Có thể nổ súng không cần cảnh báo trong 6 trường hợp

Thứ Sáu, 02/06/2017, 12:30

Chiều 2-6, Quốc hội sẽ thảo luận tại Hội trường về Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ - dự án luật này sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào kỳ họp này.

Theo báo cáo giải trình, tiếp thu dự án luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) - quy định gây tranh luận nhiều nhất tại kỳ họp lần trước, liên quan đến thẩm quyền nổ súng đã được thiết kế cụ thể, rõ ràng hơn về nguyên tắc nổ súng và các trường hợp được nổ súng không cần cảnh báo, các trường hợp phải cảnh báo trong Điều 23 và Điều 24.

Điều 23 đã quy định cụ thể về nguyên tắc sử dụng vũ khí quân dụng, trong đó việc sử dụng vũ khí quân dụng khi đảm bảo an ninh, trật tự phải tuân thủ 4 nguyên tắc:

1. Phải căn cứ vào từng tình huống, tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi mà đối tượng thực hiện để quyết định việc sử dụng vũ khí quân dụng;

2. Chỉ sử dụng vũ khí quân dụng khi không còn biện pháp nào khác để ngăn chặn hành vi của đối tượng và sau khi đã cảnh báo mà đối tượng không tuân theo. Nếu việc sử dụng vũ khí quân dụng không kịp thời sẽ đe dọa trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của bản thân hoặc người khác hoặc có thể gây ra những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khác thì được sử dụng ngay;

3. Không sử dụng vũ khí quân dụng khi biết rõ đối tượng là phụ nữ, người khuyết tật, trẻ em, người cao tuổi, trừ trường hợp những người này sử dụng vũ khí, vật liệu nổ tấn công hoặc chống trả, đe dọa tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác;

4. Trong mọi trường hợp người sử dụng vũ khí quân dụng phải hạn chế thiệt hại do việc sử dụng vũ khí quân dụng gây ra.

Quốc hội sẽ cho ý kiến lần 2 về dự thảo luật vào chiều 2-6 trước khi thông qua dự án luật này

Điều này cũng quy định rõ, người được giao sử dụng vũ khí quân dụng không phải chịu trách nhiệm về thiệt hại khi đã tuân thủ 4 nguyên tắc trên, Điều 24 của dự thảo luật và các quy định của pháp luật có liên quan. Trường hợp sử dụng vũ khí vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, gây thiệt hại rõ ràng vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết hoặc lạm dụng việc sử dụng vũ khí để xâm phạm tính mạng, sức khỏe, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân thì bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Điều 24 quy định các trường hợp nổ súng quân dụng khi thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự liệt kê rõ 5 trường hợp người thi hành nhiệm vụ độc lập phải cảnh báo bằng hành động, mệnh lệnh lời nói hoặc bắn chỉ thiên trước khi nổ súng. Đó là các trường hợp:

1. Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, vũ lực hoặc công cụ, phương tiện khác tấn công hoặc chống trả, đe dọa tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác;

2. Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, vũ lực hoặc công cụ, phương tiện khác gây rối trật tự công cộng, uy hiếp nghiêm trọng tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác;

3. Người đang bị truy nã, bị bắt, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, tạm giữ, tạm giam, người đang bị áp giải, xét xử hoặc chấp hành hình phạt tù đang chống trả, đe dọa tính mạng, sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác; đối tượng đang đánh tháo người bị dẫn giải, đánh tháo người bị giam, giữ, áp giải do phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng, tái phạm nguy hiểm;

4. Khi biết rõ đối tượng đang thực hiện hành vi phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng;

5. Được phép nổ súng vào phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện giao thông đường thủy nội địa, trừ phương tiện giao thông của các cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự nước ngoài, cơ quan đại diện tổ chức quốc tế để dừng phương tiện đó trong các trường hợp sau: Đối tượng điều khiển phương tiện đó tấn công hoặc đe doạ trực tiếp đến tính mạng người thi hành công vụ hoặc người khác; Khi biết rõ phương tiện đó do đối tượng phạm tội điều khiển cố tình chạy trốn, trừ trường hợp trên phương tiện có chở khách hoặc có con tin; Khi biết rõ trên phương tiện cố tình chạy trốn có đối tượng phạm tội hoặc vũ khí, vật liệu nổ trái phép, tài liệu phản động, bí mật nhà nước, ma túy, tài sản đặc biệt quý hiếm, bảo vật quốc gia, trừ trường hợp trên phương tiện có chở khách hoặc có con tin.

