Nga và Iran đã cứu sống Erdogan và chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ?

• Bài học từ cuộc đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ
• Lo ngại trực thăng đảo chính, Thổ Nhĩ Kỳ triển khai F-16 tuần tra
• 42 trực thăng mất tích, Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại đảo chính lần 2
• Bất ngờ với nguồn gốc xe tăng sử dụng trong đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ

Hàng loạt hãng tin Arab dẫn nguồn tin đối ngoại ở Ankara cho biết Cơ quan Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) nhận được thông tin từ cơ quan đồng nghiệp Nga cảnh báo về một cuộc đảo chính sắp xảy ra ở quốc gia Hồi giáo.

Một số nhà ngoại giao (giấu danh tính) cho biết quân đội Nga ở trong khu vực đã chặn được những thông tin liên lạc quân sự rất nhạy cảm và thông tin vô tuyến được mã hóa cho biết quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang chuẩn bị tiến hành đảo chính chống chính quyền ở Ankara.

Thông tin bao gồm lệnh triển khai nhiều trực thăng quân sự bay đến khách sạn nơi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đang nghỉ dưỡng để bắt cóc hoặc giết ông.

Những người tham gia đảo chính đã bị bắt và sẽ bị xử tội phản quốc

Những quan chức ngoại giao đó không chắc chặn căn cứ quân sự Nga chặn được thông tin liên lạc liên quan đến đảo chính, tuy nhiên họ cho biết đơn vị tình báo quân đội Nga triển khai đến căn cứ Khmeimim ở tỉnh Lattakia ở miền Bắc Syria, có trang bị hệ thống do thám và nghe lén điện tử hiện đại để thu thập thông tin nhạy cảm chuyển cho đơn vị chống khủng bố ở nước này.

4 ngày sạu, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ thông báo 2 phi công Thổ Nhĩ Kỳ đóng 1 vai trò trong vụ bắn rơi máy  bay Nga vào tháng 10-2015 đang bị thẩm vấn. “ Hai phi công này có tham gia hoạt động bắn rơi chiến đấu cơ của Nga”, một quan chức chính quyền Erdogan cho  báo giới biết  vào ngày 19-7.

Tổng thống Vladimir Putin đã gọi điện cho người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan vào chủ Nhật, khẳng định không vụ đảo chính là không thể chấp nhận đồng thời bày tỏ hy vọng quan hệ song phương sẽ nhanh chóng ổn định trở lại.

Nguồn tin ngoại giao cho biết chính sách đối ngoại của ông Erdogan thay đổi chỉ trong 1 tuần trước khi vụ đảo chính có “nguyên nhân sâu xa được thế lực nước ngoài thúc đẩy”, thông tin tình báo Nga cho cung cấp cho Ankara.

Người dân Thổ Nhĩ Kỳ biểu tình phản đối đảo chính

Ở Ankara, nguồn tin chính thức,  bao gồm quân đội xác nhận nhiều quan chức quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nhận được thông tin từ MIT sau khi tình báo Nga giúp đỡ vài giờ trước khi đảo chính xảy ra.

Một tuyên bố được quân đội Thổ Nhĩ Kỳ phát hành vào ngày 19-7 miêu tả sự kiện diễn ra vào ngày 15 cho biết một lượng lớn binh lính đã được chuẩn bị để ngăn đảo chính sau nhận thông tin từ MIT khoảng 5 giờ trước khi đảo chính nổ ra, báo Hurrriyet đưa tin.

Để ngăn chặn đảo chính, các quan chức cấp cao trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ra lệnh cho tất cả lực lượng không quân và bộ binh trên toàn quốc ngay lập tức ngừng hoạt động, bao gồm xe quân sự, xe tăng, máy bay cũng như trực thăng.

Một bản tin của hãng tin Al Jazeera cho biết những người lập kế hoạch đảo chính bắt đầu hành động trước 6 giờ trước thời gian họ lên kế hoạch đảo chính vào lúc 3 giờ sáng (địa phương) ngày 16-7.

