Quốc tế phẫn nộ vụ Belarus chặn máy bay trên không để bắt người

Thứ Hai, 24/05/2021, 13:34
Belarus hôm 23/5 đã điều chiến đấu cơ Mig-29 để chặn và buộc một máy bay dân sự của hãng Ryanair hạ cánh khẩn cấp, nhằm bắt giữ một nhân vật đối lập với cáo buộc "đe dọa đánh bom". Nhiều quốc gia và tổ chức hàng không quốc tế đã chỉ trích Minsk về "hành động gây choáng" này, đồng thời kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế toàn diện.

Tung tin bom giả để bắt giữ nhân vật đối lập?

The Times mới đây đưa tin, một máy bay dân sự của hãng hàng không Ryanair (Ireland) khi đi qua không phận Belarus hôm 23/5 trên hành trình từ Athens (Hy Lạp) đến Vilnius (Lithuania), đã bị Chính phủ Belarus chặn lại bằng chiến đấu cơ Mig-29 và buộc hạ cánh khẩn cấp.

Belarus cho biết, họ buộc phải yêu cầu máy bay hạ cánh bởi lực lượng an ninh nước này được thông báo về việc nghi ngờ có thiết bị nổ, một mối đe dọa an ninh tiềm tàng. Minsk cách Vilnius chưa đến 200km nên việc chuyển hướng chỉ mất vài phút.

Nhân viên an ninh và chó nghiệp vụ kiểm tra hành lý của các hành khách trên chuyến bay Ryanair 4978 tại sân bay quốc tế Minsk. Nguồn: Reuters.

Sau khi chiếc máy bay này chuyển hướng và đáp xuống Minsk, một nhóm các binh sĩ thuộc lực lượng an ninh Belarus đã bắt giữ ông Roman Protasevich (26 tuổi), người đồng sáng lập kênh tin NEXTA và là một trong những nhân vật đối lập hàng đầu của chính phủ nước này.

Theo phía Belarus, trong quá trình kiểm tra máy bay, nhà chức trách nước này đã phát hiện trong danh sách hành khách có người đồng sáng lập NEXTA Roman Protasevich, nên Belarus đã hành động. Trước đó, ​Protasevich nằm trong danh sách theo dõi khủng bố của Belarus hồi năm ngoái với cáo buộc kích động trên mạng và tổ chức các cuộc bạo loạn phản đối kết quả bầu cử.

Nhiều nước châu Âu và Mỹ kêu gọi Belarus phóng thích Roman Protasevich ngay lập tức. Nguồn: Reuters.

Được biết, Ryanair đã phát đi một thông cáo báo chí, trong đó nói rằng máy bay của họ được kiểm soát không lưu Belarus chuyển hướng đến Minsk vì "một mối đe doạ an ninh tiềm tàng". Máy bay đã hạ cánh khẩn cấp nhưng không có bất cứ thiết bị nổ nào được tìm thấy.

Hãng này cũng đã thông báo cho các cơ quan an ninh quốc gia và an toàn châu Âu liên quan, cũng như gửi lời xin lỗi tới các hành khách vì mọi việc xảy ra nằm ngoài sự kiểm soát của Ryanair.

Sau 7 giờ lưu lại Minsk, máy bay đã cất cánh và đáp xuống sân bay ở Vilnius, nơi Thủ tướng Lithuania Ingrida Simonyte đang chờ sẵn để gặp gỡ các hành khách.

Phản ứng của cộng đồng quốc tế

Hành động của Belarus khi bắt giữ ông Protasevich trên máy bay của Ryanair vấp phải sự chỉ trích từ cộng đồng quốc tế. Vụ việc xảy ra trong bối cảnh Tổng thống Belarus Lukashenko hôm 6/5 khẳng định, Minsk sẽ có hành động đáp trả tương xứng nếu châu Âu áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt nhằm vào nước này, với cáo buộc không minh bạch kết quả bầu cử hồi tháng 8/2020.

Ông Lukashenko đã trực tiếp ra lệnh chặn máy bay của Ryanair. Nguồn: TASS.

Đại sứ Mỹ tại Belarus Julie Fisher đánh giá, việc chuyển hướng máy bay chở hơn 100 người theo yêu cầu của Belarus gây nguy hiểm, cho thấy ông Lukashenko "coi thường cộng đồng quốc tế".

Pháp, Anh, Ireland, Lithuania cùng lên án hành động của Belarus, yêu cầu trừng phạt Tổng thống Alexander Lukashenko. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen mô tả vụ bắt giữ "hoàn toàn không thể chấp nhận được", kêu gọi thả ông Protasevich ngay lập tức, đồng thời cảnh báo những người chịu trách nhiệm có thể bị trừng phạt. Ngày 24/5 (giờ địa phương), các bộ trưởng ngoại giao châu Âu sẽ nhóm họp để thảo luận vụ việc.

Ngoài ra, Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) và Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) kêu gọi điều tra toàn diện về vụ việc này. Theo ICAO, vụ việc đã vi phạm Công ước về Hàng không dân dụng quốc tế, hay còn gọi là Công ước Chicago đã được các nước ký kết tại thành phố Chicago (Mỹ) năm 1944. Công ước có những quy định về không phận, đăng ký máy bay và bảo đảm an toàn cho các hãng hàng không bay qua nhiều khu vực mà không bị gây khó dễ vì các rào cản chính trị.

Giới phân tích nhận định, vụ việc có thể châm ngòi một cuộc khủng hoảng quốc tế.

Vụ bắt giữ đã được tiên liệu?

Cảnh sát Belarus bắt giữ Roman Protasevich vào năm 2017. Nguồn: AP.

Theo CNN, Mantas - một hành khách trên máy bay cho biết, khi phi công thông báo máy bay sẽ chuyển hướng đến thủ đô Minsk mà không đưa ra lời giải thích nào, nhà hoạt động Roman Protasevich đã có phản ứng nhanh chóng.

“Protasevich ngay lập tức đứng dậy, mở tủ đồ trên cao, lấy chiếc máy tính xách tay từ hành lý cùng điện thoại di động và đưa cho người phụ nữ đi cùng. Tôi không rõ người phụ nữ này có bị bắt giữ hay không. Nhưng dường như có nhiều ghế trống hơn trên hành trình tới Vilnius so với thời điểm máy bay cất cánh từ Athens”, Mantas nói.

Một nguồn thạo tin giấu tên tiết lộ với tờ Deutsche Welle rằng, lực lượng người an ninh Belarus đã lên máy bay từ trước trong bộ đồ thường phục. Khi đến không phận nước này, họ mới nói có bom và yêu cầu máy bay phát tín hiệu khẩn cấp. Ngoài ra, Protasevich cũng đã nghi ngờ mình bị theo dõi tại Athens.

Cũng theo Deutsche Welle, nếu bị xét xử tại Belarus, Protasevich có thể phải lĩnh mức án 12-15 năm tù, thậm chí có thể bị tử hình vì cáo buộc kích động bạo loạn chống lại quốc gia, trốn truy nã và một số cáo buộc liên quan.

Linh Đan
.
.
.