Người định hình Tối cao pháp viện Mỹ

Thứ Sáu, 26/10/2018, 11:22

Sau một cuộc chiến đảng phái gay gắt, hôm 6-10 Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu bổ nhiệm ông Brett M. Kavanaugh vào Tối cao Pháp viện với tỷ lệ 50 phiếu thuận 48 phiếu chống.

Việc ông Kavanaugh được chuẩn thuận trao cho Tổng thống Donald Trump một chiến thắng rõ rệt và làm nghiêng cán cân ở tòa tối cao với tỷ lệ 5-4 về phía những người bảo thủ trong các trận chiến pháp lý có thể xảy ra về các vấn đề gây tranh cãi như quyền phá thai, nhập cư và nỗ lực của ông Trump cấm người chuyển giới tham gia quân đội Mỹ.

Cuộc chiến về ông Kavanaugh đã thu hút sự chú ý của người Mỹ vài tuần trước cuộc bầu cử ngày 6-11, trong đó đảng Dân chủ đang cố gắng giành quyền kiểm soát Quốc hội từ tay đảng Cộng hòa. Cuộc đấu đảng phái vốn đã gay cấn lại càng kịch tính hơn khi nữ giáo sư đại học Christine Blasey Ford cáo buộc ông Kavanaugh tấn công tình dục khi họ còn học trung học ở Maryland vào năm 1982. Hai phụ nữ khác cũng đã tố cáo ông Kavanaugh có hành vi tình dục sai trái trong những năm 1980.

Tối cao Pháp viện có 9 thẩm phán. Hiến pháp Mỹ không quy định số lượng thẩm phán mà giao cho Quốc hội quyết định. Trong lịch sử, số thẩm phán của Tối cao Pháp viện dao động từ 5 đến 10 và đã ổn định ở con số 9 kể từ năm 1869 đến nay theo một đạo luật được ban hành vào thời kỳ đó.

Là cơ quan cao nhất của nhánh tư pháp, một trong ba nhánh của chính quyền liên bang Mỹ, Tối cao Pháp viện nắm giữ thẩm quyền tối cao trong việc xét xử và diễn giải Hiến pháp Mỹ. Nó được thiết kế để trở thành một thiết chế độc lập và phi chính trị trong chính quyền Mỹ để kiềm chế hai thiết chế còn lại là Phủ Tổng thống (Nhà Trắng) và Quốc hội (Đồi Capitol).

Để độc lập và phi chính trị, các thẩm phán đều giữ nhiệm kỳ trọn đời. Họ chỉ rời chức vụ khi chết, nghỉ hưu hoặc bị phế truất (rất hạn hữu). 5 thẩm phán gần đây nhất rời khỏi chức vụ khi đã nắm quyền trung bình 27,5 năm. Thẩm phán cao tuổi nhất Tối cao Pháp viện hiện nay là Ruth B. Ginsburg sinh năm 1933, năm nay 85 tuổi và đã nắm quyền 25 năm.

Mặc dù vậy, không ai và không cơ quan nào có thể độc lập và phi chính trị hoàn toàn. Trong suốt lịch sử của mình, Tối cao Pháp viện luôn phản ánh những khuynh hướng chính trị khác nhau và bản thân các thẩm phán cũng luôn chia rẽ về khuynh hướng chính trị cá nhân.

Các tổng thống thường đề cử những người ủng hộ chính sách của mình hoặc gần gũi với khuynh hướng chính trị của mình vào Tối cao Pháp viện.

Thượng viện là nơi phê chuẩn các thẩm phán cũng hành xử tương tự, với việc đảng nắm đa số sẽ muốn phê chuẩn một người có lợi cho mình nhất.

Bởi vậy, dù được kỳ vọng là độc lập và phi chính trị, Tối cao Pháp viện cuối cùng lại là nơi các thế lực chính trị tìm mọi cách gây ảnh hưởng.

Với cơ chế bổ nhiệm trọn đời, bất kỳ tổng thống nào hay đảng phái nào đưa được người của mình vào Tối cao Pháp viện đều có thể kỳ vọng rằng di sản của mình sẽ ít nhiều được bảo vệ trong hàng thập kỷ sau đó, vì mỗi thẩm phán đều có một phiếu khi quyết định một vụ án.

Tổng Thống Donald Trump ngày 9-7 đã đề cử ông Kavanaugh làm thẩm phán Tòa án Tối cao của Hoa Kỳ, thay thế thẩm phán Anthony Kennedy, người đã loan báo ý định nghỉ hưu hồi mùa hè.

Ông Kavanaugh đang là thẩm phán Tòa Phúc thẩm Đặc khu Washington, DC từ năm 2006 tới nay, và từng là cố vấn của cựu Tổng thống George W. Bush.

Ông Kavanaugh sinh ngày 12-2-1965. Ông tốt nghiệp Đại học Yale cum laude, với bằng lịch sử nước Mỹ. Sau khi tốt nghiệp trường Luật Yale, Kavanaugh bắt đầu sự nghiệp của mình với tư cách là thư ký pháp luật và sau đó là một sinh viên sau đại học làm việc dưới sự giám khảo của Ken Starr.

Sau khi Starr rời khỏi Chánh án Tòa phúc thẩm Đặc khu Columbia để đảm nhận chức vụ Trưởng Văn phòng Tư vấn Độc lập, Kavanaugh theo ông tới OIC và hỗ trợ Starr với các cuộc điều tra khác nhau của ông về Tổng thống Bill Clinton. Kavanaugh đóng vai trò chủ đạo trong việc soạn thảo Báo cáo Starr, thúc giục sự luận tội Tổng thống Bill Clinton.

Sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000, Kavanaugh gia nhập chính quyền với tư cách là Thư ký Nhân sự Nhà Trắng và là nhân vật trung tâm trong việc xác định và xác nhận các ứng cử viên tư pháp.

Kavanaugh đã được Tổng thống Bush đề cử chức Chánh án Tòa án phúc thẩm Hoa Kỳ cho Khu vực Đặc khu vào năm 2003.

Phân tích của Washington Post cho thấy rằng ông có số phiếu của đảng bảo thủ nhiều nhất hoặc thứ hai trên Tòa án Đặc khu trong mọi lĩnh vực chính sách từ năm 2003 đến năm 2018.

Gia Hân