Ngậm quả đắng vì hụi
- Xác minh làm rõ vụ vỡ hụi “khủng” trên địa bàn Hậu Giang
- Vỡ hụi cực “khủng” gây chấn động Hậu Giang
- Người dân xứ Thanh khốn đốn vì vỡ hụi
Bài 1: Làng quê xao xác vì vỡ hụi
Hụi, họ hay phường là những hình thức huy động vốn khá phổ biến trong trong đời sống của người Việt. Về bản chất, hình thức này giúp các thành viên cùng tham gia góp vốn có được một khoản tiền lớn để phát triển kinh tế mà không phải chịu lãi suất cao. Song hình thức này hiện nay đã bị biến tướng, khi các chủ hụi lợi dụng việc huy động vốn, lòng tin và cả sự tham lam của các thành viên để chiếm đoạt tài sản. Những vụ vỡ hụi, họ xảy ra trên địa bàn cả nước trong thời gian qua thêm một lời cảnh báo cho người dân, chớ ham lãi suất mà ôm quả đắng.
Chúng tôi về xã Liêm Hải (Trực Ninh, Nam Định) vào những ngày miền Bắc đang trong đợt nắng, nóng đỉnh điểm. Làng quê Bắc Bộ vốn yên bình là thế, mà giờ đây dậy sóng bởi các vụ vỡ hụi, họ và phường khiến cuộc sống của bao gia đình chao đảo... Khắp làng trên, xóm dưới, đâu đâu người ta cũng túm năm, tụm ba xì xào, bàn tán xôn xao về vụ vỡ hụi.
Trong căn nhà trống trải, chị Phạm Thị Hằng (ở xóm Ngặt Kéo, Trực Ninh, Nam Định) rầu rầu nói với chúng tôi: “Làm được đồng nào, tôi đều thu gom đóng phường, đóng họ. Ở nông thôn, tiết kiệm được một món tiền lớn không dễ dàng... Cứ nghĩ rằng tiết kiệm một thời gian đến khi “dốc ống” sẽ có được một khoản lo cho các con, các cháu, nào ngờ! Bây giờ, tôi chỉ mong các cấp chính quyền giúp tôi và gia đình lấy lại được số tiền đã mất...”.
 |
Những nạn nhân của vụ vỡ hụi tại Nam Định kể lại câu chuyện đã xảy ra. |
Một mình chị Hằng tham gia 60 bát họ, với 10 chủ phường, số tiền đóng góp hàng tháng lên tới cả 100 triệu đồng. Rồi đột ngột chủ nợ của chị tuyên bố vỡ nợ. Nghe tin ấy, chị bàng hoàng không tin vào tai mình. Chị càng cay đắng hơn khi chủ phường công khai thách thức... Ngậm đắng nuốt cay, chị chẳng biết than phiền với ai vì bị chồng chì chiết. Vì tiếc của, chị lăn ra ốm, con cái động viên mãi mới gượng dậy. Hằng ngày, nhìn chồng và cậu con trai vất vả, nhặt nhạnh từng đồng lại bị kẻ khác nẫng mất, chị như người mất hồn, ra ngẩn vào ngơ...
Chị Hằng chỉ là một trong hơn 200 người đã có đơn gửi đến Ủy ban nhân dân xã Liêm Hải tố cáo hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của một số chủ hụi. Cùng cảnh ngộ như chị Hằng có chị Vũ Thị Như (trú tại đội 2, xóm Trung Hưng).
Gặp chúng tôi, chị Như mắt ngấn lệ, ngậm ngùi kể về khoản nợ 2,2 tỷ đồng mà chị và gia đình đang phải gánh chịu khi các chủ phường đã tuyên bố vỡ nợ. Đó là khoản tiền mồ hôi, nước mắt bao năm chăm chỉ làm ăn kinh tế của gia đình chị; trong đó còn có cả khoản tiền của cô em gái đang lao động tại Hàn Quốc gửi về.
Cũng như chị Hằng, khi chủ phường tuyên bố vỡ nợ, chị Như sốc nặng. Đến thời điểm này, có chủ phường bỏ đi khỏi nơi cư trú nhưng cũng có đối tượng ở lỳ tại địa phương nhưng chị Như và những người cùng cảnh ngộ cũng chẳng thể làm gì, bởi mặc dù có giấy vay nợ, hợp đồng chơi phường, họ rõ ràng... nhưng đối tượng vẫn chây ỳ không trả với lý do dây hụi bị vỡ, các hụi viên không đóng tiền cho họ.
Rồi chị dẫn chứng những trường hợp điển hình, chủ phường bỏ đi khỏi nơi cư trú như bà Đinh Thị Nghĩa (trú tại đội 7, xóm Trung Đình, xã Liêm Hải) đang nợ chị 16 phường tiền, vàng với số tiền là 354 triệu đồng. Ngoài ra, bà Nghĩa còn đang nợ chị 500 triệu đồng, đến nay không có hồi âm.
Quá trình làm việc, tiếp xúc với một số người đã tham gia chơi, hụi họ ở xã Liêm Hải, chúng tôi thấy họ đều có một điểm chung. Vì khoản lãi trước mắt do các chủ phường hứa hẹn, ngoài số tiền tích cóp của gia đình cả đời, họ còn lôi kéo thêm rất nhiều người thân trong gia đình.
