Thông tin tạm dừng tiêm vaccine ComBe five là không đúng

• Bộ trưởng Bộ Y tế thị sát việc tiêm vaccine ComBe Five ở Hà Nội
• Tỉ lệ phản ứng sau tiêm vaccine ComBE Five nằm trong giới hạn
• Tổ chức tiêm vaccine ComBE Five trên cả nước từ tháng 1-2019

Việc Bộ Y tế quyết định triển khai tiêm vaccine ComBE Five trong chương trình Tiêm chủng mở rộng trên toàn quốc, nhiều phụ huynh đặc biệt quan tâm đến vấn đề này, nhất là khi có 2 trẻ tử vong ở Nam Định và 1 ở Hà Nội sau khi tiêm. Để mang đến cho bạn đọc những thông tin đầy đủ hơn xung quanh việc tiêm vaccine này, phóng viên Báo CAND đã có cuộc trao đổi với GS.TS. Đặng Đức Anh - Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Trưởng Ban điều hành Dự án Tiêm chủng mở rộng:

PV: So với vaccine Quinvaxem đã không còn được sử dụng, ưu thế của vaccine ComBE Five là gì, thưa ông?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Thực ra thì hai loại vaccine ComBe five và Quinvaxem đều có thành phần tương tự như nhau, tức là có các kháng nguyên bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và Hib, đặc biệt là hai vaccine này hoàn toàn giống nhau về thành phần ho gà toàn tế bào. Chúng ta chuyển sang sử dụng vaccine ComBe five là vì vaccine Quinvaxem đã ngừng sản xuất và Bộ Y tế đã quyết định thay thế bằng vaccine ComBe five theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

PV: Ông có thể cho biết tình hình sử dụng ComBe five ở các nước ra sao?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Trước khi được đưa vào Việt Nam, vaccine ComBe five đã được sử dụng ở 39 nước với khoảng 400 triệu liều và được WHO đánh giá đạt chuẩn tiền thẩm định, tức là đạt chuẩn của WHO đối với các loại vaccine. Việt Nam thực hiện sau các nước khác trên 5 năm.

GS.TS. Đặng Đức Anh

PV: Tình hình triển khai tiêm vaccine ComBE Five tại Việt Nam hiện nay thế nào thưa ông?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Trong tháng 11-2018 chúng tôi đã triển khai tiêm vaccine ComBE Five trên quy mô nhỏ tại 7 tỉnh. Sau đó Bộ Y tế quyết định triển khai tiêm trên phạm vi toàn quốc từ cuối tháng 12-2018. Cho đến nay đã có 19 tỉnh đã thực hiện tiêm vaccine ComBE Five với 101.862 trẻ được tiêm. Theo báo cáo của các địa phương, tỷ lệ phản ứng thông thường như sốt nhẹ, sưng đau nhẹ tại chỗ tiêm, các triệu chứng khác như khó chịu, quấy khóc được ghi nhận là 1,73%. Ngoài ra, cũng ghi nhận một số trường hợp sốt cao, quấy khóc kéo dài với tỷ lệ khoảng 0,05%. Các trường hợp này đều đã ổn định sau khi được theo dõi, điều trị.

Sở dĩ là chưa thực hiện ở trên 100 % tỉnh, thành là do lịch tiêm chủng của các tỉnh khác nhau. Chúng tôi hy vọng đến cuối tháng 1-2019 thì toàn quốc sẽ triển khai toàn bộ vaccine này. Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Dự án Tiêm chủng mở rộng quốc gia đã phân bổ vaccine đến 63 tỉnh/thành phố và hướng dẫn triển khai tiêm vaccine; chú trọng thực hành tiêm chủng an toàn, đặc biệt là khám sàng lọc và tư vấn cho các bậc cha mẹ cách theo dõi và chăm sóc cho trẻ sau tiêm chủng.

PV: Trước khi đưa vaccine ComBE Five vào tiêm thử nghiệm tại 7 tỉnh/thành, đã có một số lô vaccine không đạt tiêu chuẩn, dẫn tới lùi thời gian tiêm ComBE Five tại Việt Nam. Điều này có nói lên chất lượng vaccine ComBE Five không thưa ông?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Tất cả vaccine nhập khẩu về Việt Nam nói chung và vaccine ComBE Five nói riêng đều được chuyển về theo lô, được kiểm định riêng biệt chứ không phải kiểm định một lần. Do đó, một vài lô đầu tiên không đạt tiêu chuẩn kiểm định, chúng tôi không đưa vào sử dụng. Còn những lô vaccine được đưa vào tiêm ở diện nhỏ và giờ được sử dụng tại 19 tỉnh/thành đều đạt tiêu chuẩn an toàn qua kiểm định, được cấp giấy phép lưu hành.

PV: Ngay sau khi triển khai tiêm vaccine ComBe Five, đã có nhiều trường hợp phản ứng, trong đó có một số bé tử vong. Mặc dù ngành y tế khẳng định là không liên quan đến vaccine nhưng cũng có cần phải thận trọng và cảnh giác trước tình hình này không thưa ông?

