Liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có bị luận tội tại Quốc hội

Thứ Ba, 20/06/2017, 07:45
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang phải đứng trước khả năng bị luận tội tại Quốc hội và bị phế truất khỏi cương vị chủ nhân Nhà Trắng.

Đúng như ứng cử viên Donald Trump từng tuyên bố trong chiến dịch tranh cử năm 2016, rằng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ lần này không chỉ là cuộc bầu cử 4 năm 1 lần, cũng không chỉ là sự chuyển giao quyền lực từ đảng cầm quyền này sang cho đảng cầm quyền khác mà là sự lựa chọn lịch sử của nước Mỹ trong một thời điểm nước này đang đứng trước bước ngoặt phát triển.

Do đó, sau khi đắc cử và nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã có nhiều quyết định rất bất ngờ khiến cho vị thế cầm quyền của mình chao đảo, thậm chí ông đang phải đứng trước khả năng bị luận tội tại Quốc hội và bị phế truất khỏi cương vị chủ nhân Nhà Trắng.

Tỷ lệ ủng hộ thấp chưa từng có trong lịch sử Hoa Kỳ

Trong bài phát biểu sơ kết 100 ngày đầu nhậm chức, Tổng thống Trump hết lời ca ngợi những thành tựu bước đầu của chính quyền mới, nhưng kết quả thăm dò cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông thấp tới mức kỷ lục chưa từng có dành cho một tân tổng thống Mỹ kể từ năm 1945.

Theo kết quả thăm dò của báo Washington Post phối hợp với hãng thông tấn ABC News, có tới 53-54% người được hỏi khẳng định họ không hài lòng với những gì ông Trump thực hiện trong ba tháng đầu nhiệm kỳ cầm quyền.

Các sự kiện đánh dấu cột mốc 100 ngày đầu cầm quyền của Tổng thống Trump là hàng chục ngàn người dân xuống đường tuần hành tại Washington phản đối sắc lệnh nhập cư và yêu cầu tân tổng thống xét lại ý định lật ngược chính sách về biến đổi khí hậu của cựu Tổng thống Barack Obama.

Ngay tại Pennsylvania, bang chiến trường nơi ông Trump giành được chiến thắng quyết định trước đối thủ Hillary Clinton trong cuộc bầu cử năm 2016 cũng diễn ra cuộc biểu tình đông tới hàng chục ngàn người thuộc phong trào “People's Climate March” (Nhân dân xuống đường vì môi trường).

Đặc biệt, làn sóng chỉ trích Tổng thống thứ 45 của Mỹ ngày càng dâng cao ở Washington sau khi có thông tin ông từng yêu cầu cựu Giám đốc Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) James Comey ngừng cuộc điều tra về mối quan hệ giữa cựu Cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn với Nga.

Những người phản đối ông Trump cho rằng, hành động này của ông cản trở công lý và sẽ là lý do khiến ông bị luận tội ở Hạ viện. Nghị sĩ đảng Dân chủ Al Green là chính trị gia Mỹ đầu tiên lên tiếng đòi luận tội Tổng thống Donald Trump với cáo buộc rằng ông Trump đã có hành vi cản trở hệ thống tư pháp khi sa thải Giám đốc FBI James Comey.

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Liệu Tổng thống Mỹ có bị luận tội tại Quốc hội?

Trước hết cần nhận thấy rằng Hiến pháp Mỹ có quy định rõ ràng về điều kiện và quy trình luận tội để phế truất tổng thống. Theo đó, Quốc hội sẽ là cơ quan tiến hành điều tra những cáo buộc xoay quanh người đứng đầu Nhà Trắng, thông qua công tố viên đặc biệt do Bộ Tư pháp chỉ định.

Những hành động của Tổng thống Donald Trump có thể bị luận tội tập trung chủ yếu vào ba việc: (1) ký sắc lệnh cấm nhập cư (2) cản trở hệ thống tư pháp Mỹ liên quan tới việc sa thải Giám đốc FBI James Comey có liên quan tới cuộc điều tra về mối liên hệ của ông Trump với Nga; (3) lợi dụng chức quyền để kinh doanh

Về sắc lệnh cấm nhập cư, hiện nay cơn bão dư luận phản đối Tổng thống Trump cơ bản đã được giải tỏa. Ngày 27-1, người đứng đầu Nhà Trắng ký sắc lệnh tạm thời cấm nhập cảnh đối với người dân đến từ 7 nước Hồi giáo lớn là Iraq, Syria, Iran, Libya, Somalia, Sudan và Yemen trong 90 ngày, với người tị nạn trong 120 ngày và vô thời hạn với người tị nạn Syria.

