Cần sớm chấm dứt việc sử dụng Amiang trắng

• 80% lượng amiang nguyên nhân gây ung thư có trong tấm lợp Fibro-ximăng
• Kiến nghị ngưng sử dụng amiang trắng độc hại vào năm 2020

TS Nguyễn Văn Sơn – Phó Viện trưởng Viện Sức khoẻ nghề nghiệp và môi trường cho biết, bằng những chứng cứ khoa học, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã khẳng định, tất cả các loại Amiang, trong đó có Amiang trắng đều là chất gây ung thư cho con người. Các loại ung thư phổ biến do Amiang gây ra là ung thư trung biểu mô, ung thư phổi, thanh quản, buồng trứng...

Amiang cũng là nguyên nhân gây ung thư nghề nghiệp lớn nhất, ước tính tạo ra một nửa số ca tử vong. Việc xử lí chất thải Amiang rất tốn kém và khó thực hiện một cách an toàn.

"Việt Nam tiêu thụ trung bình 70 ngàn tấn Amiang mỗi năm. Như vậy, trong gần 30 năm qua, nước ta đã tiêu thụ tổng cộng khoảng 2 triệu tấn. Với khối lượng chất độc hại lớn như vậy, ước tính số người mắc ung thư trung biểu mô khoảng 11.764 người, chưa tính số người mắc ung thư phổi, thanh quản, buồng trứng... Amiang là chất có thời gian bán huỷ kéo dài hàng chục năm. Với hàng triệu ngôi nhà đang sử dụng tấm lợp, sẽ có hàng triệu người dân phải sống chung với Amiang, phần lớn họ đều là người nghèo, sống ở vùng núi, nông thôn. Nhiều gia đình còn đập vỡ tấm lợp để rải ra sân hoặc đường làng khiến Amiang càng phát tán rộng hơn. Kích thước các sợi Amiang vô cùng nhỏ bé, chỉ vài micron, nếu không được bảo quản, đóng gói chặt sẽ rất dễ phát tán trong không khí" – TS Sơn nói.

Amiang được sử dụng nhiều trong sản xuất tấm lợp.

Là chuyên gia về dịch tễ học, BS.TS Trần Tuấn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đào tạo và Phát triển cộng đồng khẳng định, WHO xếp Amiang vào nhóm 1 các chất gây ung thư trên người. Bởi vậy, ngay cả các nước trước đây đi tiên phong trong việc sử dụng Amiang (Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Úc...) nay cũng đã cấm hoàn toàn. 

Thống kê của WHO cho thấy, số nước công bố cấm hoàn toàn buôn bán và sử dụng Amiang đã tăng 2,56 lần so với trước năm 2000, từ 25 nước lên 64 nước (tính đến tháng 7-2017). Hiện cũng có 147/153 nước tham gia Công ước Rotterdam đồng thuận đưa Amiang vào phụ lục 3 (chất độc hại với môi trường và sức khoẻ con người cần kiểm soát nghiêm ngặt).

Ngay từ thập niên 70, Việt Nam đã từng là nước đi tiên phong trong việc nhận biết tác hại của Amiang khi đưa bệnh bụi phổi do Amiang vào danh sách bệnh nghề nghiệp và thực hiện chế độ đền bù an sinh xã hội cho người mắc bệnh. Năm 1998, Việt Nam chính thức cấm Amiang màu (nâu, xanh) và đặt Amiang trắng vào tình trạng kiểm soát nghiêm ngặt. Đến 2001, Thủ tướng Chính phủ đã kí Quyết định 115, nêu rõ việc cấm sử dụng Amiang nâu, xanh và đưa ra lộ trình chấm dứt sử dụng Amiang trắng vào sản xuất tấm lợp đến năm 2004. Tuy nhiên, cho đến nay, Việt Nam đã liên tục trì hoãn việc cấm sử dụng Amiang trắng.

PGS.TS Bùi Thị An – Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Hà Nội nhấn mạnh, đã đến lúc Việt Nam cần chấm dứt việc mua bán, sản xuất vật liệu Amiang, chuyển sang sử dụng vật liệu PVA an toàn hơn. "Sức khoẻ của hàng triệu người dân quan trọng hơn lợi ích của một vài doanh nghiệp" – bà An nói.