc tôn truyền thống tại EP của nhóm Đảng Nhân dân châu Âu (EPP), đồng thời tham vọng trở thành nòng cốt chính chống lại sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy.

Trong khi đó, EPP là nhóm chính trị về cơ bản cũng có quan điểm ủng hộ một châu Âu hội nhập, chống chủ nghĩa dân túy. Theo các cuộc thăm dò dư luận ở nhiều nước, khả năng cao EPP sẽ tiếp tục giành được nhiều ghế nhất trong Nghị viện châu Âu khóa tới.

Một điểm bỏ phiếu ở Amsterdam, Hà Lan. (Ảnh: Reuters)

Ai sẽ là Chủ tịch EC?

Bên cạnh sự đối đầu căng thẳng trên, một vấn đề khác cũng nhận được sự quan tâm rất lớn là việc lựa chọn ứng viên cho vị trí Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) khi ông Jean Claude Junker dự kiến sẽ hết nhiệm kỳ trong năm nay.

Người có vẻ đang chiếm ưu thế rõ ràng để thay thế ông Jean-Claude Juncker làm Chủ tịch EC là nghị sỹ người Đức Manfred Weber, ứng cử viên của đảng Dân chủ nhân dân (EPP), nhóm đảng trung hữu chiếm ưu thế tại EP.

Tuy nhiên, người bảo trợ của ông Weber, Thủ tướng Đức Angela Merkel, hiện đang bất đồng với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron - nhân vật đã công khai phản đối ông Weber và lãnh đạo các nước EU cũng không hề muốn để quyền quyết định vào tay EP.

Đánh giá thấp khả năng nhà đàm phán Brexit người Pháp Michel Barnier có thể giành được chức Chủ tịch EC, một người trong cuộc nhận định nếu Đức không nhận được chức Chủ tịch EC thì người Pháp cũng sẽ không thể đạt được điều này. Và việc đó có thể mở ra cánh cửa cho một ai đó khác, có thể là Ủy viên châu Âu phụ trách cạnh tranh, bà Margrethe Vestager, một ngôi sao trong bộ máy của ông Juncker.

Nếu bà Vestager đắc cử chức Chủ tịch EC thì bà sẽ trở thành người phụ nữ đầu tiên giữ vị trí quan trọng nhất của EU. Bà Vestager không phải là thành viên EP nhưng đã được nhóm ALDE đề cử.

Đảng này dự kiến sẽ gia tăng cả về quy mô và quyền lực với sự xuất hiện của các thành viên từ phong trào trung tâm của Macron. Một nguồn tin chính trị hàng đầu tiết lộ Thủ tướng Đức sẽ ủng hộ ứng cử viên Vestager bởi EP nhiều khả năng sẽ ưu tiên chọn ứng viên đến từ một trong các nhóm chính trị.

Một số nguồn tin khác từ Nghị viện đã xác nhận rằng, các thành viên EP sẽ không chấp nhận bất kỳ ứng cử viên nào được đề cử mà không theo cách thức của thể thức “spitzenkandidat” (Thể thức cho phép khối chính trị lớn nhất trong nghị viện có quyền chọn người thay thế Chủ tịch EC). Tuy nhiên, khối đảng của vị chủ tịch tương lai cuối cùng có lẽ cũng không nhất thiết phải là nhóm giành được số ghế lớn nhất, miễn là ứng viên này nhận được sự hậu thuẫn của Hội đồng châu Âu toàn năng.

Gần đây, tại Brussels đã lan truyền thông tin cho rằng, ông Michel Barnier có thể nổi lên sau cuộc bầu cử với tư cách là một ứng cử viên của một sự thỏa hiệp. Nhà đàm phán đáng kính nằm trong EPP của bà Merkel và đến từ nước Pháp của ông Macron.

Trong số các ứng cử viên khác cho vị trí số 1 của EU có ứng cử viên người Hà Lan Frans Timmermans, nhân vật lãnh đạo chiến dịch của đảng Dân chủ Xã hội (S&D). Ông hiện là Phó chủ tịch thứ nhất của EC.

Khổng Hà (tổng hợp)