Làng cổ giữa trùng khơi tự làm du lịch

• Làng cổ Đường Lâm: Thương mại hóa dần xâm lấn
• Lễ hội du lịch làng cổ Đông Hòa Hiệp - Tiền Giang
• Bất ngờ làng cổ Kim Lan

Trước mắt chúng tôi là những ngôi nhà cổ kính dưới rặng nhãn, vải, vườn na, vườn mít trĩu quả. Nhiều ngôi nhà ở ở đây là nhà tranh tre, vách đất, rơm nhào với bùn đắp lên những ô nứa mắt cáo thành tường vách che mưa, ngăn gió. Hai bên đường, những dãy núi được tô điểm bởi những bông hoa ban rừng trắng muốt như một bức tranh…

Ở nơi không có chợ

Xã đảo Việt Hải hiện có trên 70 nóc nhà. Những ngôi nhà tranh vách đất là một hình ảnh điển hình của đồng bằng Bắc Bộ ngày xưa. Không gian yên tĩnh ở Việt Hải đối lập với thế giới bên ngoài. Làng cổ nằm giữa thung lũng sâu, địa lý chia cắt, lại ở giữa biển khơi nên nơi đây khá hẻo lánh.

Đến xã Việt Hải có 2 con đường: đi thuyền qua Vịnh Lan Hạ đến bến Việt Hải và đi bộ vài kilomet đường rừng để vào làng hoặc băng rừng nguyên sinh xuyên Vườn quốc gia Cát Bà, theo con đường mòn cheo leo qua nhiều dốc đá dựng đứng, những hang núi, khe sâu; những bãi lầy, vũng áng... 

Việt Hải là điểm du lịch sinh thái cộng đồng thu hút nhiều du khách nước ngoài yêu thích khám phá những vùng đất mới. Việt Hải như một làng quê mang đặc trưng văn hóa một làng quê Bắc Bộ, khơi gợi sự tò mò khám phá cuộc sống thuần nông, mang đặc trưng của nền văn minh lúa nước, sự thân thiện, chân thành...

Sự tách biệt với thế giới bên ngoài và sinh hoạt thường ngày trong không gian hẹp khép kín, người dân trong làng sống hòa thuận với nhau nên không gian nơi đây rất yên bình. Phương tiện giao thông chỉ có hơn chục chiếc xe máy chạy trong xóm hoặc trên đường bê tông ra bến đò. Xe đạp, xe máy để ở bên đường, hoặc cổng nhà cắm chìa khóa trên xe. 

Ai muốn đi đâu thì cứ việc sử dụng, sau đó lại trả về chỗ cũ, người khác cần đi lại tự động lấy dùng như phương tiện công cộng. Nhà mở cửa cả ngày đêm, chủ nhà đi vắng vài ngày mọi đồ vật vẫn y nguyên chẳng hề suy suyển. Nhà ai có việc phải lo không cần thông báo, cả làng chung tay giúp đỡ. Đồ đạc của nhà này, nhà khác có việc cần lấy dùng thoải mái. 

Việt Hải gần như không có các loại tệ nạn xã hội. Nhiều khách du lịch nước ngoài yêu thích du lịch cộng đồng hòa nhập với cuộc sống đồng quê thôn dã đến với Việt Hải.

Một mô hình du lịch mới đang được hình thành và hoạt động tại xã Việt Hải do người dân làm chủ với sự giúp đỡ hỗ trợ của chính quyền địa phương. Những bài học về mô hình du lịch sinh thái cộng đồng được tuyên truyền. Những chiếc xe đạp leo núi được đưa về làng, phục vụ khách du lịch nước ngoài đạp xe ngắm làng, leo núi. 

Một số người dân vừa làm ruộng vừa chở khách tham quan làng. Một số người trở thành tình nguyện viên, thuyết minh viên hướng dẫn khách du lịch. Mấy nhà sàn, vài quán ăn phục vụ khách được mở ra. 

Khách nước ngoài sau khi đi tham quan núi rừng, nghỉ chân ở quán sẽ được người dân đảm nhận dịch vụ nấu ăn từ chính những loại thực phẩm tự nuôi trồng như gà, vịt, rau xanh… Những món ăn ngon và dân dã của Việt Hải phải kể đến các loại rau như măng, rau rừng và đặc biệt là rau trồng vườn nhà. Nhà nào cũng có một giếng nước trong vắt, một vài đàn gà, con lợn, chó… 

Việt Hải không có chợ, người dân tự lo lấy cuộc sống cho mình và đãi khách bằng những món ăn dân dã tự nuôi trồng như vậy. Nếu muốn ăn cá tôm hoặc các loại hải sản khác chỉ cần giăng vài mẻ lưới, hoặc gọi đến một vài gia đình ngư dân trong xóm là có tôm cá để ăn.

