Tự hành hạ bản thân -hội chứng thời hiện đại

• Sự thật về vụ con gái cùng chồng ngược đãi bố đẻ
• Người chuyển giới bị ngược đãi và bạo hành
• Ngành kinh doanh đua chó ở Australia bị cấm vì ngược đãi động vật

Đó chỉ là 2 ví dụ mới nhất về hội chứng tự ngược đãi bản thân đang được  điều trị tại Viện Sức khỏe Tâm thần (SKTT)- Bệnh viện Bạch Mai, mà TS. Nguyễn Doãn Phương-Viện trưởng Viện SKTT cho biết tại cuộc trao đổi với báo chí chiều 9-8.  

Thiếu nữ tự cắt tay mình là sinh viên một trường đại học, tính hiền lành, dễ xúc động và luôn mong muốn đi học ở nước ngoài. Nhưng gia đình không đủ điều kiện cho cô thực hiện mơ ước nên cô rơi vào trạng thái buồn bã, luôn ức chế với hoàn cảnh hiện tại. Cô luôn thấy mệt mỏi, mất ngủ, tức ngực, ngộp thở và không chia sẻ cùng ai vì cảm thấy xấu hổ với bạn bè. Tình trạng này kéo dài hai năm thì cô tự cắt tay mình và được đưa đến bệnh viện với 16 vết cắt chảy máu.

Trả lời câu hỏi của bác sĩ, cô cho biết, mỗi lần tự cắt tay cô đều thấy rất thoải mái. Nhưng sau khi được điều trị và được gia đình quan tâm, cô không còn tiếp tục cắt tay nữa và sau ba tuần, cô đã gần như khỏi bệnh, chỉ còn củng cố điều trị tâm lý ngoại trú.

Tự hành hạ bản thân

Cháu gái 9 tuổi cũng được gia đình đưa đến Viện SKTT do cháu thường xuyên tự nhổ tóc rồi cấu rách da ở bàn chân. Gia đình cho biết, cháu bé học giỏi, thích sử dụng điện thoại, máy tính, nhưng cách đây một năm, khi bố mẹ cấm chơi điện thoại, máy tính, thì cháu rơi vào trạng thái căng thẳng, bức xúc, luôn thấy ngứa đầu và mỗi lần như thế cháu lại tự nhổ tóc. Gia đình phát hiện không cho nhổ tóc thì cháu lại tự cấu rách bàn chân mình. Khi bố mẹ cho cháu đi chơi nhiều hơn, tập yoga, học tiếng Anh… thì cháu đỡ hành hạ bản thân, nhưng thỉnh thoảng vẫn cấu rách da ở bàn chân.

Cháu bé cũng chia sẻ với các bác sĩ rằng, mỗi khi tự nhổ tóc, cào cấu, cháu  không thấy đau mà lại thấy rất thoải mái. Khi không được nhổ tóc, cấu rách da thì cháu  bị bồn chồn chân tay.

Cô gái mắc chứng tự hành hạ bản thân gây ra các vết thương cho mình

Theo TS. Nguyễn Doãn Phương, số người mắc chứng tự ngược đãi bản thân đến điều trị tại Viện không ít, nhưng đa số điều trị ngoại trú. Chứng tự ngược đại bản thân không liên quan đến tuổi tác và giới tính. Không chỉ nữ, mà mới đây, TS. Nguyễn Doãn Phương cũng vừa điều trị cho một cậu bé 4 tuổi. Cháu được gia đình chiều chuộng, nhưng sau đó khi gia đình không cho đi chơi, cháu đã lăn lộn, tự cấu chân tay cả ngày và bị co giật. Đặc điểm là người mắc chứng tự hành hạ bản thân để gây sự chú ý và đạt được mục đích tự thỏa mãn bản thân. Hành vi ngược đãi bản thân là hội chứng chứ không phải bệnh nên hiện nay, Viện SKTT chưa có số liệu thống kê.

TS.Dương Minh Tâm - Trưởng phòng Điều trị rối loạn liên quan đến stress (Viện SKTT), nơi trực tiếp điều trị cho những người mắc hội chứng trên cho biết, tự ngược đãi bản thân là hình thức tự làm đau về thể chất và/hoặc tinh thần. Bệnh nhân mắc triệu chứng này thường dùng bất kể vật gì để tự hủy hoại bản thân, phổ biến là dùng dao lam với những vết cắt nông, rỉ máu để thỏa mãn bản thân mà không gây nguy hại cho tính mạng. Sau mỗi lần làm tổn hại bản thân, bệnh nhân thấy tâm trạng thoải mái hơn nên có xu thế tái diễn hành động để giải phóng sự ức chế. Có những bệnh nhân nhập viện với vài chục vết cứa trên tay và chân. Có bệnh nhân tự đánh, tát, cào cấu, nhịn ăn, cố tình ăn mặc xấu xí, hay trẻ nhỏ bỏ ăn đập đầu vào tường vv… là chứng tự hành hạ.

Ngoài việc tự hủy hoại, người mắc chứng tự ngược đãi còn có trạng thái ức chế, chán nản, mệt mỏi, dễ cáu giận, rối loạn giấc ngủ, lo âu… rất giống trầm cảm. Nhưng theo TS.Dương Minh Tâm, khác biệt với trầm cảm là kéo dài nhiều giờ, nhiều tháng, chứng tự ngược đãi  giảm đi rất nhanh sau khi được thỏa mãn bằng cách tự làm hại bản thân.

Bác sĩ Phòng Điều trị rối loạn liên quan đến stress (Viện SKTT) khám cho bệnh nhân

TS.Dương Minh Tâm cho biết, những người có nhân cách nghệ sỹ yếu, người cầu toàn hay đòi hỏi, người có nét nhân cách phô trương, người hay lo lắng … là đối tượng dễ mắc chứng tự ngược đãi bản thân. Nhưng đối tượng hay gặp chứng tự ngược đãi là trẻ vị thành niên vì nhà trường chủ yếu là giáo dục tri thức và vẫn nặng về kỷ luật, còn cha mẹ thì dùng quyền uy gây sức ép để uốn nắn con theo ý mình. Điều đó ảnh hưởng tới sở thích, đam mê hoặc lối sống của trẻ vị thành niên với những suy nghĩ có phần lệch lạc, bi quan, bế tắc. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến ngược đãi bản thân ở tuổi teen.

Đáng ra khi gặp vấn đề căng thẳng thì phải chia sẻ và tìm kiếm sự trợ giúp của người khác, nhưng thay vì làm như vậy người bệnh lại tìm cách loại bỏ bản thân và sự tự hành hạ là để gây sự chú ý của người khác.

TS. Nguyễn Văn Tuấn – Phó Viện trưởng Viện SKTT cho biết, nguyên nhân chính của triệu chứng này là do nhân cách và stress, rối loạn nhân cách do sang chấn tâm lý. Do đó, muốn can thiệp phải tác động cả vào nhân cách và stress bằng việc bồi dưỡng nhân cách cho người bệnh vững chãi để họ sẵn sàng đối mặt với áp lực cuộc sống, đồng thời, giúp họ giảm stress trong cuộc sống. Nếu không được điều trị, hậu quả của chứng tự hành hạ bản thân sẽ rất lớn, vì có thể dẫn đến rối loạn tâm thần, trầm cảm, tạo thành gánh nặng tâm lý khiến người mắc khó hòa nhập xã hội.

“Trong bối cảnh nhiều áp lực của cuộc sống thời hiện đại, đây là vấn đề rất đáng lo ngại.” - TS. Nguyễn Doãn Phương nhấn mạnh.