Gia tăng số người bị rắn cắn nhập viện

• Đi bắt cua, học sinh lớp 5 bị rắn cắn tử vong
• Bé gái suýt mất chân vì rắn cắn
• Chữa rắn cắn bằng rễ cây và “ngọc rắn”

Nạn nhân bị nặng nhất đang phải thở máy là anh Lý Văn Th. (39 tuổi, ở Lục Ngạn, Bắc Giang) bị rắn cặp nia cắn khi đi làm đồng. Sau khi bị rắn cắn, anh đã không đến cơ sở y tế để điều trị mà mãi đến khi bị tức ngực, khó thở mới chịu đi khám. Do đến muộn, chất độc đã ngấm sâu nên đã hơn 1 tháng điều trị tích cực tại Trung tâm Chống độc, anh Th. vẫn chưa qua khỏi cơn nguy kịch khi não bị tổn thương nặng, khả năng sống rất mong manh.

Cùng tình trạng rất nặng là anh Lại Văn H. (46 tuổi, ở Đăng Ninh, Nam Định) bị rắn cặp nia cắn, đã điều trị tại Trung tâm Chống độc hơn 1 tháng. Anh H. nhập viện trong tình trạng nặng, chi phí điều trị tốn kém nhưng lại không có bảo hiểm y tế nên nhiều lần, gia đình đã muốn xin về. Song, các bác sĩ thấy khả năng anh H. vẫn còn cơ hội sống nên đã động viên gia đình để anh tiếp tục điều trị. Hiện tại, sức khỏe bệnh nhân đã khá hơn.

Nhiều nạn nhân bị rắn cắn vẫn trong tình trạng nặng

Trong số các bệnh nhân bị rắn cắn, đáng lưu ý là có cả người làm nghề bắt rắn như bà Nguyễn Thị Ch. (61 tuổi, ở Bắc Ninh). Đã 20 năm nay bà Ch. bắt rắn nước để bán, nhưng lần này do sơ ý, vả lại cũng không biết là bắt phải rắn độc nên bà đã bị rắn hổ mang chúa cắn vào tay. Cũng như nhiều bệnh nhân khác, chỉ đến khi mệt mỏi và nôn nhiều, tay sưng to, bà Ch. mới chịu đến bệnh viện.

Với kinh nghiệm nhiều năm cấp cứu các nạn nhân bị rắn cắn, Ths. BS. Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc cho biết, thời tiết chuẩn bị vào hè là mùa rắn sinh sôi nên thời gian qua đã có nhiều bệnh nhân bị rắn cắn nhập viện. Rắn cắn là một trong những nguyên nhân ngộ độc hàng đầu ở Trung tâm Chống độc, đặc biệt xảy ra nhiều từ tháng 4 đến tháng 11 hàng năm, là mùa phát triển của rắn độc.

Tại một hội thảo về cấp cứu bệnh nhân bị rắn cắn gần đây đã cho biết ở nước ta, rắn cắn là một trong những tai nạn thương tích phổ biến. Mỗi năm có khoảng 30.000 trường hợp rắn cắn với mức độ nhiễm độc tùy thuộc loại rắn và lượng chất độc vào cơ thể. Cân nặng của trẻ thấp hơn so với người lớn nên trẻ em bị rắn độc cắn thường nặng hơn. 95% trường hợp rắn cắn ở chi, nhất là ở tay. Trẻ thường bị tai nạn rắn cắn vào mùa hè và vết cắn thường ở chi dưới.

Khi bị rắn độc cắn, nếu không xử trí kịp thời sẽ dễ bị tử vong, hoặc đưa đến cơ sở y tế càng chậm thì tiên lượng càng xấu. Thế nhưng, con số của các bệnh viện cho thấy tình hình sơ cứu bệnh nhân bị rắn cắn chưa tốt. Hầu như không có trường hợp nào được bất động, nẹp chi bị rắn cắn, rửa sạch vết thương, băng ép trước khi đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế. 

Có một số ít trường hợp được sơ cứu nhưng lại không đúng cách, như đắp mật rắn lên vết cắn, đến thầy lang để nặn máu… làm ảnh hưởng xấu đến việc điều trị, dẫn đến nhiều trường hợp tử vong hoặc di chứng suốt đời.

Việc điều trị rắn độc cắn cũng phức tạp, vừa dài ngày vừa tốn kém, tới 300 - 500 triệu đồng/trường hợp. Đây là số tiền rất lớn mà nhiều gia đình lại chưa tham gia BHYT nên việc điều trị càng khó khăn, thậm chí, có trường hợp không đủ chi trả nên gia đình đã phải từ chối điều trị.

Theo Ths. BS. Nguyễn Trung Nguyên, Việt Nam có rất nhiều loại rắn độc và mỗi loại lại có cơ chế gây độc khác nhau nên biện pháp sơ cứu cũng như hướng điều trị khác nhau. Thay vì tự áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu, thì sau khi bị rắn độc cắn cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế có điều kiện điều trị, như cấp cứu hô hấp, tim mạch tốt hoặc có huyết thanh kháng nọc rắn đặc hiệu,

Các chuyên gia cũng khuyến cáo khi nạn nhân đã bị rắn độc cắn, không nên cố gắng hút nọc độc của rắn, hay chích, rạch, châm, chọc tại vùng vết cắn; gây điện giật, chườm đá, sử dụng “hòn đá chữa rắn cắn”; sử dụng thuốc dân gian, cổ truyền, chữa bằng mẹo vì chưa có cơ sở khoa học nào chứng minh hiệu quả của những biện pháp này.

Kinh nghiệm thực tế được các chuyên gia tổng kết là, dù rắn hổ mang có thể chủ động tấn công người nhưng đa phần các trường hợp bị rắn cắn là do con người chủ động bắt rắn hoặc vô tình hay cố ý làm cho rắn cảm thấy bị đe doạ. Để giảm nguy cơ bị rắn cắn trong khi làm việc, nên tìm hiểu để biết về loại rắn phổ biến trong vùng, đặc biệt cảnh giác với rắn sau các cơn mưa. 

Để phòng rắn cắn, không nằm ngủ trực tiếp trên nền đất, không nên cho trẻ em chơi gần khu vực thường có rắn như bụi rậm, hay leo trèo cây vì trong các tán lá dễ có rắn lục núp, tấn công. Khi phải làm việc nơi cỏ rậm, nhiều lá khô nên mang giày ống cao và mặc quần dài phủ ra ngoài giày để tránh bị rắn cắn.