Người dân làng cổ tiếp cận với làm du lịch

Theo chị Phạm Thị Mai Anh, Chủ tịch UBND xã Việt Hải, xã có diện tích 141ha, dân số gần 290 người. Năm 2015, thu ngân sách của xã đạt gần 53 triệu đồng. Hưởng ứng Chương trình xây dựng nông thôn mới, trên địa bàn xã có nhiều công trình được đầu tư, cải tạo như: trường học mầm non, trạm y tế, nhà văn hóa, đường giao thông, sân vận động, hồ chứa nước ngọt. 

Năm 2015, xã Việt Hải tiếp đón trên 17.745 lượt khách du lịch. Trên địa bàn hiện có trên 150 xe đạp và 6 xe điện phục vụ khách du lịch. Trong đó có 1 nhà nghỉ qua đêm (Bungalow) phục vụ du khách lưu trú. 

Năm 2015, có 520 lượt khách du lịch nghỉ qua đêm ở xã. Trung tâm học tập cộng đồng duy trì tổ chức các hoạt động thường xuyên đáp ứng nhu cầu học tập, vui chơi giải trí cho nhân dân địa phương. Địa phương phối hợp với trung tâm dạy nghề và giáo dục thường xuyên mở lớp đào tạo nghiệp vụ du lịch-khách sạn.

Theo ông Nguyễn Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy xã Việt Hải, trung bình mỗi năm, trên địa bàn xã đón tiếp khoảng 2.000 khách du lịch, trong đó chủ yếu là các khách quốc tế đi theo tour du lịch. Tuy nhiên, tỷ lệ khách du lịch lưu trú rất hạn chế. Nguyên nhân là do điều kiện cơ sở vật chất sơ sài, thiếu thốn; khách đi theo tour nên chỉ ghé qua; địa hình cách trở, giao thông đi lại khó khăn, thiếu các dịch vụ du lịch đa dạng, thiếu các cơ sở lưu trú chất lượng.

Anh Trần Đình Long, chủ cơ sở dịch vụ du lịch Long Phương, thôn 1, xã Việt Hải, một trong những người tiên phong đầu tư, làm du lịch trên đảo Việt Hải cho biết, gia đình làm du lịch được 12 năm. 

Tác giả chụp ảnh với du khách quốc tế.

Trong đó, đầu tư trên 2 tỷ đồng xây dựng các nhà nghỉ qua đêm (Bungalow). Hiện, gia đình có 8 phòng nghỉ đơn, diện tích 20m²/phòng và 1 nhà nghỉ tập thể rộng 110m², giá thuê là 500.000 đồng/phòng/đêm. Gia đình có 2 xe điện đón khách từ bến tàu vào trong xã, 100 xe đạp, 2 xe máy phụ vụ nhu cầu tham quan xã đảo của du khách. 

Anh Jonathan Siber, quốc tịch Hà Lan cho phóng viên biết, anh đi du lịch theo tour của Công ty Du thuyền Âu Cơ, Quảng Ninh. Lần đầu đến xã Việt Hải, anh thấy môi trường trong lành, cảnh đẹp tự nhiên, hoang sơ và thanh bình, tạo cảm giác thoải mái.

Việt Hải là một xã biển đảo nằm độc lập so với các xã thuộc huyện Cát Hải đây là điều kiện cách ly thuận lợi cho việc sản xuất rau hữu cơ, các nguồn sâu bệnh cũng như nỗi lo về việc ảnh hưởng của việc tiếp xúc hóa chất giữa các vùng rau lân cận gần như là không có. 

Từ tháng 11-2015 đến 3-2016, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và Công nghệ, Sở Khoa học và công nghệ TP Hải Phòng phối hợp với UBND xã Việt Hải Xây dựng mô hình sản xuất rau hữu cơ trên địa bàn. Đây là Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới TP Hải Phòng đến năm 2020. 

UBND xã Việt Hải họp bàn với các hộ dân chuẩn bị đất trồng, vật tư, dụng cụ,... việc triển khai xây dựng mô hình. UBND xã phối hợp với Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ TP Hải Phòng tập huấn hướng dẫn quy trình kỹ thuật cho hộ nông dân triển khai nhiệm vụ và đào tạo cán bộ kỹ thuật cơ sở. 

Đến nay, xã Việt Hải đã hoàn thành 14/19 tiêu chí trong bộ tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Năm 2015. UBND xã Việt Hải công bố bản đồ quy hoạch xây dựng nông thôn mới, tuyên truyền vận động nhân dân cải tạo khuôn viên gia đình, trồng hàng rào cây xanh 2 bên đường. Vận động nhân dân đóng góp ngày công tu bổ và xây dựng đường nội đồng.