Vườn quốc gia trước 'phong trào' xây resort
Theo TS Nguyễn Cử, chuyên gia quy hoạch bảo tồn thiên nhiên, cả nước hiện có 164 vườn quốc gia và khu bảo tồn với tổng diện tích được quy hoạch là 2,2 triệu ha. Trong đó, Bộ NN&PTNT quản lý 6 vườn quốc gia gồm Tam Đảo, Ba Vì, Cúc Phương, Bạch Mã, York Đôn và Cát Tiên, còn lại phân cấp cho địa phương quản lý. Một thực tế được các chuyên gia khẳng định là tình trạng xâm hại đất rừng, đe dọa đa dạng sinh học và chức năng điều hòa môi trường sinh thái của rừng ngày càng nghiêm trọng.
Theo TS Nguyễn Cử, vụ việc xây dựng resort ở Vườn Quốc gia Ba Vì không phải là trường hợp đầu tiên, trên thực tế đã và đang xảy ra ở nhiều khu bảo tồn và vườn quốc gia khác trong cả nước. Ông Cử khẳng định, nguyên nhân dẫn đến những vụ việc tồn tại xảy ra ở hàng loạt khu bảo tồn trong cả nước thời gian qua, điển hình như tại York Đôn (Kon Tum), Sơn Trà (Đà Nẵng), Cát Tiên (Lâm Đồng)... là do có sự chồng chéo về trách nhiệm quản lý giữa Bộ TN-MT và Bộ NN&PTNT.
Theo ông Cử, giữa hai Bộ không phối hợp được với nhau, mỗi bên làm theo một hướng. “Đồng thời cũng không xác định được rõ mục đích của các vườn quốc gia và khu bảo tồn là vì đa dạng sinh học (bảo tồn nguồn gen) và môi trường sinh thái hay làm kinh tế. Do đó, việc bảo tồn thực tế chỉ diễn ra trên giấy”, TS Nguyễn Cử nhận định.
 |
| Resort xây trái phép tại vườn quốc gia Ba Vì đang gây bức xúc dư luận. |
Tại hội thảo, TS Nguyễn Ngọc Lung, Giám đốc Viện Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng đã nêu ý kiến cho rằng, Vườn quốc gia và rừng đã được giao cho lực lượng kiểm lâm chịu trách nhiệm quản lý, mỗi trạm phụ trách riêng một khu vực, hàng ngày đều tổ chức tuần tra theo quy trình, soi chiếu bản đồ thực địa, cập nhật mọi tình hình biến động... “Vì thế, việc xây dựng resort tại các vườn quốc gia, các khu vực rừng trong thời gian qua không thể có tình trạng không biết mà chỉ có thể là làm ngơ”, ông Lung khẳng định.
Còn TS Vũ Ngọc Thành nêu dẫn chứng, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), Khu Bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà (Đà Nẵng) hiện là nơi đang bảo tồn loài voọc chà vá quý hiếm của Việt Nam và thế giới.
Theo TS Vũ Ngọc Thành, trước đây, tổng diện tích của Khu Bảo tồn này rộng hơn 4.000ha nhưng do tốc độ đô thị hóa, du lịch hóa... nay chỉ còn lại 2.000ha (trong đó chỉ còn 1.000ha còn rừng). “Cũng tại khu vực 1.000ha, hiện nay Công ty TNHH Thương mại và du lịch Cát Tiên Sa đã có dự án xây khu resort rộng 142ha. Diện tích này là nơi sinh sống của 7 đàn chà vá với 100 cá thể (bằng 1/3 tổng số cá thể tại khu bảo tồn). Ngoài ra, khoảng 200ha ở phía biển bán đảo Sơn Trà là nguồn thức ăn (gồm 200 loài) của voọc chà vá hiện cũng được quy hoạch làm khách sạn và resort”, ông Thành dẫn chứng.
Theo nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, ông Hứa Đức Nhị, tình trạng liên doanh, liên kết giữa các đơn vị quản lý Vườn quốc gia với các đơn vị tư nhân với danh nghĩa phát triển du lịch kết hợp bảo vệ môi trường rừng đang khiến dư luận không khỏi băn khoăn.
Ông Nhị cho biết, theo quy định tại Nghị định 117/2010/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức và quản lý hệ thống rừng đặc dụng, vẫn cho phép quy hoạch phân khu trong vườn quốc gia và khu bảo tồn phục vụ hoạt động du lịch sinh thái. “Mỗi khu bảo tồn và vườn quốc gia gồm có vùng đệm (bên ngoài) và vùng lõi. Trong vùng lõi được quy hoạch gồm một hoặc nhiều khu bảo tồn nghiêm ngặt (cấm xâm phạm), khu chức năng hành chính (trụ sở quản lý) và khu phục hồi sinh thái (có thể đầu tư khai thác kinh doanh du lịch theo hình thức xã hội hóa). Song diện tích khai thác kinh doanh du lịch tối đa chỉ được phép bằng hoặc dưới 20% tổng diện tích khu phục hồi sinh thái”, ông Nhị phân tích.
Hầu hết các chuyên gia có mặt tại buổi hội thảo đều lo lắng trước việc cho phép các vườn quốc gia và khu bảo tồn được phép quy hoạch, khai thác kinh doanh du lịch. Bởi việc liên doanh, liên kết này có thể sẽ gây ra những hệ lụy và xâm hại mục tiêu bảo vệ rừng, đa dạng sinh học và môi trường sinh thái. Đây cũng là kẽ hở để “tư nhân hóa” sở hữu đất công, chuyển đổi sai mục đích sử dụng đất rừng thành các dự án bất động sản. Đáng tiếc, thực trạng này đang diễn ra phổ biến, và xây resort tại các vườn quốc gia hiện đang rộ lên như phong trào. Các chuyên gia cũng kiến nghị, cần làm rõ khái niệm “du lịch sinh thái” bởi cho phép không có nghĩa là đồng ý đầu tư làm đường giao thông, xây dựng resort, bể bơi, biệt thự... trong vùng lõi vườn quốc gia.
