Mỹ, Nga rút khởi Hiệp ước hạt nhân INF

Thứ Hai, 05/08/2019, 17:22

Ngày 2-8, Mỹ chính thức rút khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) ký với Liên Xô hồi năm 1987. Hiệp ước có hiệu lực vào năm 1988 nhằm hạn chế việc phát triển và triển khai tên lửa phóng từ trên bộ có tầm bắn từ 500-5.500 km tại châu Âu.

"Mỹ sẽ không còn là bên tham gia hiệp ước bị Nga cố tình vi phạm. Việc không tuân thủ hiệp ước của Nga gây tổn hại đến lợi ích tối thượng của Mỹ, trong khi việc phát triển và triển khai hệ thống tên lửa vi phạm hiệp ước đặt ra mối đe dọa trực tiếp cho Mỹ và đồng minh", Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nhấn mạnh trong thông báo rút lui.

Tàu ngầm Nga Veliky Novgorod.

Nga và Mỹ đã nhiều lần cáo buộc nhau vi phạm Hiệp ước INF. Mỹ tuyên bố Nga đã thử nghiệm và triển khai tên lửa hành trình phóng từ mặt đất 9M729 có tầm bắn từ 500km đến 5.000km, trái với quy định của hiệp ước và lấy đây làm cớ rút khỏi thỏa thuận.

Nga bác bỏ cáo buộc của Mỹ, đồng thời cho rằng chính Washington đã vi phạm INF khi triển khai bệ phóng Aegis Ashore MK-41 tới châu Âu, vốn có thể sử dụng để phóng tên lửa Tomahawk phiên bản mặt đất. Moskva cũng khẳng định tên lửa 9M729 chỉ bay được 480 km, theo AFP.

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Nga cũng tuyên bố chấm dứt INF theo sau hành động của Mỹ. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tố cáo Nga "chịu hoàn toàn trách nhiệm" cho việc INF bị sụp đổ và đe dọa sẽ có biện pháp đáp trả thích hợp.

Giới quan sát lo ngại việc các bên từ bỏ hiệp ước có thể dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang mới. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo rằng thế giới đã mất một "chiếc phanh vô giá" đối với chiến tranh hạt nhân.

"Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) năm 1987 đã giữ tên lửa hạt nhân khỏi đất châu Âu trong hơn 3 thập kỷ, nhưng Mỹ và Nga đã không thống nhất được cách để giữ cho nó tồn tại. Điều này sẽ có khả năng tăng cao mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo", TTK António Guterres nói.

Hiện đã có dấu hiệu của một cuộc chạy đua vũ trang nhen nhóm trong lớp vũ khí mà hiệp ước cấm: tên lửa phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 đến 5.500km. Cái chết của INF xảy ra trong bối cảnh các chương trình hiện đại hóa vũ khí hạt nhân đang được Mỹ và Nga thực hiện. Trong số các vũ khí mới mà Mỹ đang dự tính là một hầm ngầm hạt nhân, được xem xét và sau đó được gác lại dưới chính quyền của George W Bush.

Nga đã phát triển một tên lửa hành trình có khả năng hạt nhân trên đất liền, mà Mỹ và các đồng minh NATO cho rằng vi phạm các hạn chế phạm vi INF. Ban đầu, Moskva đã phủ nhận sự tồn tại của tên lửa (được gọi là 9M729 hoặc theo chỉ định NATO, SSC-8) và sau đó tuyên bố tầm bắn của nó dưới 500km. Nó được cho là có khả năng là phiên bản trên mặt đất của tên lửa Kalibr của Hải quân Nga.

"Chúng có khả năng kép, có thể mang vũ khí hạt nhân, có thể đến các thành phố châu Âu trong vòng vài phút, chúng di động, khó phát hiện và cũng làm giảm ngưỡng của bất kỳ việc sử dụng vũ khí hạt nhân tiềm năng nào trong xung đột vũ trang", Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói.

Nga từ chối loại bỏ vũ khí đã khiến Tổng thốngDonald Trump rút Mỹ khỏi hiệp ước INF, và Mỹ hiện đang phát triển ít nhất 3 loại tên lửa tầm trung, tất cả đều được thiết kế cho đầu đạn thông thường.

Đầu tiên trong số này, được cho là phiên bản trên mặt đất của tên lửa hành trình Tomahawk có tầm bắn 1.000km, sẽ được thử nghiệm vào cuối tháng này. Một lựa chọn thứ hai, một tên lửa đạn đạo tầm trung, sẽ được thử nghiệm vào tháng 11, với tầm bắn lên tới 4.000km.

Thứ ba, quân đội đang lên kế hoạch phát triển một tên lửa mới sẽ được gắn trên bệ phóng di động, hoặc là vũ khí đạn đạo hoặc phương tiện bay lượn siêu âm. Các quan chức Lầu Năm Góc cho biết vũ khí đầu tiên, tên lửa hành trình, có thể được triển khai trong vòng 18 tháng.

Sau sự sụp đổ của INF, hiệp ước kiểm soát vũ khí cuối cùng còn lại là thỏa thuận New Start 2010 hạn chế đầu đạn chiến lược của Mỹ và Nga, nhưng thỏa thuận đó sẽ hết hạn vào năm 2021 và Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ, ông John Bolton, tuyên bố sẽ khó có thể được gia hạn.

Anh Kiệt