Loại vaccine nào sẽ thay thế cho Quinvaxem ?

Những ngày qua, dư luận lại thêm một lần nóng lên về chất lượng vaccine Quinvaxem. Điều này sẽ tác động rất lớn đến việc phòng dịch bệnh của trẻ, đặc biệt là khi bài học dịch sởi bùng phát 2014 còn nhãn tiền, dịch sốt xuất huyết đang diễn ra và nguy cơ bùng phát dịch bạch hầu không hề nhỏ. Vì thế, ngày 6/11, PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) đã trao đổi với báo giới về vấn đề sử dụng vaccine Quinvaxem:

PV: Thưa ông, sự thực về lợi ích của tiêm chủng vaccine Quinvaxem ở Việt Nam đã được chứng minh thế nào?

PGS.TS. Trần Đắc Phu: Quinvaxem là vaccine phối hợp phòng 5 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và bệnh viêm màng não/viêm phổi nặng do vi khuẩn Hib gây ra, nên chỉ cần một mũi tiêm đã có thể phòng được 5 bệnh cho trẻ em. Nghiên cứu lâm sàng đáp ứng kháng thể đối với vaccine Quinvaxem cho thấy tỷ lệ sinh kháng thể bảo vệ phòng bệnh sau khi tiêm 3 liều là 100% đối với bệnh bạch hầu, uốn ván; 98% đối với bệnh do Hib gây ra; 97% đối với bệnh ho gà và 94% đối với bệnh viêm gan B. Đây là vaccine đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tiền thẩm định về chất lượng.

Tại Việt Nam, sau hơn 5 năm triển khai, đã có khoảng 24,9 triệu liều Quinvaxem được tiêm cho trẻ và tỷ lệ tiêm chủng hàng năm đạt trên 90% đã góp phần làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và bệnh viêm màng não/viêm phổi nặng…

PGS.TS. Trần Đắc Phu.

PV: Trẻ có thể gặp phải những phản ứng thế nào sau tiêm chủng, thưa ông?

PGS.TS. Trần Đắc Phu: Đối với vaccine Quinvaxem, do có thành phần ho gà toàn tế bào (giống vaccine DPT) nên các phản ứng nhẹ sau tiêm chủ yếu là đau tại chỗ tiêm, sốt cao, khóc dai dẳng… có thể lên tới trên 50% các trường hợp sau tiêm, song phần lớn sẽ tự khỏi sau 1-2 ngày.

Một trong những yếu tố hay gây phản ứng sau tiêm là thành phần vaccine phòng bệnh ho gà toàn tế bào trong thành phần vaccine Quinvaxem. Theo WHO, các phản ứng thông thường ở vaccine có chứa thành phần ho gà toàn tế bào cao hơn vaccine vô bào nhưng các phản ứng nặng là tương đương. Song cũng có ý kiến cho rằng vaccine toàn tế bào có tính sinh miễn dịch tốt hơn. Tỷ lệ phản ứng nặng sau tiêm Quinvaxem của Việt Nam là 4,5/1.000.000 liều, thấp hơn tỷ lệ cho phép của WHO là 20/1.000.000 liều.

Nếu trẻ em không được tiêm chủng hoặc tiêm không đầy đủ, nguy cơ dịch bệnh quay trở lại là rất lớn. Hiện nay dịch bạch hầu đang bùng phát tại Lào do tỷ lệ tiêm phòng bệnh bạch hầu thấp tại nước này.

Trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ.

PV: Nhiều phụ huynh giờ muốn cho con sử dụng vaccine dịch vụ. Nhưng vaccine đó có xảy ra tai biến không? Bộ Y tế có thay thế vaccine Quinvaxem trong tiêm chủng mở rộng?

PGS.TS. Trần Đắc Phu: Nhiều người cho rằng vaccine Quinvaxem không an toàn và vaccine có chứa thành phần ho gà vô bào Infanrix Hexa (6 trong 1) hoặc Pentaxim (5 trong 1) tiêm dịch vụ là tuyệt đối an toàn. Nhưng, không có vaccinexin nào là an toàn 100% cả.

Bộ Y tế luôn mong muốn trẻ em Việt Nam ngày càng được tiêm nhiều loại vaccine thế hệ mới, an toàn và hiệu quả... Tuy nhiên, không ai dám khẳng định vaccine mới thay thế sẽ không xảy ra tử vong.

Việc thay thế vaccine Quinvaxem bằng vaccine phối hợp chứa thành phần ho gà vô bào đã được đặt ra, tuy nhiên còn nhiều ý kiến trái chiều. Hiện nay nguồn cung ứng các vaccine này trên thế giới và tại Việt Nam rất khó khăn, không có để sử dụng, ngay cả trong tiêm dịch vụ. Vì các nhà sản xuất không có khả năng cung ứng đủ vì thay đổi quy trình công nghệ, địa điểm và kế hoạch sản xuất, do các nhà sản xuất không ưu tiên cung ứng cho các nước chưa đưa vaccine này vào tiêm chủng mở rộng, mà chỉ cung cấp cho các nước đã đặt hàng với số lượng lớn từ trước.

PV: Theo dự đoán, vaccine dịch vụ sẽ được cung cấp ra sao thưa ông?

PGS.TS. Trần Đắc Phu: Từ nay đến cuối năm 2015, thậm chí hết năm 2016, sẽ vẫn khan hiếm 2 loại vaccine trên. Nếu tiếp tục chờ đợi, trẻ có thể sẽ bị mắc bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B... Bộ Y tế cũng đã nghiêm cấm tất cả việc lợi dụng việc khan hiếm vaccine để trục lợi, đồng thời khuyến cáo người dân không nên sử dụng nguồn hàng trôi nổi vì sẽ không bảo đảm chất lượng, mà giá thành cao. Bộ Y tế đang xem xét các giải pháp thay thế khi có đủ các bằng chứng khoa học và có nguồn cung ứng đủ vaccine thế hệ mới, đảm bảo nguồn tài chính trong đó sử dụng vaccine an toàn, hiệu quả đặt lên hàng đầu.

PV: Cám ơn ông đã trao đổi!