Tổng thống Nga ra “tối hậu thư” cho Hiệp ước kiểm soát vũ khí với Mỹ

• Tổng thống Putin tuyên bố không ngại rút hiệp ước cắt giảm hạt nhân với Mỹ
• Tổng thống Nga bình luận “rắn” về Mỹ ở châu Âu
• Tổng thống Mỹ ủng hộ dự luật kiểm soát vũ khí

Phát biểu trước đông đảo chính giới và doanh nhân quốc tế tại Diễn đàn kinh tế ở St.Petersburg ngày 6-6, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết, ông lấy làm tiếc rằng Mỹ đã không tỏ ra quan tâm thực sự, “không tiến hành bất cứ cuộc đàm phán chính thức nào” liên quan đến việc gia hạn thỏa thuận New START, bất chấp thiện chí từ Nga. 

“Chúng tôi đã cho biết hàng trăm lần rằng chúng tôi sẵn sàng (gia hạn thỏa thuận này). Tuy nhiên, không có ai tổ chức bất kỳ cuộc đàm phán nào với chúng tôi. Quá trình đàm phán đã không được sắp xếp”, ông Putin cho biết. 

Tổng thống Nga nhận định, hệ thống kiểm soát vũ khí hạt nhân quốc tế đang đứng trước nguy cơ sụp đổ. Nếu các đối tác không hứng thú với việc gia hạn thỏa thuận này, Nga sẵn sàng rút khỏi hiệp ước. 

“Nếu chẳng ai có ý định gia hạn thỏa thuận này - New START - thì tốt thôi, chúng tôi sẽ không làm điều đó”, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố. 

Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh Reuters.

Nếu không có gì thay đổi, Nga sẽ chấm dứt hiệp ước này vào năm 2022, theo RT. Tổng thống Putin cũng đưa ra cảnh báo rằng những tác động tiềm tàng của việc “phó mặc” cho New START hết hạn sẽ rất lớn, cho rằng sự sụp đổ của thỏa thuận này có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. 

“Nếu chúng ta không kiểm soát con rồng bốc lửa này, nếu chúng ta để nó vượt ra khỏi tầm kiểm soát, hậu quả có thể dẫn đến thảm họa toàn cầu. Sẽ không còn bất kỳ công cụ nào kiểm soát một cuộc chạy đua vũ trang, ví dụ như việc triển khai vũ khí trong không gian”, ông Putin nhận định. 

Dù chỉ trích việc Mỹ không mặn mà với việc gia hạn thỏa thuận, Tổng thống Nga cũng nhấn mạnh, cuộc điện đàm gần đây nhất giữa ông với Tổng thống Mỹ Trump cho ông lý do để lạc quan rằng, hai bên có thể sớm tiến tới một thỏa thuận. Ông Putin cho biết, người đồng cấp Mỹ Donald Trump cũng chia sẻ mối quan ngại về một cuộc chạy đua vũ trang. 

“Ông Trump hiểu rõ Mỹ và các quốc gia khác đã chi tiêu bao nhiêu cho vũ khí và cho rằng số tiền này có thể được chuyển sang sử dụng cho các mục đích khác. Tôi hoàn toàn đồng ý với ông ấy”, ông Putin cho biết.

Ngoài ra, Tổng thống Nga cũng đưa ra đề xuất mở rộng thành viên tham gia Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START–3) nhằm mang lại thành công và sự ổn định cho hiệp ước này. Ông Putin cho rằng tất cả các quốc gia có hạt nhân đều nên tham gia hiệp định. 

“Tất cả các quốc gia, kể cả các quốc gia được công nhận chính thức và không được công nhận chính thức là quốc gia hạt nhân. Vì nếu chỉ có các quốc gia chính thức được công nhận là quốc gia hạt nhân tham gia trong khi những quốc gia không được công nhận vẫn tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân, tiến trình thực thi hiệp định sẽ dừng lại dù đã có thỏa thuận giữa các quốc gia đã được công nhận chính thức là quốc gia hạt nhân. Chúng ta cần tạo ra một diễn đàn rộng khắp cho việc thảo luận và đưa ra quyết định”, Tổng thống Nga cho biết thêm. 

Trước đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã kêu gọi việc kết nạp thêm Trung Quốc vào thỏa thuận này, tuy nhiên, Bắc Kinh đã từ chối ý tưởng đó, theo Aljazeera.

Tuyên bố của ông chủ Điện Kremlin được đưa ra trong bối cảnh cuộc đàm phán giữa Nga với Mỹ nhằm gia hạn Hiệp ước START–3 đến năm 2026, đang giậm chân tại chỗ. 

Hồi tháng 4 vừa qua, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã bất ngờ tuyên bố về khả năng gia hạn Hiệp ước New START với Nga, đánh dấu một sự thay đổi của chính quyền Mỹ kể từ năm 2017, khi ông Trump mới đắc cử và chỉ trích Hiệp ước START là một “thỏa thuận một chiều” được đàm phán bởi người tiền nhiệm Barack Obama. Tuy nhiên, cho đến nay, phía Washington vẫn chưa có động thái gì nhằm đàm phán gia hạn hiệp ước với Nga.

New START được Mỹ và Nga ký năm 2010 dưới thời Tổng thống Mỹ Barack Obama và Tổng thống Nga Dmitri Medvedev, có hiệu lực vào ngày 5-2-2011 và sẽ hết hạn vào năm 2021. 

Hiệp ước quy định mỗi bên cắt giảm kho vũ khí hạt nhân của mình để sau 7 năm và trong tương lai tổng số lượng vũ khí không vượt quá 700 tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa đạn đạo bố trí trên tàu ngầm và máy bay ném bom hạng nặng, cũng như 1.550 đầu đạn và 800 bệ phóng đã được triển khai và chưa được triển khai. New START cũng bắt buộc Nga và Mỹ trao đổi thông tin về số lượng đầu đạn và phương tiện phóng 2 lần mỗi năm.

Theo Reuters, New START cùng với Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) được xem là những thỏa thuận quan trọng nhằm kiểm soát vũ khí hạt nhân, theo đó ngăn ngừa nguy cơ chạy đua vũ trang của hai siêu cường quân sự. Trước đó, khi Mỹ tuyên bố rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) Nga-Mỹ, các chuyên gia đã lo ngại, động thái này sẽ ảnh hưởng đến việc gia hạn Hiệp ước START mới. 

Dư luận thế giới đã không ít lần kêu gọi lãnh đạo hai nước gia hạn Hiệp ước START–3 và thường xuyên tiến hành các cuộc gặp cấp cao về những vấn đề ổn định chiến lược. 

Ngay khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung với Nga, các đồng minh của Mỹ và cả nhiều nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng đã hối thúc Mỹ nỗ lực giải quyết bất đồng với Nga liên quan đến hiệp ước này thay vì từ bỏ thỏa thuận này. 

Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu luôn coi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung là cơ sở giúp kiểm soát vũ khí, đồng thời quan ngại rằng việc hiệp ước sụp đổ có thể dẫn đến cuộc chạy đua vũ trang mới.