Kiến nghị giảm thời gian thu phí cao tốc Hà Nội - Hải Phòng

Thứ Năm, 16/02/2017, 08:20

Kết quả kiểm toán dự án cao tốc Hà Nội – Hải Phòng đã chỉ ra một số sai sót, trong đó giảm trừ tài chính hơn 325,3 tỷ đồng và giảm thời gian thu phí hơn 1 năm. Chưa kể đến, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) còn chỉ ra những điểm thiếu bền vững của phương án tài chính cho dự án này, do đó “chưa đủ cơ sở để đảm bảo khả năng hoàn vốn, phát huy hiệu quả” của dự án.

Cao tốc Hà Nội – Hải Phòng (chủ đầu tư là Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam – VIDIFI) có tổng chiều dài 105,5km là cao tốc loại A, vận tốc thiết kế 120km/h, có áp dụng một số tiêu chuẩn quốc tế. Tổng mức đầu tư theo quyết định phê duyệt năm 2008 là 24.566 tỷ đồng. Đến 2014, tổng mức đầu tư bị đội lên gần gấp đôi, thành 45.587 tỷ đồng, trong đó lãi vay chiếm hơn 7,7 nghìn tỷ đồng. Theo kế hoạch ban đầu, dự án sẽ hoàn thành vào tháng 4-2012, nhưng thực tế đến tháng 12-2015 mới chính thức nghiệm thu, đưa vào vận hành.

Phương án tài chính (PATC) của dự án được lập năm 2008 và được điều chỉnh năm 2014 do tổng mức đầu tư và một số chỉ tiêu làm cơ sở lập PATC thay đổi so với ban đầu. KTNN cho rằng, PATC được lập “trên cơ sở tính toán, dự báo, một số nguồn thu, hỗ trợ thực tế chưa có”, do đó “chưa đủ cơ sở để đảm bảo khả năng hoàn vốn, phát huy hiệu quả”.

PATC xác định nợ gốc phải trả chưa chính xác theo giá trị thực tế được đối chiếu giữa Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) và VIDIFI: thực tế nợ gốc là 27.558 tỷ đồng nhưng PATC xác định là 32.123 tỷ đồng. PATC chưa tuân thủ quy định của hợp đồng BOT ban đầu về thu hồi vốn của chủ đầu tư.

Cao tốc Hà Nội – Hải Phòng bị kiến nghị xử lý nhiều nội dung.

PATC không tính lãi vay, chi phí trượt giá trong thời gian khai thác, vận hành dự án đối với khoản vay 100 triệu USD từ Ngân hàng tái thiết Đức; chưa có ý kiến của Bộ GTVT sau khi điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 45.487 tỷ đồng thành 44.818 tỷ đồng; chi phí hỗ trợ bồi thường giải phóng mặt bằng tái định cư tăng 370 tỷ đồng; lãi vay tiền đồng Việt Nam trong thời gian vận hành từ 11% xuống 10% từ 1-7-2016. PATC còn tính toán trên một số giả định, dự báo như lưu lượng xe (đặc biệt là tỷ lệ phân lưu lượng giữa QL5 và đường cao tốc mới)...

Do những yếu tố bất định của các giả định trên, KTNN cho rằng: Tính khả thi của PATC còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố: Khoản vay 200 triệu USD từ Ngân hàng xuất nhập khẩu Hàn Quốc đã được Thủ tướng chuyển sang hình thức Nhà nước đầu tư trực tiếp vào dự án, nhưng chưa được bố trí kế hoạch vốn; khoản vay 100 triệu USD từ Ngân hàng tái thiết Đức chưa có phương án chuyển đổi; khoản hỗ trợ giải phóng mặt bằng tái định cư (4.070 tỷ đồng theo PATC) chưa được xem xét nguồn vốn bố trí; nguồn thu từ các dự án phát triển như Khu đô thị Gia Lâm, các khu đô thị và công nghiệp khác tạm tính trong PATC là 5.223 tỷ đồng nhưng khó khả thi vì hiện chưa có nhà đầu tư nào hứng thú đầu tư vào đây; trong những năm đầu vận hành (2016 – 2020) nguồn thu không đủ cân đối với các khoản chi, PATC đã dự kiến vay cân đối 10.000 tỷ của Ngân hàng Phát triển Việt Nam nhưng Thủ tướng chưa có ý kiến.

Sau khi điều chỉnh một số thông số đầu vào, thời gian hoàn vốn của dự án còn 28 năm 8 tháng 27 ngày (giảm 1 năm 3 tháng 3 ngày so với PATC điều chỉnh của dự án). Ngoài kiến nghị xử lý tài chính tổng số tiền chi phí đầu tư là gần 325,3 tỷ đồng; KTNN cũng đề nghị giảm nguồn vốn đầu tư do thanh toán trùng chi phí lãi vay gói thầu EX6 giá trị 113,8 triệu đồng; tiếp tục đôn đốc, thu hồi về nguồn dự án số tiền 357 tỷ đồng, trong đó có khoản tạm ứng xây dựng khu tái định cư hơn 157,6 tỷ đồng, tạm ứng cho Công ty cổ phần Thép Cửu Long Vinashin hơn 199 tỷ đồng.

KTNN cũng đề nghị kiểm điểm, rút kinh nghiệm tập thể, cá nhân liên quan đến các sai sót, tồn tại đối với bộ phận thẩm định, phê duyệt của VIDIFI về công tác thiết kế gói thầu EX17, dự toán tại một số gói thầu còn sai sót làm ảnh hưởng đến chi phí đầu tư; các sai sót trong công tác nghiệm thu, thanh toán làm tăng chi phí đầu tư; công tác quản lý tiến độ chưa đảm bảo theo quy định như kết quả kiểm toán đã nêu. VIDIFI được đề nghị thực hiện nghiêm túc kết luận kiểm toán và báo cáo kết quả trước 30-4-2017.

Vũ Hân