Già Điểu Va giúp đồng bào thoát cảnh bán điều non

• Già làng, trưởng bản chung tay giữ vững an ninh biên giới

Điểu Va nói, những năm trước, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Stiêng trong sóc đã bán điều non, cầm cố đất, bán đất, sang nhượng đất “ì xèo”; tài sản cứ dần không cánh mà bay, nhiều hộ lâm cảnh khốn khó. Thấy vậy, Điểu Va đã đứng ra vận động, thuyết phục bà con không nghe theo lời kẻ xấu, từ đó đã “cứu” được nhiều hộ thoát cảnh “vườn không nhà trống”.

“Cách nay 5-6 năm, Điểu Sơn đã bán hơn 3ha điều non (bán bông) trong 3 năm để lấy 30 triệu đồng mua xe máy và tiêu xài. Năm đó, chỉ có một mùa đầu, người mua đã gỡ huề vốn. Thấy vậy, tôi nói Điểu Sơn trả lại nửa tiền cho người ta để lấy lại vườn điều nhưng bên bán không chịu.

Có thời gian rảnh, ông Điểu Va đến thăm hỏi công việc các chị em trong sóc. Trong ảnh: Những ngày tháng rảnh, chị em phụ nữ làm nghề bóc vỏ lụa hạt điều, mỗi ngày thu nhập từ 80-100 ngàn đồng.

Tôi kiên trì thuyết phục và bên mua đã đồng ý, chỉ làm thêm 1 mùa nữa rồi trả lại vườn cho Điểu Sơn”, Điểu Va dẫn một trường hợp trong sóc bán điều non. Sở dĩ dẫn đến tình trạng vay lãi nặng, bán điều non, cầm cố đất, bán đất, sang nhượng đất diễn ra dai dẳng, phức tạp trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số là hầu hết đồng bào có đời sống kinh tế khó khăn; một số hộ có thói quen ăn chơi, cần tiền để mua xe, xây nhà, trả lễ cưới vợ… nên tự dấn thân hoặc bị các đối tượng có tiền dụ dỗ.

Có những hộ bán toàn bộ diện tích đất sản xuất nên trong thời gian bán điều non (bán bông), các hộ không còn nguồn thu phải đi làm thuê hoặc tiếp tục vay nặng lãi để trang trải cuộc sống. Nắm bắt được thực tế hết sức đáng ngại này, Điểu Va đã dùng uy tín của mình để vận động cho đồng bào có nhận thức, điều chỉnh hành vi đúng đắn hơn…

Điểu Va kể, cách nay 5 năm, gia đình anh Điểu Siêng (28 tuổi), luôn trong tình trạng “dầu sôi lửa bỏng”, vợ chồng luôn lục đục, mất hạnh phúc. Hay tin hai vợ chồng đòi ly di, cứ tối đến, Điểu Va đích thân đến nhà anh Điểu Siêng, rồi mời đến nhà mình dò hỏi.

Sau vài lần tìm hiểu, Điểu Va biết rằng nguyên nhân chính do Điểu Siêng theo các “đồng nghiệp” suốt ngày nhậu nhẹt, sau đó về chửi mắng vợ con, bỏ bê công việc. Biết được tính xấu, Điểu Va khuyên Điểu Siêng bớt nhậu nhẹt, giành thời gian lao động, chăm lo cho vợ con.

Mưa dầm thấm lâu, sau thời gian khuyên răn, thuyết phục, anh Điểu Siêng thấm và dần bỏ rượu, có uống cũng chỉ vài ba ly là “giải lao”. “Trước đây nó (Điểu Siêng) chứng lắm, nó có hơn 1 mẫu điều, cứ nhặt được đến đâu là nó mang bán hết lấy tiền mua rượu, mua mồi về nhậu, rồi bỏ mặc vợ con bữa đói bữa no.

Tôi nói một két bia mua được biết bao nhiêu gạo sao lại uổng thế, để tiền mà nuôi gia đình. Rồi cứ uống vào là đầu óc nó không tỉnh táo, chửi bới lung tung, mỗi lần vậy tôi chờ nó tỉnh lại rồi khuyên nó. Mất cả tháng nó mới nghe. Nay thì ngon rồi. Chỉ khi nào lễ tết, nhà có việc gì quan trọng hay trong xóm mời nó mới uống, nhưng cũng chỉ vài ba ly thôi là nghỉ. Từ lúc nó nghỉ nhậu là hai vợ chồng nó yêu nhau lắm, được vài tháng vợ nó mang bầu rồi sinh thằng cu nay gần được 5 tuổi rồi”.

