Tại sao phải gộp mẫu để xét nghiệm virus SARS-CoV-2

• Thêm 2 bệnh nhân COVID-19 tử vong
• Thêm 29 ca mắc COVID-19 mới, Việt Nam có 841 bệnh nhân
• Không ghi nhận ca mắc COVID-19 mới, đã có 48 bệnh nhân âm tính
• Khánh Hòa nâng cấp phòng chống dịch sau ca COVID-19 đầu tiên

Đây là đánh giá của PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục quản lý Khám, chữa bệnh- Phó Trưởng Tiểu ban Điều trị về phương pháp xét nghiệm gộp mẫu (pool) để xét nghiệm Realtime RT-PCR phát hiện virus SARS-CoV-2. Ông Khuê cho biết, đây là phương thức được nhiều nước áp dụng, trong đó có CDC Hòa Kỳ.

Giải thích rõ hơn, PGS.TS Lương Ngọc Khuê cho biết, trước tình hình diễn biến dịch phức tạp của dịch COVID-19, F0 mất dấu, nguy cơ dịch lây lan rộng, trong khi nguồn lực xét nghiệm còn hạn chế, Cục quản lý Khám, chữa bệnh đã sớm đề xuất trình lãnh đạo Bộ Y tế phương pháp pool để xét nghiệm Realtime RT-PCR phát hiện virus SARS-CoV-2.

Phương pháp pool là phương thức xét nghiệm lấy một phần của mỗi trong các mẫu để đưa vào gộp và tách chiết, xét nghiệm, phần còn lại của các mẫu được bảo quản để xét nghiệm riêng rẽ lại lần 2 nếu xét nghiệm mẫu gộp dương tính.

Việc gộp mẫu có ý nghĩa lớn nhất là tăng năng lực xét nghiệm để sàng lọc nhanh chóng số lượng người cần được xét nghiệm trong khi vẫn bảo đảm độ tin cậy, qua đó có các biện pháp phòng dịch sớm, kịp thời, đồng thời tiết kiệm được nhân lực, các vật tư xét nghiệm cho phòng chống dịch dự kiến còn kéo dài.

Ngày 5/8, Đà Nẵng áp dụng phương pháp xét nghiệm gộp mẫu đối với một số khu vực cộng đồng dân cứ có số lượng mẫu xét nghiệm lớn (bỏ nhiều mẫu vào ống xét nghiệm để cho ra xét nghiệm gộp), phương pháp này cho ra kết quả nhanh hơn rất nhiều so với xét nghiệm từng mẫu.... Đây là cách để Đà Nẵng đẩy nhan tốc độ xét nghiệm nhằm phát  hiện bệnh nhân COVID-19 trong cộng đồng trong khi các điều kiện xét nghiệm cũ chưa đủ nguồn lực.

Nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của phương pháp pool thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR để phát hiện virus SARS-CoV-2, nhận thấy cần phải sớm ban hành quy trình gộp mẫu đảm bảo khoa học, chặt chẽ, ngày 7/8, tại Cục Quản lý Khám chữa bệnh đã diễn ra cuộc họp Hội đồng Chuyên môn xem xét áp dụng phương pháp pháp pool để xét nghiệm SAR-COV2.

 Đại biểu tham dự là các chuyên gia hàng đầu trong nước về gộp mẫu như GS.TS Nguyễn Anh Trí- Đại biểu Quốc hội, Nguyên Viện trưởng Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương; GS.TS Phan Trọng Lân- Viện trưởng Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh, Viện Pasteur Nha Trang; lãnh đạo các bệnh viện Huyết học và Truyền máu, Trưởng khoa Huyết học, vi sinh các bệnh viện như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Phổi trung ương; kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm và các chuyên gia quốc tế từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), CDC Hoa Kỳ để thống nhất sớm ban hành quy trình và áp dụng thống nhất trong cả nước, nhưng vẫn phải bảo đảm chất lượng kết quả xét nghiệm.

Gộp mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2 giúp tiết kiệm nguồn lực, cho kết quả nhanh, giúp đẩy nhanh xét nghiệm sàng lọc

Tại cuộc họp, đại diện của WHO cho biết ủng hộ chiến lược gộp mẫu của Việt Nam và cần thay đổi theo tỷ lệ mắc của Việt Nam. Phương thức gộp mẫu tùy thuộc vào nguồn lực mỗi quốc gia, mỗi phòng xét nghiệm.

Hiện Bộ Y tế đã cho phép thực hiện phương pháp pool thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR để phát hiện vius SARS-CoV-2. Đây được coi là đề xuất đột phá của Cục quản lý Khám, chữa bệnh và sự thống nhất ủng hộ của lãnh đạo Bộ Y tế  trong bối cảnh việc xét nghiệm đang phải tiếp tục mở rộng đối với các đối tượng nguy cơ.

Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu chứng tỏ hiệu quả của phương pháp pool thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR để phát hiện virus SARS-CoV-2.

PGS.TS Lương Ngọc Khuê cho biết thêm, một ví dụ điển điển hình là tại Israen đã áp dụng thực hiện phương pháp xét nghiệm gộp mẫu, họ đã chứng minh khi xét nghiệm 184 mẫu bệnh phẩm, gộp 8 mẫu trong 1 lần làm xét nghiệm để so sánh với 184 lần làm riêng lẻ, kết quả cho thấy không có sự khác biệt ý nghĩa; qua thực tế xét nghiệm 26.576 mẫu bệnh phẩm, Israel đã phát hiện ra 31 bệnh nhân COVID-19 không có triệu chứng, chứng minh chiến lược xét nghiệp gộp mẫu 8 giúp tăng công xuất xét nghiệm lên 7,3 lần, trong khi vẫn duy trì ở độ nhạy ở mức cao.

Nghiên cứu tại Hoa Kỳ chứng tỏ hiệu quả của phương pháp này cụ thể như: Nếu “tỷ lệ hiện mắc COVID-19 trong cộng đồng dưới 10% thì làm xét nghiệm pool sẽ tiết kiệm được gần 69% năng lực xét nghiệm”, hơn nữa thời gian trả kết quả sẽ giảm xuống rất nhiều và làm được số lượng mẫu rất lớn cho cả một nhóm người, khu vực hay địa bàn. Ngoài ra, Singpore và Bắc Kinh cũng đã áp dụng việc gộp mẫu để xét nghiệm

Như vậy, việc thực hiện pool cũng đã được áp dụng tại một số quốc gia với các hình thức gộp mẫu khác nhau. Có các nghiên cứu thì lấy mẫu riêng lẻ, sau đó chuyển về phòng xét nghiệm mới thực hiện gộp để tránh việc phải quay lại lấy lại mẫu sau khi có trường hợp dương tính. Có nghiên cứu lại gộp que lấy mẫu ngay khi lấy mẫu. 

Cho dù, cách gộp mẫu nào đi chăng nữa thì các phòng xét nghiệm cũng cần thận trọng để đảm bảo về mặt chất lượng.