Bộ GTVT: Mức thu phí BOT tại Việt Nam đang thấp nhất Đông Nam Á

• Nhiều doanh nghiệp BOT đường bộ nợ phí
• Phí BOT có minh bạch?
• Bộ Tài chính giải thích việc bác đề nghị lùi thời hạn tăng phí đối với 23 trạm thu phí BOT

PV: Xin Thứ Trưởng cho biết quan điểm của Bộ GTVT về việc các chủ đầu tư đua nhau xin tăng phí, việc các địa phương, người dân xin giảm phí qua trạm BOT?

Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường: Thứ nhất là trong quá trình xây dựng BOT Bộ GTVT cũng như Bộ Tài Chính đã duyệt phương án tài chính, có lộ trình tăng phí theo CPI (tính trung bình của 3 năm liên tiếp), cũng như lộ trình hoàn vốn để đảm bảo lợi ích các bên. Các dự án này có quá trình chuẩn bị kỹ, có lộ trình rõ ràng.

Theo Bộ GTVT thì mức thu phí BOT tại Việt Nam đang thấp nhất Đông Nam Á

Trong quá trình xây dựng trạm trong giai đoạn 2011-2015, sau 3 năm sẽ xem xét tăng phí, nay đã đến giai đoạn các trạm tiến hành tăng phí theo lộ trình. Để giải quyết thấu đáo, đảm bảo sức chịu đựng của người dân, Bộ Giao thông vận tải đã xem xét tổng thể tất cả các trạm.

Thực tế có 2 loại, trạm thu trên cao tốc thực hiện theo km, mức trần cho phép cao nhất là 2.000 đ/km, hiện đang thực hiện 1.000 , 1.200, 1.500. Nhiều chủ đầu tư đang đề xuất tăng lên 2.000. Một số trạm đã thực hiện như cao tốc Hà Nội- Hải Phòng.  Còn  đoạn Pháp Vân- Cầu Giẽ thì đang đề xuất, tuy nhiên Bộ GTVT vẫn đang xem xét, từ nay đến 30-6 sẽ chưa tăng.

Nếu có tăng thì có thể sẽ tính toán vào cuối năm. Hiện Bộ cũng đang xem xét tính toán lưu lượng cũng như sức chịu dựng của người dân vùng dự án để xem xét lộ trình tăng hợp lý.

Để giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp, Bộ GTVT cũng đề nghị nhà đầu tư BOT xem xét tăng cường vé tháng, với loại vé này doanh nghiệp đã được giảm 15-20%, với người dân xung quanh trạm thu phí, thực hiện giảm tiếp trong vé tháng, ví dụ trạm Hòa Bình, Hạc Trì.

Vừa rồi xảy ra vấn đề ở QL5, VIDIFI tăng phí ở cả tuyến cũ và tuyến mới nhưng cũng nằm trong lộ trình, xây dựng bằng BOT và hỗ trợ của nhà nước. Một số xe chạy vào tỉnh lộ 391 làm hư hại đường tỉnh, Bộ GTVT đã yêu cầu tỉnh Hải Dương tăng cường quản lý xe quá tải. Bộ cũng đã yêu cầu VIDIFI có lộ trình tăng phí hợp lý, ví dụ với công ten nơ 20 feet thì không tăng phí, thậm chí còn giảm, chỉ tăng với loại ô tô 5 chỗ, 7 chỗ, 12 chỗ và 1 số xe khách, còn xe tải cố gắng giữ mức cũ. Chúng tôi đã tính toán nếu không đầu tư đường mới, sử dụng đường cũ các doanh nghiệp phải bỏ ra rất nhiều chi phí, thời gian, khấu hao, xăng xe…

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Hồng Trường.

PV: Theo quy hoạch thì 70km mới có một trạm thu phí. Thế nhưng trên trục đường Cầu Giẽ-Ninh Bình, đoạn đường khoảng 200km đã có tới 4 trạm. Thứ trưởng lý giải sao về điều này?

Thứ Trưởng Nguyễn Hồng Trường: Trên cùng 1 tuyến đường cơ bản cách nhau 70km, 1 số trạm chỉ cách nhau khoảng 60 km là do không có vị trí hợp lý để đặt, nếu đặt lại rơi vào đô thị. Tuy nhiên chúng tôi cũng tính toán, trong cùng 1 bán kính 50km không có quá 3 trạm.

Ví dụ tại Thành phố Hồ Chí Minh hay 1 số địa phương chúng tôi đã thực hiện triệt để. Bộ GTVT cũng đã tiến hành di dời 1 số trạm để phù hợp thông tư 159 của Bộ Tài Chính, sau này chúng tôi tiếp tục rà soát để phù hợp. Bộ Giao thông Vận tải cũng đang xem xét tính toán lưu lượng phương tiện để xem xét lộ trình tăng hợp lý. Hiện vẫn cơ bản áp dụng mức 35.000 đồng. Với mức này, Bộ Giao thông đã tính toán đến yếu tố đầu vào, đầu ra, đảm bảo đi lại của người dân.

PV: Vậy thưa Thứ Trưởng, liệu Bộ Giao thông Vận tải có tính tới chuyện thu mua lại một số trạm thu phí BOT hay không?

Thứ Trưởng Nguyễn Hồng Trường: Điều này gần như không thể. Hiện nay, ngân sách Nhà nước rất khó khăn nên mới phải kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư. Nhà nước sẽ thông qua thu phí của người dân để hoàn trả doanh nghiệp thành nhiều năm chứ nêu có tiền thì Nhà nước đầu tư luôn chứ Nhà nước mua lại làm gì.

Trên thế giới một số nước có đặt ra vấn đề mua lại các trạm thu phí BOT nhưng đó là khi nền kinh tế phát triển, GDP trên đầu người đạt ở mức 15.000 USD/người/năm trở lên chứ ở Việt Nam hiện nay mới đạt xấp xỉ 3.000 USD thì rất khó để mua lại. Thực tế, Việt Nam lấy mức trung bình là 25 năm hoàn vốn cho dự án và trong thời gian này mức phí cũng được tính trong giai đoạn đó.

Đầu tư các dự án BOT với số tiền lớn nhưng mức thu phí tại Việt Nam tính trên một km hiện đang thấp nhất khu vực Đông Nam Á và cũng thấp hơn nhiều quốc gia khác trên thế giới. Tôi lấy dẫn chứng như mức tính phí trên km đường đầu tư bằng hình thức BOT tại Trung Quốc khoảng 1 Nhân dân tệ/km (khoảng 3.300 đồng/km), tại các nước châu Âu khoảng 0,5 USD/km (tương đương khoảng hơn 10.000 đồng/km), còn tại Việt Nam mức trần là 2.000 đồng/km.