Một số còn liều lĩnh vay tiền, vàng của những người thân trong gia đình, bạn bè để tham gia cùng lúc vào nhiều phường, họ khác nhau. Có những người tham gia tới 30-40 phường, họ cùng lúc, tương đương với số tiền họ phải đóng vào khoảng 200 triệu đồng/tháng. Như vậy, số tiền tham gia phường, họ đã vượt quá thu nhập của gia đình trong một tháng.
Để có tiền đóng phường, họ hàng tháng, một số người lại phải đi vay lãi của nhau. Khi một số chủ phường tuyên bố vỡ nợ vào đầu năm 2016, giống như hiện tượng Domino, kinh tế gia đình họ cũng “vỡ nợ” theo. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng vỡ nợ hàng loạt tại đây.
Bà Định Thị Nghĩa là một trong các chủ phường đi khỏi nơi cư trú và vỡ nợ đầu tiên tại xã Liêm Hải. Từ sự “sụp đổ” của bà Nghĩa đã kéo theo sự đổ vỡ của các phường, họ khác trong toàn xã Liêm Hải. Đến thời điểm này, chúng tôi được biết, những người có liên quan đến phường, họ trong xã Liêm Hải đã tự có thỏa thuận với nhau để ổn định tình hình.
Số tiền họ đã đóng cho các chủ phường nhưng chưa kịp lấy tạm thời coi như đã “mất trắng”, vì đến giờ, nếu như chủ phường còn ở lại địa phương cũng không có khả năng thanh toán. Còn số tiền mà họ vay và cho vay lẫn nhau, họ tự thỏa thuận trả nợ dần tiền gốc đã vay vào hàng tháng mà không có lãi suất.
Bắt đầu khoảng từ cuối năm 2015, một số người dân xã Liêm Hải và các xã lân cận như Phương Đình, thị trấn Cổ Lễ... chơi phường, hụi, họ bằng tiền, vàng và quy định các hình thức chơi khác nhau. Mỗi phường có từ 10-15 người tham gia; bầu lên một người làm chủ phường có trách nhiệm tổ chức họp, lập danh sách các thành viên tham gia, thỏa thuận các hình thức chơi, đôn đốc các thành viên nộp tiền, vàng đầy đủ giao cho những người chơi và được hưởng một phần lợi ích. Cũng có người tham gia chơi phường để được hưởng lợi tức theo thỏa thuận.
Đầu năm 2016, một số chủ phường tuyên bố vỡ phường, vỡ hụi, không có khả năng tiếp tục duy trì. Các thành viên chơi phường, họ tại Liêm Hải đều là những người dân nông thôn, có quan hệ quen biết với nhau; mục đích ban đầu của họ là để tiết kiệm, thông qua đó cũng để hưởng lợi tức khi đóng phường, đóng họ.
Có hai hình thức chơi phổ biến là “họ mua” và “họ cấp”. Phường họ mua, các thành viên tham gia thống nhất số tiền hoặc vàng góp theo khả năng ngay từ khi dựng phường, họ hoặc định kỳ hằng tháng, phường, họ tổ chức họp gồm các thành viên thỏa thuận, thống nhất giá mua phường, họ. Thành viên nào mua với giá cao nhất sẽ được lấy phường, họ kỳ đó, cứ thế lần lượt cho đến người cuối cùng. Số tiền vàng chênh lệch mua phường, họ được chia đều cho các thành viên trong phường, họ tham gia.
Chủ phường, chủ họ được hưởng theo thỏa thuận phường vàng là 2 phân/lần/kỳ; phường tiền là 500 đến 600 nghìn đồng/lần/kỳ. Mỗi chủ phường, chủ hụi có thể cầm nhiều tiền, vàng nên số tiền họ chiếm được trong một tháng là một khoản không nhỏ. Phường họ cấp, các thành viên họp thống nhất hoặc bốc thăm để lấy số thứ tự lấy phường, họ. Người lấy phường, họ trước sẽ trả cho một số lãi suất như thỏa thuận. Phần lãi này chia đều cho các thành viên còn lại. Mỗi người lấy phường, lấy họ đều phải trả cho chủ phường số tiền nhất định.
Đơn cử như trường hợp của vợ chồng Đinh Văn Biển và vợ là Đinh Thị Toan, một trong những chủ phường tuyên bố vỡ nợ. Cho đến thời điểm này, đã có 94 đơn tố cáo cặp vợ chồng này về hành vi dựng phường, họ vay, mượn tiền, vàng để lừa đảo.
Công an huyện Trực Ninh đã có danh sách của những người chưa lấy được phường và có tiền cho Biển, Toan vay lên tới hơn 8,7 tỷ đồng. Trong đó, số tiền vay là hơn 1,1 tỷ đồng và vàng là 179 chỉ vàng của 20 người; số tiền đóng phường là hơn 6 tỷ đồng và 86 chỉ vàng... Điều đáng chú ý là những người cho vay tiền, vàng thì chỉ có giấy biên nhận viết tay, không ghi rõ thời gian thanh toán...
Một số chủ phường, họ sau đó đã tự bỏ đi khỏi địa phương dẫn đến những người chơi bị thua thiệt về kinh tế do không thu được tiền, vàng đã theo đóng phường, họ. Đến ngày 5-6, Ủy ban nhân dân xã Liêm Hải đã tiếp nhận 284 đơn kiến nghị tố cáo của các thành viên chơi phường, họ tập trung vào 12 người, gồm chủ phường, chủ họ và thành viên chơi phường, chơi họ.
