Nhức nhối vấn nạn sách giả, sách lậu

• Tạm giữ hơn 72.000 quyển sách giáo khoa nghi vấn giả mạo
• Kho sách lậu trong quán cà phê
• Phát hiện số lượng lớn sách lậu
• Sách lậu trên mạng, làm sao chống bằng tem?

Tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, vấn nạn sách giả, sách lậu tại Việt Nam đang ngày càng trở nên ngang nhiên và lộng hành mà chưa có thuốc “đặc trị” triệt để.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó Cục trưởng Cục Xuất bản-In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết: Hoạt động in lậu, in giả, in nối bản trái phép (gọi chung là in lậu) đã và đang diễn ra với quy mô và tính chất ngày càng phức tạp.

Đối tượng in lậu dùng nhiều thủ đoạn tinh vi để đối phó sự phát hiện, xử lý của các cơ quan chức năng. Hệ quả của in lậu đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho nhà xuất bản, đối tác liên kết, làm thất thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế khi tham gia Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật.

Nguyên nhân khiến cho tình trạng sách lậu ngày càng diễn biến phức tạp là lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm này quá lớn, nếu trót lọt. Không quản lý phí, không thuế, không tiền bản quyền, không nhuận bút..., "một vốn bốn lời" là mức lãi quá lớn của in lậu sách.

Lực lượng chức năng thu giữ số lượng sách in lậu lớn tại Hà Nội. (Ảnh minh họa: Nguyễn Kiên)

Một trong những thủ đoạn được sử dụng thường xuyên là các đối tượng phân chia các công đoạn làm sách thực hiện ở địa điểm khác nhau: ruột sách được in một nơi, bìa sách được in một nơi khác, sau đó gia công và hoàn thiện ở nhiều nơi để dễ tẩu tán, tiêu thụ. Sau khi in và hoàn thiện xong, sách lậu được phân tán nhanh về các nơi để tung ra thị trường.

Bên cạnh đó, đối tượng còn sử dụng quyết định xuất bản đã hết hiệu lực để in, in sách vượt quá số lượng ghi trong quyết định xuất bản và in xuất bản phẩm không có quyết định xuất bản của cơ quan có thẩm quyền. Ngoài ra, đối tượng còn chụp nguyên bản từ sách thật rồi đưa vào in, đóng xén hoàn chỉnh. Với phương thức này, đối tượng cầm đầu, chủ mưu in lậu sách thường thực hiện đối với các loại sách có giá trị cao, với số lượng lớn đang bán chạy trên thị trường để bán công khai cùng với sách thật. Sử dụng mã số, mã vạch giả giống như của các nhà xuất bản để dán trên sách nhằm đánh lừa bạn đọc.

Trước đây, sách lậu thường được nhận diện qua mã số, mã vạch và tem chống giả, nhưng hiện nay biện pháp này không mấy hiệu quả, bởi mã số, mã vạch và tem chống giả cũng bị các đối tượng in lậu tìm biện pháp làm giả.

Ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc First News-Trí Việt, một trong những đơn vị có nhiều năm đi đầu trong công cuộc chống sách lậu, sách giả cũng thừa nhận, nạn in và sản xuất sách giả ngày càng ngang nhiên lộng hành trắng trợn trên toàn quốc, đặc biệt tại các thành phố lớn. Hà Nội đã và đang là nơi hoạt động của các trùm in lậu và từ đây các vòi bạch tuộc phân phối chuyên nghiệp và ngang nhiên đưa những khối lượng lớn sách giả phân phối tiêu thụ tại 63 tỉnh, thành.

Sách giả không chỉ ngang nhiên kinh doanh công khai tại các trục đường trung tâm Hà Nội như: Nguyễn Xí, Đinh Lễ, Phạm Văn Đồng, Đường Láng, Trần Quốc Hoàn, mà còn đi thẳng vào các nhà sách bán sỉ, lẻ cả nước. Nghiêm trọng hơn, sách lậu, sách giả được các trùm in lậu tiêu thụ công khai và trực tiếp trên không gian mạng với số lượng không thể thống kê được, thông qua các sàn thương mại điện tử có vốn hóa nhiều ngàn tỷ, tiếp cận đánh lận con đen lừa đảo độc giả yêu sách, gây tổn hại cho hàng chục triệu bạn đọc cả nước bằng những cuốn sách giả in ấn kém chất lượng, sai sót, được giới thiệu bằng hình ảnh các sách thật trên sàn khiến bạn đọc không thể nào nhận biết được...

Ngài Gareth Ward, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam đưa ra khuyến cáo: “Các nhà xuất bản quốc tế, Việt Nam và Vương quốc Anh đang phải đối mặt với vấn đề xuất bản phẩm in lậu khi hoạt động tại thị trường Việt Nam.

Cần tiếp tục nâng cao nhận thức về phòng chống in lậu xuất bản phẩm và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực xuất bản cho tất cả người dân Việt Nam nhằm cải thiện môi trường kinh doanh khi Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.

Việc loại trừ các hành vi in, phát hành xuất bản phẩm lậu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là nhiệm vụ không chỉ của các cơ quan quản lý nhà nước, của chính quyền các địa phương mà cần có sự góp sức của các chủ sở hữu xuất bản phẩm và của toàn xã hội”.