Bản tin cũng cho biết những đối tượng âm mưu đảo chính ra lệnh bắt cóc hoặc thủ tiêu Tổng thống Erdogan đang nghỉ dưỡng ở Marmaris. Tuy nhiên, ông Erdogan đã rời khỏi đó 40 phút trước khi trực thăng phe muốn lật đổ chính quyền đến.

Những tuyên bố chính thức phát đi từ Ankara trùng khớp với nguồn tin tình báo Nga và truyền thông Arab.

Chỉ 4 ngày sau đảo chính, ông Erdogan xuất hiện trên truyền hình tuyên bố kế hoạch thay đổi chính sách đối ngoại “chấm dứt đối đầu với các quốc gia láng giềng”- hàm ý chỉ Nga và Syria.

Chưa đầy 1 ngày sau, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố Tổng thống Erdogan sẽ tham Nga vào đầu tháng 8 để gặp người đồng cấp Nga Vladmir Putin.

Trong khi đó, Iran nhanh chóng lên án đảo chính quân sự ở Thổ Nhĩ Kỳ chỉ 2 giờ sau khi nó bắt đầu. Nhiều quan chức an ninh và đối ngoại ở Tehran liên tục liên lạc với Tổng thống Erdogan và nội các trong suốt ngày 16-7.

Học giả Hồi giáo Gulen đang sống lưu vong ở Mỹ bị tố đứng sau đảo chính

Ngày 15-7, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif điện đàm với Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cảnh báo sẽ có đảo chính quân sự để lật đổ chính phủ. Trong khi đó Tướng Qassem Soleimani, Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran liên tục theo dõi và xem xét mọi kịch bản có thể xảy ra.

“Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia láng giềng. Tổng thống Erdogan cùng chính phủ là đối tác quan trọng đối với Iran. Đất nước chúng tôi hưởng mối quan hệ hữu nghị vững mạnh này, do đó ít nhất chúng tôi có thể làm điều gì đó để thể hiện tình đoàn kết và có giúp đỡ họ trong thời khắc nước sôi, lửa  bỏng này”, một quan chức Tehran nói với hãng tin Al Monitor.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố vụ đảo chính và những quan chức đứng đằng sau nó là tín đồ chung thành của giáo sĩ Hồi giáo Fethuullah Gulen đang sống lưu vong ở Mỹ, người từng một thời đồng minh với ông Erdogan trước khi chia rẽ vào năm 2012.

Gulen đang điều hành một doanh nghiệp trị giá nhiều tỉ USD ở Saudi Arabia và gây nghiêm trọng cho quan hệ giữa Ankara  và Riyadh. Saudi Arabia lên án cuộc đảo chính bằng tâm thế đáng ngờ. Sau đó, có nhiều nguồn tin nổi lên tố cáo Riyadh và Abu Dhabi-2 đồng minh của Mỹ ở Vùng Vịnh có liên quan đến đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Tổng thống Erdogan tuyên bố ông sẽ xử nghiêm những người tham gia cuộc đảo chính lật đổ chính phủ

“Người thổi còi” Saudi Arabia Mujtahid, người từng là thành viên hoặc có quan hệ với hoàng gia nước này tiết lộ các quan chức chấp cao chính phủ Riyadh và Abu Dhabi nhận được thông tin về cuộc đảo chính nhiều ngày trước khi nó xảy ra.

Mujathid viết trên Twitter rằng lãnh đạo các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đóng một vai trò trong cuộc đảo chính và tình báo Thổ Nhĩ Kỳ đã giải mật được mối liên quan này.

Cuộc đảo chinh vào tuần trước ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang phát triển thành một cuộc đối đầu quy mô lớn trong khu vực trong khi Ankara thay đổi chính sách đối với Syria. Nếu nguồn được xác minh độc lập, sự giúp đỡ của Nga và Iran dành cho ông Erdogan sẽ đồng nghĩa với cân bằng quyền lực và sự phân chia trong khu vực sẽ phải định nghĩa lại.