Chưa thể kiểm soát thực phẩm bẩn qua biên giới

• Tăng cường kiểm soát thực phẩm ngay tại nguồn
• Nóng tình trạng thực phẩm “bẩn” nhập lậu qua biên giới
• Hoa quả và thực phẩm bẩn liên tục nhập lậu qua biên giới Móng Cái

Các thành viên đoàn giám sát đã nêu những câu hỏi mà người tiêu dùng quan tâm: Tỷ lệ kiểm soát an toàn thực phẩm (ATTP) tại cửa khẩu là bao nhiêu? Người dân xôn xao về việc trái cây Trung Quốc không hỏng do tẩm hóa chất, vậy đã bao giờ mang trái cây đến phòng thí nghiệm và phát hiện đó là chất nào chưa? Tuy nhiên, ngay cả cơ quan chức năng ở đây cũng chưa có được câu trả lời thỏa đáng.

Nghi vấn về trái cây tẩm hóa chất

Theo Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh Nguyễn Bảo Ngọc: Các mặt hàng xuất khẩu thực phẩm qua cửa khẩu này chủ yếu là trái cây, nông sản như chuối, dưa hấu, vải... cùng với bánh kẹo, gạo, chiếm khoảng 80%. Các mặt hàng nhập khẩu thực phẩm chủ yếu gồm trái cây như táo, lê, cam quýt và thuỷ sản sống, chiếm khoảng 90% lượng hàng nhập. 

Số liệu cụ thể từ 2011 - 2016 cho thấy, kim ngạch xuất khẩu luôn cao gấp nhiều lần kim ngạch nhập khẩu. Số liệu này đã khiến Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh băn khoăn: Với lượng hàng và kim ngạch như năm 2011 thì giá bình quân của xuất khẩu là 9.700 USD/tấn, loại quả nào mà giá tốt thế? Câu hỏi này chưa được trả lời thỏa đáng, khi ông Nguyễn Ngọc Bảo chỉ lý giải con số thực tế với giá trị khai báo có “du di”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cùng đoàn giám sát tại cửa khẩu Tân Thanh.

Riêng vấn đề đáng chú ý nhất, liên quan đến chuyện dư luận râm ran trái cây Trung Quốc để hàng năm không hỏng do tẩm hoá chất (và có bằng chứng về việc cam, táo để nửa năm không hề bị thối), bà con ở sát biên giới có nghe câu chuyện này không? 

Đại diện cơ quan chức năng địa phương cho biết, cư dân địa phương vẫn ăn trái cây ở cửa khẩu, nhưng chưa phát hiện được chất cấm như ông Khánh đề cập. Về chuyện kiểm dịch tại cửa khẩu, thì tất cả đều chỉ là những test nhanh thông thường. 

Về vấn đề chống buôn lậu, ông Bảo cho biết, có bắt được một số vụ buôn bán ma tuý, pháo nổ, còn gia cầm nhập lậu thì gần như không có. 

“Các mặt hàng nhập khẩu đều đảm bảo vậy tại sao xuất hiện nhiều thuốc trừ sâu không có nhãn mác nhưng lại được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc, vậy nó ở đâu ra? Thỉnh thoảng bắt được gà trứng lậu thì nó ở đâu về?” - Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển tiếp tục đặt câu hỏi. 

Câu trả lời ông nhận được là có thể từ nguồn hàng cư dân biên giới được mua miễn thuế mỗi tháng 4 lần, mỗi lần không quá 2 triệu đồng. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển nói, thông tin từ những bản báo cáo và câu trả lời trực tiếp vẫn khiến ông băn khoăn, nhất là vấn đề truy xuất nguồn gốc thực phẩm.

Nhấn mạnh cần quan tâm đến xuất xứ hàng hoá, ông Hiển cho rằng không thể chủ quan được, dù báo cáo đều nói chưa phát hiện được lô hàng nào vi phạm. Thực tế ở chợ dân sinh ngay gần đó, Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển hỏi một số người bán hàng ở chợ về nguồn hàng, và được biết họ mua ở Trung Quốc, nhưng chỉ biết người bán, không biết xuất xứ hàng hoá thế nào. 

Phản ánh từ tổ công tác số ba (cùng đoàn giám sát) tại cửa khẩu Hữu Nghị, chợ Giếng Vuông cũng cho thấy còn nhiều vấn đề nan giản khi mà chợ còn tạm bợ, cơ quan thú y thực hiện đóng dấu tại chợ chứ chưa kiểm soát được từ cơ sở giết mổ.

Thực phẩm nhập lậu  vẫn tràn vào nội địa

Báo cáo của UBND tỉnh với đoàn giám sát cho biết số liệu chi tiết hàng nhập khẩu năm 2016: hàng nông sản, hoa quả: 512.136 tấn, trị giá 80,8 triệu USD; thuỷ sản (cá, ba ba, ếch): 2.286 tấn, trị giá gần 4 triệu USD; hoa quả tẩm ướp gia vị 5.990 tấn, trị giá gần 4,1 triệu USD; bánh, kẹo 824 tấn, trị giá 1,4 triệu USD; thực phẩm chức năng, phụ gia thực phẩm 258,44 tấn, trị giá gần 2,1 triệu USD. 

Tuy nhiên, bên cạnh các hoạt động xuất nhập khẩu được quản lý kiểm tra chính thức (chính ngạch), vẫn còn một lượng không nhỏ sản phẩm nông lâm thủy sản xuất nhập khẩu theo diện hàng hóa trao đổi cư dân biên giới (tiểu ngạch), thậm chí xuất nhập khẩu lậu qua các đường mòn, lối mở biên giới không được kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm, phụ gia thực phẩm không có giấy xác nhận chất lượng nhập khẩu của cơ quan kiểm tra nhà nước, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Trả lời câu hỏi của Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển về mức độ an toàn của thực phẩm Trung Quốc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cho biết: “Hiện nay văn bản pháp luật về xuất nhập khẩu hàng hoá nông sản cơ bản đã hoàn thiện và theo thông lệ quốc tế, các mặt hàng đều được lấy mẫu kiểm soát an toàn và kiểm dịch theo quy định. Tất cả các mặt hàng của Trung Quốc nếu nhập khẩu chính ngạch đều kiểm soát chặt chẽ và đảm bảo. Cái chính là không kiểm soát được nhập lậu qua biên giới, khó có thể nói an toàn hay không. Ẩn số là ở chỗ nhập lậu”.

Đánh giá việc kiểm soát an toàn thực phẩm của Lạng Sơn có chuyển biến tích cực, song Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển cho rằng, chưa thể khẳng định được sản phẩm được xuất, nhập khẩu qua biên giới, kể cả chính ngạch đã được kiểm soát tốt. 

Phải thẳng thắn thừa nhận rằng vẫn có tỷ lệ không nhỏ là không an toàn, 5 năm trên địa bàn tỉnh vẫn có 5 vụ ngộ độc và hơn 200 người bị ngộ độc và số bị nhiễm độc thì có thể nói là chưa xác định được, ông Hiển nhận định.