Tử vong vì bệnh lao cao như tử vong vì tai nạn giao thông

• Gần 10.000 người tử vong vì bệnh lao mỗi năm
• Phòng, chống bệnh lao cũng cần quyết liệt như COVID-19
• Phòng chống bệnh lao: Càng làm càng “thấm”!

10.000 người tử vong mỗi năm

Đến Bệnh viện Phổi Trung ương, chúng tôi gặp khá nhiều người tới khám bệnh và lấy thuốc chữa bệnh lao. Chị Nguyễn Thị Minh H. (Hà Nội), là công nhân may, sau một thời gian ho dài không khỏi, người mệt mỏi, sút cân, sau khi đi khám tại Bệnh viện Thanh Nhàn, chị được chẩn đoán mắc bệnh lao giai đoạn muộn. Sau khi điều trị một thời gian, bệnh của chị không thuyên giảm. Tiếp tục làm thêm các xét nghiệm, chị được chẩn đoán mắc lao siêu kháng thuốc.

“Khi nhận kết quả tôi rất sốc và lo lắng. Chữa lao thông thường đã khó, giờ tôi lại bị đa kháng thuốc, trong khi con còn nhỏ. May đây là chương trình điều trị miễn phí, nếu không thì tôi không biết xoay xở ra sao”. Chị H. đến Bệnh viện Phổi Trung ương để kiểm tra sức khỏe tổng thể và xin tư vấn từ bác sĩ về bệnh lao kháng thuốc.

Theo đánh giá của Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam TS Kidong Park, trong những thập kỷ qua, gánh nặng về bệnh lao ở Việt Nam đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là một trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc cao nhất trên thế giới. Năm 2019, cả nước có 170.000 trường hợp mắc mới, trong đó có 9.400 trường hợp tử vong do lao. Khoảng 98% bệnh nhân lao và gia đình của họ phải gánh chịu chi phí thảm họa do bệnh lao.

Người dân cần đi khám sớm khi có dấu hiệu của bệnh lao.

Nhận định về bệnh lao ở Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, ước tính mỗi năm Việt Nam có khoảng 170.000 trường hợp mắc bệnh lao mới, trong đó 63% lao thường, 98% lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với chi phí chẩn đoán và điều trị vượt quá 20% thu nhập hàng năm của hộ gia đình. 70% người mắc lao ở trong độ tuổi lao động. Vì vậy, lao thực sự là vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung.

Miệt mài chống lao nhiều năm nay, nhưng con số tử vong vì bệnh lao luôn khiến GS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình Chống lao Quốc gia canh cánh. Ông cho biết, Việt Nam giữ được điều trị khỏi, điều trị thành công trên 90% người bệnh lao phát hiện được và 70% lao kháng thuốc, nhưng vẫn có 10.000 người tử vong vì bệnh lao mỗi năm. 

Theo ông, mặc dù người bệnh vẫn được điều trị trong chương trình miễn phí, nhưng tỷ lệ người bị lao phát hiện muộn vẫn còn nhiều và nếu phát hiện vẫn có thể tử vong. Những người tử vong do lao chủ yếu do chưa được phát hiện và điều trị kịp thời. Điều quan ngại là số mắc lao trong cộng đồng lớn (khoảng 50 nghìn người) nhưng chưa được chẩn đoán và điều trị, có thể dẫn tới nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh và có thể làm lây lan cho cộng đồng. Đó chính là lý do bệnh lao vẫn trường tồn.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đồng thời là Chủ tịch Ủy ban quốc gia về chấm dứt bệnh lao đánh giá, so với 5 năm trước, mặc dù tại Việt Nam số người mắc lao mới đã giảm, nhất là số người mắc chưa phát hiện ra, công tác chống lao của chúng ta đã làm rất tốt, tuy nhiên vẫn còn tới 50.000 mắc lao trong cộng đồng mà chưa được phát hiện. Số ca tử vong vì bệnh lao tương đương với số người chết vì TNGT. Vì vậy chúng ta không thể ngừng nỗ lực chấm dứt bệnh lao.

Huy động hệ thống y tế và người dân cùng vào cuộc

Lao là bệnh truyền nhiễm và lâu nay một số người dân dường như không quan tâm đến căn bệnh này. Chủ nhiệm Chương trình Chống lao quốc gia Nguyễn Viết Nhung cho biết, so với COVID-19, cơ chế lây nhiễm của bệnh lao nguy hiểm hơn nhiều vì vi khuẩn lao có thể lây truyền qua không khí với các hạt mịn có kích thước từ dưới 5 micro mét, lại có khả năng đối phó, thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt của môi trường trong thời gian dài.

Bệnh lao là kẻ giết người thầm lặng, không ai bị mắc bệnh lao mà tử vong ngay, bệnh thường kéo dài âm thầm và phát hiện muộn. Từ khi phát hiện bệnh đến khi tử vong thì đã lây sang rất nhiều người khác. Vì vậy, phát hiện sớm, chủ động truy vết không những cứu sống cho người bệnh mà còn giảm nhanh nguồn lây lan cho cộng đồng và giảm nhanh dịch tễ bệnh lao.

GS.TS Nguyễn Viết Nhung cho rằng, muốn chấm dứt bệnh lao, chúng ta phải có sự thay đổi mạnh mẽ và mong muốn tạo ra một làn sóng thay đổi và một làn sóng hy vọng. Phòng chống bệnh lao cũng cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của các cơ sở y tế và sự đồng lòng của người dân giống như phòng, chống dịch COVID-19. Đó là, phải thay đổi từ chính người dân, người dân cần hiểu rõ về bệnh lao và sự nguy hiểm của bệnh lao để tham gia phòng, chống; tăng cường cho hệ thống y tế để chẩn đoán sớm bệnh lao; có những chính sách khuyến khích người dân đi khám phát hiện bệnh sớm.

Chủ đề Ngày Thế giới phòng, chống bệnh lao năm nay của Việt Nam là “Việt Nam chiến thắng COVID-19 – Chấm dứt bệnh lao” với mong muốn từ cuộc chiến chống COVID-19, mọi người hãy tích cực hơn trong công cuộc phòng, chống bệnh lao. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tin tưởng, bằng kinh nghiệm chống COVID-19, chúng ta thiết lập một hệ thống y tế cơ sở, kêu gọi toàn dân tham gia phòng chống lao, phấn đấu giảm số người tử vong do lao.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Điều đáng mừng nhất là bệnh lao nếu phát hiện sớm hoàn toàn có thể chữa khỏi, bệnh lao kháng thuốc cũng chữa khỏi tới 75%. Vì vậy, cần phải phát hiện ngay, phát hiện thật sớm người mắc bệnh lao và có biện pháp cách ly tương tự như COVID-19, đây là nhiệm vụ trọng tâm trong nhất để tiến tới chấm dứt được căn bệnh này.

Để chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, chúng ta kêu gọi người dân nghèo, cận nghèo khám sàng lọc bệnh lao. “Khi khám sàng lọc phát hiện ai chưa có BHYT mà có nguy cơ mắc bệnh lao, chúng ta bằng mọi cơ chế giúp người nghèo có BHYT”, Phó Thủ tướng chỉ đạo. Còn theo TS Kidong Park, những hành động tăng tốc là cần thiết trên toàn thế giới.