Trong lúc Điểu Va đang nói, chị Điểu Thị Nhi - vợ Điểu Siêng chen vào: “Nay ông xã hết ý rồi. Cũng nhờ già Va mà nhà tôi hạnh phúc như hôm nay. Cả sóc ai cũng xem già Va như người cha”.

Điểu Va được nhiều người biết đến và quý trọng bởi ông luôn gương mẫu trong việc thực hiện các chính sách pháp luật của Nhà nước, vận động tuyên tuyền đồng bào xóa bỏ các hủ tục lạc hậu. Điểu Va chẳng thể nhớ hết đã dừng chân trước bao nhiêu ngôi nhà, nói chuyện với bao nhiêu người ở thôn. Chỉ biết rằng, những nơi ông đến, hủ tục lạc hậu, bùa ngải, đói nghèo bị đẩy lùi nhường chỗ cho đời sống mới với ấm no, hạnh phúc. Điểu Va kể ông được sinh ra giữa rừng già.

Từ nhỏ, ông đã chứng kiến không biết bao nhiêu gia đình phải khốn khổ, tiêu điều vì những hủ tục lạc hậu trong ma chay, cưới hỏi. Nhiều gia đình nghèo khi có ma chay, cưới hỏi phải lo đi vay tiền khắp nơi mua sắm đồ lễ với số lượng lớn. Hệ quả là các gia đình phải bán ruộng, nương, đất đai nên nợ nần, nghèo khó cứ chuyển từ thế hệ này sang thế hệ khác.

“Mặc dù không khá giả gì nhưng trước đây có những đám cưới tốn kém đến hơn 100 triệu, ăn nhậu ròng rã mấy ngày. Đám cưới xong là thấy nợ nần ngập đầu, chồng chất. Thấy vậy tôi đến tận nhà hay tổ chức họp buôn làng để tuyên truyền, vận động bà con không nên hoang phí vô ích thế”, Điểu Va chia sẻ. Ông rất kiên trì trong tuyên truyền, vận động, lần đầu không nghe ông đến tiếp lần hai, lần ba.

Trong các buổi họp thôn hay dịp lễ, tết gặp mặt đông đủ bà con, ông cũng tranh thủ lồng ghép tuyên truyền cho mọi người hiểu. Năm này qua năm khác, nhận thức của nhiều người dân trong vùng nơi ông đến đã được nâng cao, các hủ tục trong ma chay, cưới hỏi đã giảm nhiều. Đặc biệt là bà con đã ý thức được việc tiết kiệm trong chi tiêu, các dịp lễ lạt, cưới hỏi được tổ chức ít tốn kém hơn trước đây.

Để có cuộc sống như hôm nay, Điểu Va kể ông đã chí thú làm ăn từ nhỏ. Cơ ngơi của Điểu Va hiện có hơn 10ha điều đã cho thu hoạch nhiều năm qua, hơn 1ha cao su đang cho mủ nhiều và 6 sào đất ruộng mỗi năm làm 3 vụ lúa. Điểu Va luôn đạt danh hiệu nông dân sản xuất giỏi. Điểu Va còn xây dựng được ngôi nhà dài truyền thống của đồng bào mình khang trang tọa lạc trên diện tích hang nghìn mét vuông đất.

Với những tài sản gây dựng được, mỗi năm gia đình Điểu Va thu nhập hàng trăm triệu đồng. Điểu Va có 6 người con, tất cả đều được ăn học, đến nay có người đã tốt nghiệp 12 ra đi làm việc tại địa phương, còn lại đang tiếp tục học. Đáng chú ý, đầu năm 2019, con trai lớn của Điểu Va là Điểu K Lớp đã được kết nạp Đảng. “Trong gia đình, tôi đã nhận thức rõ được việc giáo dục và nuôi dạy con cái; tạo cho con cái mình tính tự lập, biết sống chuẩn mực. Mình phải như vậy thì mới vận động, tuyên truyền bà con được”, Điểu Va kể.