Nguy cơ sốt rét “nhập khẩu” từ Châu Phi vào Việt Nam

Dễ bỏ sót bệnh

Theo Trung tâm Bệnh nhiệt đới, 2 bệnh nhân mắc sốt rét đang điều trị tại đây đều từ Angola về, trong đó có bệnh nhân mang thai 6 tháng là chị N.T.H (32 tuổi, Hà Nội). Chị H đi lao động tại Angola được 8 năm và đã từng bị sốt rét vào năm 2021, đợt này mới trở về từ Angola được 1 tuần. Trước khi vào viện 3 ngày, chị xuất hiện sốt cao rét run thành cơn, chủ yếu sốt về chiều tối. Sau cơn sốt vã mồ hôi nhiều, kèm nôn, buồn nôn, đau đầu nhiều. Chị đã được Viện Sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng Trung ương làm xét nghiệm và chẩn đoán là sốt rét. Do có thai và kèm bệnh lý hạ tiểu cầu cần theo dõi nên chị H được chuyển đến Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai.

Bệnh nhân thứ hai là anh Nguyễn Đình Th. (38 tuổi, Hà Tĩnh) từ Angola về nước được 1 tuần. Trước đó, bệnh nhân làm việc và sinh sống tại Angola 12 năm. Cách đây 5 ngày, anh Th. xuất hiện sốt cao, rét run, kèm đau đầu nhiều khi sốt. Tình trạng sốt tập trung chủ yếu vào buổi chiều, ngày thường có 2 cơn sốt, kèm tiểu buốt, đại tiện phân lỏng. Bệnh nhân đi khám tại cơ sở y tế gần nhà nhưng không phát hiện ra bệnh nên đã đi khám tại Bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh trong tình trạng nặng, sau đó được chuyển tới Trung tâm Bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai.

Sau khi khai thác yếu tố dịch tễ bệnh nhân có đi Angola về kết hợp xét nghiệm máu thì các bác sĩ phát hiện ra ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum trong máu. 

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, cả 2 bệnh nhân đã bị sốt ngay sau khi về Việt Nam nhưng y tế địa phương không để ý yếu tố dịch tễ là đi từ Châu Phi về nên đã bỏ sót, không phát hiện ra bệnh. Do các triệu chứng sốt rét không điển hình rầm rộ, dễ gây nhầm với các bệnh khác như cảm cúm, COVID-19, sốt xuất huyết, hay nhiễm trùng tiết niệu,…

Người về từ Châu Phi cần khám sàng lọc

Theo Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, trong những năm vừa qua, bệnh sốt rét ở Việt Nam được kiểm soát khá thành công bởi chúng ta đã có chương trình phòng chống sốt rét hiệu quả ở các địa phương cũng như có đầy đủ thuốc sốt rét để điều trị nên tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét giảm nhiều, chỉ còn ở một số tỉnh ở Tây Nguyên và phía Nam. Tuy nhiên, thời gian gần đây Trung tâm tiếp nhận niều bệnh nhân sốt rét đi từ Châu Phi về, nên được gọi là sốt rét “nhập khẩu”.

Trước sự xuất hiện của bệnh sốt rét “nhập khẩu” từ Châu Phi, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo người dân trở về nước từ vùng dịch tễ có sốt rét cần được khám sàng lọc, điều tra dịch tễ và xét nghiệm ngay xem trong máu có ký sinh trùng sốt rét hay không và cần khai báo y tế với cơ quan chức năng. Khi có biểu hiện sốt cần đi khám ngay để tránh nhầm lẫn và bỏ sót.

Chuyên gia dịch tễ nhận định, trong những năm qua đã có nhiều cảnh báo về các trường hợp sốt rét đi từ Châu Phi về, đặc biệt các trường hợp công nhân, người lao động làm việc tại Angola thì phải lưu ý yếu tố dịch tễ, cần khai báo với cơ quan y tế hoặc đi xét nghiệm. Bởi sốt rét có thể trở thành sốt rét ác tính và nguy hiểm đến tính mạng.

Các bác sĩ tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới đã gặp nhiều trường hợp sốt rét trở thành ác tính với triệu chứng sốt cao liên tục, có thể đi vào hôn mê sau 3-5 ngày, nguy hiểm đến tính mạng. Kèm theo hôn mê là suy đa phủ tạng (gan, thận, phổi,..) hoặc thiếu máu, co giật, hạ đường huyết. Tuy nguy hiểm song sốt rét nếu được điều trị kịp thời, đúng thuốc và thuốc tốt thì các chức năng sẽ dần hồi phục.

Hiện nay, các thuốc sốt rét có sẵn như Artesunate, Arterakin và được Bộ Y tế cung cấp theo chương trình.