Cải cách thủ tục hải quan: Chuyển từ 'ban ơn' sang 'phục vụ'

• Đơn giản hóa thủ tục Hải quan nhờ áp dụng công nghệ thông tin
• Sẽ bãi bỏ hàng loạt quy định về thủ tục hải quan
• Thủ tướng yêu cầu cắt giảm mạnh thủ tục hải quan, thuế, đầu tư

Cuộc khảo sát do VCCI, Tổng cục Hải quan, Dự án Quản trị Nhà nước nhằm tăng trưởng toàn diện (GIG) của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp thực hiện từ tháng 4 đến tháng 6/2015 dựa trên sự phản hồi của hơn 3.123 doanh nghiệp (DN) hoạt động xuất nhập khẩu về bốn lĩnh vực chính, gồm: Tiếp cận thông tin về thủ tục hành chính hải quan; thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan; sự phục vụ của công chức hải quan; và kết quả giải quyết công việc của cơ quan hải quan.

Theo ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng Ban Pháp chế VCCI, kết quả khảo sát cho thấy, có tới 94% DN tham gia khảo sát đánh giá sự chuyển biến của các chính sách, pháp luật hải quan trong giai đoạn 2010-2015 là tích cực và khá tích cực.

Công chức Hải quan Lào Cai giải quyết thủ tục xuất nhập khẩu. Ảnh: Thanh Nga.

Theo đó, việc tiếp cận thông tin trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan được đánh giá cao nhất, với 89% DN hoàn toàn hài lòng. Tiếp đến là các hình thức tham gia các lớp tập huấn, tham dự đối thoại do cơ quan hải quan tổ chức, trực tiếp tới gặp, gọi điện và gửi công văn. Kết quả khảo sát cũng cho thấy các DN đã chủ động hơn trong nắm bắt thông tin về pháp luật hải quan. Tỷ lệ DN tự tìm hiểu từ khi dự thảo văn kiện được xây dựng đã tăng từ 24% năm 2013 lên 29% năm 2015.

Bên cạnh đó, những cải thiện trong chất lượng dịch vụ công của cơ quan hải quan cũng đã được ghi nhận, khi tỷ lệ DN tiếp cận được văn bản pháp luật do cơ quan hải quan thông báo từ khi dự thảo văn bản được xây dựng tăng đáng kể từ 12% năm 2013 lên 20% năm 2015. Công tác hỗ trợ DN trong thực hiện thủ tục hành chính về hải quan có chuyển biến đáng khen ngợi. Đặc biệt, thời gian chuẩn bị hồ sơ xuất nhập khẩu hoặc số lần đi lại của DN để hoàn tất hồ sơ miễn thuế, hoàn thuế đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. 

94% DN hài lòng về cải cách thủ tục hải quan. Ảnh chỉ có tính chất minh họa.

Báo cáo cho thấy, đã có 92% DN đề nghị cơ quan hải quan hỗ trợ và 83% DN trong số này đánh giá sự hỗ trợ của hải quan là phần lớn hoặc hoàn toàn hiệu quả. Tuy nhiên, cũng có 56% DN cho rằng ngành hải quan vẫn cần nâng cao chất lượng của các hình thức cung cấp thông tin hải quan. Đánh giá sự hỗ trợ của cơ quan hải quan khi DN gặp khó khăn trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, đại đa số DN đều đánh giá sự hỗ trợ này là tích cực. Cụ thể, 77% DN cho biết sự hỗ trợ của cơ quan hải quan phần lớn là kịp thời, có 83% DN cho biết sự hỗ trợ này là hoàn toàn hiệu quả. 

Bên cạnh đó, Báo cáo cho biết, vẫn có khoảng 35% DN được khảo sát từ chối trả lời câu hỏi về việc phải trả phí ngoài quy định. Tuy vậy vẫn có 28% DN cho biết họ phải trả thêm chi phí ngoài quy định trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính về hải quan. Một số DN cho biết họ e ngại sẽ bị phân biệt đối xử nếu không chi trả thêm chi phí ngoài quy định. 

Tại buổi Hội thảo, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI đánh giá, kết quả cải cách thủ tục hành chính cho thấy ngành hải quan đang có bước chuyển lớn từ ban ơn sang phục vụ. “Đã có một sự thay đổi, chuyển đổi rất lớn từ tư duy Nhà nước quản lý và quản lý là đặc quyền, ban ơn, ban phát… sang tư duy Nhà nước cung cấp dịch vụ công, Nhà nước phục vụ, đồng hành với sự phát triển. Tuy nhiên, cộng đồng DN tiếp tục mong chờ những cải cách mới của ngành Hải quan trong thời gian tới”. Ông Lộc nói.

Đánh giá về những tiến bộ trong cải cách thủ tục hành chính hải quan, ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, Thứ trưởng Tài chính, cho biết kim ngạch xuất nhập khẩu 10 tháng qua đã vượt 302 tỷ USD, lớn hơn 1,6 lần GDP là kết quả cụ thể của nền kinh tế hội nhập. 

Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho rằng, kết quả trên có đóng góp quan trọng từ những cải cách về thể chế chính sách trong lĩnh vực hải quan. Đồng thời, ngoài việc áp dụng thông quan điện tử, ngành hải quan sẽ tiếp tục cập nhật những tiến bộ của thế giới để nâng cấp hoạt động thông quan điện tử. Đặc biệt ngày 5/12 tới tại Hải Phòng sẽ đưa vào hoạt động một cửa hải quan mới, cho phép một số loại hàng hóa có xuất phát từ những quốc gia không rủi ro sẽ không phải kiểm tra.