Kinh doanh than trái phép, chế tài xử lý chưa đủ tính răn đe

• Nhiều bất cập trong quản lý khai thác, vận chuyển và kinh doanh than tại Quảng Ninh
• Sản xuất, kinh doanh than tại Cẩm Phả, Quảng Ninh: Vẫn đối mặt với nhiều thách thức

Báo cáo kết quả kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh than trên địa bàn một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2018 của Bộ Công Thương gửi Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, qua kiểm tra và báo cáo của các tỉnh, thành phố (gồm Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Lạng Sơn, Bắc Giang và Thái Nguyên) và các đơn vị ngành than là Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) và Tổng Công ty Đông Bắc cho thấy, công tác quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh than trên địa bàn các tỉnh, thành phố đã có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, Bộ Công Thương cũng chỉ ra còn nhiều tồn tại trong quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh than.

Lợi nhuận bất chính thu được từ hoạt động khai thác, kinh doanh than trái phép lớn nhưng chế tài xử lý chưa đủ tính răn đe.

Đơn cử, tại tỉnh Quảng Ninh, có sự chồng chéo giữa ranh giới quản lý tài nguyên của một số đơn vị thuộc TKV, Tổng Công ty Đông Bắc với một số dự án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất than của TKV và Tổng Công ty Đông Bắc. Một số dự án đầu tư thăm dò, xây dựng mở mới và cải tạo mở rộng mỏ đang hoạt động của ngành than trong thời gian qua (2016-2018) chưa đạt tiến độ theo quy hoạch đề ra.

Kết quả kiểm tra, xử lý của các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh trong năm 2018 như sau: Số vụ kiểm tra là 414 vụ (gồm các hành vi như lập bến bãi tập kết than trái phép, vận chuyển than trái phép, thu gom than trái phép…), tịch thu tang vật gồm 116 phương tiện, thiết bị; số lượng than tịch thu khoảng 14.377 tấn; số tiền xử phạt là hơn 1.765 tỷ đồng; số đối tượng bị xử lý là 261 người…

Tại Hải Phòng, đa số các bãi tập kết, chế biến than có hồ sơ đất đai sử dụng sai mục đích; một số bãi tập kết, chế biến than chưa có các văn bản về môi trường, phòng chống cháy, nổ của cấp có thẩm quyền chấp thuận/phê duyệt theo quy định.

Trong khi đó, tại Hải Dương, có khoảng 77 cơ sở kinh doanh than nằm rải rác trên địa bàn các huyện, thị xã nhưng có 42/77 cơ sở nằm ngoài Quy hoạch tổng thể mạng lưới kinh doanh than trên địa bàn. Tại Bắc Giang, một số doanh nghiệp được kiểm tra như Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Minh Thắng Bắc Giang chưa cung cấp được Hồ sơ bảo vệ môi trường theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, tại Thái Nguyên, doanh nghiệp được kiểm tra là Công ty Thương mại Thái Hà Hưng chưa cung cấp được hồ sơ bảo vệ môi trường (báo cáo kết quả quan trắc môi trường; bản cam kết bảo vệ môi trường; hợp đồng thu gom và xử lý chất thải nguy hại…) theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Bộ Công Thương cho biết, công tác phối hợp quản lý, bảo vệ tài nguyên giữa một số đơn vị ngành than với cơ quan chức năng tỉnh và chính quyền địa phương, đặc biệt là tài nguyên chưa khai thác tại một số điểm còn chưa chặt chẽ, kịp thời. Việc sắp xếp, quản lý địa điểm kinh doanh than, hệ thống bến cảng, kho bãi thiếu chặt chẽ, thiếu đồng bộ dẫn đến phát triển các bến xuất nhận than, kho bãi chứa than quá nhiều, không tuân thủ theo quy định (Hải Dương), hoặc địa phương có hoạt động kinh doanh than nhưng chưa ban hành quy định về quản lý bến cảng, kho bãi kinh doanh than (Bắc Giang, Thái Nguyên, Hải Phòng).

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cũng thừa nhận, lợi nhuận bất chính thu được từ hoạt động khai thác, kinh doanh than trái phép lớn; chế tài xử lý hành vi khai thác, chế biến, vận chuyển, kinh doanh than trái phép chưa đủ tính răn đe.

Với các UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có hoạt động khai thác và kinh doanh than, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo tăng cường kiểm tra hoạt động khai thác, kinh doanh than, duy trì thường xuyên lực lượng tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường giao thông để phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vận chuyển, kinh doanh than trái phép.

Ngoài ra, kiểm tra, xử lý kiên quyết theo thẩm quyền hoặc rút ngành nghề kinh doanh than trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của những tổ chức, cá nhân kinh doanh than vi phạm nhiều lần hoặc vi phạm nghiêm trọng các điều kiện về an toàn, phòng chống cháy nổ, vệ sinh môi trường, vận chuyển, chế biến và kinh doanh nguồn than trái phép…