Ngoài ra, người thi hành nhiệm vụ độc lập được nổ súng không cần cảnh báo trong 6 trường hợp:

1. Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ trực tiếp thực hiện hành vi phạm tội khủng bố, giết người, bắt cóc con tin hoặc đang trực tiếp sử dụng vũ khí, vật liệu nổ chống lại việc bắt giữ khi vừa thực hiện xong hành vi phạm tội trên;

2. Đối tượng sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển hoặc tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy trực tiếp sử dụng vũ khí, vật liệu nổ chống lại việc bắt giữ;

3. Đối tượng đang sử dụng vũ khí, vật liệu nổ tấn công hoặc uy hiếp trực tiếp đến an toàn của đối tượng cảnh vệ, công trình quan trọng về an ninh quốc gia, mục tiêu quan trọng được bảo vệ theo quy định của pháp luật;

4. Đối tượng đang sử dụng vũ lực, vũ khí, vật liệu nổ trực tiếp đe dọa đến tính mạng người thi hành công vụ hoặc người khác;

5. Đối tượng đang trực tiếp thực hiện hành vi cướp súng của người thi hành công vụ;

6. Động vật đang đe dọa trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe của người thi hành công vụ hoặc người khác.

Khi thực hiện nhiệm vụ có tổ chức, việc nổ súng quân dụng tuân theo mệnh lệnh của người có thẩm quyền và phải tuân thủ các nguyên tắc quy định tại khoản 2 Điều 23, khoản 1 và khoản 2 Điều 24.

Một số ý kiến đề nghị quy định nổ súng phải bảo đảm thống nhất với quy định của Bộ luật hình sự về phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, tránh trường hợp lạm dụng hoặc nổ súng vượt quá giới hạn. UBTVQH thấy rằng, dự thảo Luật Chính phủ trình đã quy định nguyên tắc chỉ nổ súng khi không còn biện pháp nào khác để ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật và phải hạn chế thiệt hại do việc nổ súng gây ra; đồng thời, các trường hợp cụ thể được nổ súng bảo đảm tương xứng với tính chất nguy hiểm của hành vi vi phạm pháp luật, phù hợp với quy định về phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết. Vì vậy, UBTVQH đề nghị cho giữ quy định này như dự thảo Luật.

Một số ý kiến đề nghị không quy định lấy mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội làm căn cứ quyết định nổ súng, vì việc xác định mức độ nghiêm trọng của hành vi phải do cơ quan có thẩm quyền xác định theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, người thi hành công vụ không thể xác định được khi quyết định nổ súng. Đồng thời đề nghị bổ sung một số trường hợp cụ thể được nổ súng.

Tuy nhiên, UBTVQH cho rằng dự thảo Luật Chính phủ trình quy định việc nổ súng sau khi cảnh báo căn cứ vào tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; tuy nhiên, để làm rõ căn cứ quyết định nổ súng theo ý kiến ĐB, UBTVQH đã chỉ đạo tiếp thu, bổ sung cụm từ “khi biết rõ” vào đầu điểm này.

Theo đó, đối với các trường hợp này, khi quyết định nổ súng, người thi hành công vụ cần căn cứ vào các dấu hiệu tội phạm hoặc quyết định tố tụng của cơ quan có thẩm quyền, người có thẩm quyền tố tụng để quyết định. Trường hợp không đủ căn cứ xác định tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội thì người thi hành công vụ không được phép nổ súng. Quy định này cũng bảo đảm phù hợp với nguyên tắc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết theo quy định của pháp luật hình sự và pháp luật tố tụng hình sự.

Vì vậy, UBTVQH đề nghị cho giữ quy định theo hướng lấy mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội làm căn cứ quyết định nổ súng.

Vũ Hân