Sau khi tiêm, phụ huynh cần theo dõi chặt chẽ các phản ứng của trẻ

GS.TS. Đặng Đức Anh: Một số trường hợp phản ứng thì cũng là những phản ứng thông thường sau tiêm thường gặp như sưng đau, sốt. Sau khi tiêm vaccine Quinvaxem, hoặc các loại vaccine khác cũng đều có các phản ứng tương tự như vậy. Theo WHO, tỷ lệ phản ứng thông thường đối với các vaccine chứa thành phần ho gà toàn tế bào là: sốt từ 38-39 độ C chiếm tới 44,5%, phản ứng 38,5%, nóng đỏ tại chỗ tiêm 56,3%, đau 25,6%, các phản ứng khác như quấy khóc kéo dài là 3,5%. Có thể gặp cả phản ứng nặng như co giật, giảm trương lực cơ, sốc phản vệ (20 trường hợp trên một triệu liều vaccine sử dụng). Những dấu hiệu như vậy đều gặp trong thực hành công tác tiêm chủng nên không có gì là đặc biệt so với các vaccine khác.

Đối với hai trường hợp trẻ tử vong ở Nam Định, triệu chứng xuất hiện tương đối muộn (36 tiếng sau khi tiêm). Khi gia đình đưa cháu bé đến cơ sở y tế được xác định đã tử vong. Hội đồng chuyên môn đã họp và xác định cháu bé tử vong không liên quan đến thực hành tiêm chủng, không xuất hiện sốc phản vệ. Nguyên nhân tử vong vẫn còn đang xem xét.

PV: Một vấn đề cũng cần được đặt ra là công tác khám sàng lọc tại các trạm y tế xã/phường ra sao để tránh việc trẻ không đủ sức khỏe tiêm vaccine nhưng vẫn tiêm, dẫn đến phản ứng, thậm chí tử vong?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Không chỉ riêng với ComBE Five mà với tất cả các loại vaccine đều được ngành y tế tổ chức tập huấn và cán bộ y tế tham gia tiêm chủng đều phải có chứng chỉ. Những cơ sở tiêm dịch vụ cũng được tập huấn như với trạm y tế xã, phường. Chúng tôi thực hiện khám sàng lọc theo quy định chung, không có sự khác biệt giữa tiêm chủng dịch vụ với tiêm chủng mở rộng.

PV: Thưa ông, tỷ lệ phản ứng sau tiêm của vaccine ComBE Five so với Quinvaxem ra sao?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Vaccine Quinvaxem được tiêm từ năm 2010 – 2018 với số lượng sử dụng lớn, tới 10 triệu liều. Trong khi đó, vaccine ComBE Five mới sử dụng từ tháng 11-2018 đến nay với khoảng 100.000 liều nên nếu tính tỷ lệ thì không hoàn toàn chính xác, vì số lượng khác nhau. Tuy nhiên, có thể liệt kê các phản ứng nặng sau tiêm như: sốc phản vệ, sốt cao, co giật… thì với số lượng chúng ta sử dụng hiện nay ít, tất nhiên các phản ứng nặng sau tiêm cũng ít hơn nếu so với số lượng vaccine Quinvaxem đã sử dụng. Quan trọng là tỷ lệ phản ứng sau tiêm thường gặp của vaccine ComBE Five hoàn toàn nằm trong giới hạn của WHO.

PV: Có thông tin là cho rằng trước những phản ứng sau khi tiêm vaccine ComBe Five, đã có một số tỉnh xin tạm dừng sử dụng vaccine này. Xin ông cho ý kiến?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Đây là thông tin không chính xác. Bộ Y tế vẫn chỉ đạo tiếp tục sử dụng vaccine ComBe Five nên không có chuyện tạm dừng lại. Cũng không có tỉnh nào xin tạm dừng vaccine này.

PV: Mặc dù nhân viên y tế đã tư vấn kỹ càng, nhưng vẫn xảy ra trường hợp tử vong sau tiêm do phụ huynh không theo dõi các diễn biến của trẻ để xử lý kịp thời. Ông có thể nói gì trước tình hình này?

GS.TS. Đặng Đức Anh: Chúng tôi đã khuyến cáo người dân, sau khi đưa con, em mình đi tiêm tại các trạm y tế xã, phường thì phải tiếp tục theo dõi 30 phút. Sau khi đưa trẻ về nhà cũng phải tiếp tục theo dõi 24 cho đến 36 tiếng. Nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào như sốt cao từ 39 độ C trở lên, co giật, phát ban, khóc thét, tím tái, khó thở, li bì, mệt lả, bú kém, bỏ bú… phải lập tức thông báo cho các cơ sở y tế gần nhất để khám và điều trị.  Nếu cha mẹ không yên tâm về sức khỏe của con mình sau khi tiêm chủng, hãy đến gặp cán bộ y tế để được khám và tư vấn.

PV: Cám ơn ông về cuộc trao đổi!