Sắc lệnh gây ra làn sóng biểu tình phản đối ở Mỹ với lý do quyết định đó vi phạm Hiến pháp Mỹ. Trước sức ép của dư luận, đến ngày 16-3, Tổng thống Trump ký sắc lệnh cấm nhập cảnh mới, theo đó tạm thời dừng cấp thị thực cho người đến từ 6 nước Hồi giáo gồm Syria, Iran, Libya, Somalia, Yemen và Sudan bởi năng lực thông tin và rà soát của họ không đạt tiêu chuẩn an ninh Mỹ.

Quyền lực của tổng thống Mỹ trong vấn đề nhập cư được quy định trong đạo luật Quốc tịch và Nhập cư do Quốc hội ban hành năm 1952, theo đó tổng thống có thể ra lệnh cấm nhập cảnh với bất cứ đối tượng nước ngoài nào có nguy cơ gây hại cho lợi ích Mỹ.

Đây là căn cứ pháp lý quan trọng cho sắc lệnh hạn chế di trú của Tổng thống Mỹ. Bộ Tư pháp khẳng định sắc lệnh mới là hợp pháp, phù hợp quyền hạn tổng thống và không nhằm vào người Hồi giáo.

Về việc ông Trump có liên quan tới Nga và cản trở hệ thống tư pháp Mỹ khi quyết định sa thải Giám đốc FBI James Comey, ngày18-5, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mỹ Rod Rosenstein đã ký quyết định bổ nhiệm cựu Giám đốc FBI Robert Mueller giám sát cuộc điều tra những vụ việc này. Tuy nhiên, việc luận tội ông Donald Trump vẫn là một dấu hỏi lớn.

Các chuyên gia luật cho rằng những yêu cầu luận tội Tổng thống Trump hiện nay đều chưa có căn cứ pháp lý vững chắc, trong đó cơ sở luận tội ông Trump cản trở Giám đốc Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) James Comey ngừng cuộc điều tra về mối quan hệ giữa cựu Cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn với Nga vẫn còn rất mơ hồ.

Theo nhận định của giáo sư về Luật Hiến pháp tại Đại học California, ông Erwin Chereminsky, việc Tổng thống Trump yêu cầu FBI chấm dứt một cuộc điều tra có thể dẫn tới truy tố hình sự vì đó là hành động cản trở quá trình tư pháp.

Cũng chính vì hành động này mà trong những năm 1970 Tổng thống Mỹ Richard Nixon đã phải từ chức. Tuy nhiên, giáo sư Erwin Chereminsky cho rằng, cáo buộc Tổng thống Trump cản trở quá trình tư pháp bằng quyết định sa thải James Comey không có căn cứ thuyết phục bởi chính người này cũng thừa nhận Tổng thống Trump hoàn toàn có quyền sa thải ông vào bất cứ lúc nào, với bất cứ lý do gì.

Ngoài ra, giáo sư Luật Hình sự Christopher Slobogin tại Trường Đại học Vanderbilt cho biết một chi tiết rất quan trọng là Tổng thống Trump chỉ nói ông "mong muốn" chứ không ra lệnh cho ông Giám đốc James Comey dừng điều tra về mối liên hệ giữa cựu Cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn và Nga.

Chính điều này khiến việc cáo buộc Tổng thống Trump cố ý can thiệp vào cuộc điều tra của Bộ Tư pháp và FBI về mối liên hệ giữa cấp dưới của ông với Nga trở nên khó khăn hơn.

Một số người đòi luận tội Tổng thống Trump cho rằng ông James Comey đang giữ những bản ghi chép về các cuộc đối thoại với Tổng thống Donald Trump, trong đó dường như chủ nhân Nhà Trắng có nói: "Tôi hy vọng ông có thể bỏ qua chuyện này" nhằm thuyết phục Giám đốc FBI James Comey ngừng điều tra nhưng đến nay ông James Comey vẫn chưa đưa ra bất cứ bản ghi chép nào.

Về cáo buộc Tổng thống Donald Trump lạm dụng quyền hạn để kinh doanh, nhiều ý kiến cho rằng khả năng lớn nhất khiến ông bị luận tội là do xung đột lợi ích giữa chính trị và công việc kinh doanh của gia đình. Hiến pháp Mỹ quy định các quan chức liên bang, trừ khi có sự chấp thuận của Quốc hội, không được phép nhận "bất cứ quà tặng, thù lao, tước vị… dưới bất cứ hình thức nào từ nước ngoài".

Quy định này đặt ra nhằm đảm bảo các quan chức Mỹ chỉ phục vụ lợi ích của quốc gia và không bị tác động bởi các thế lực nước ngoài. Cựu Tổng thống Obama đã từng rất cẩn thận khi ông hỏi ý kiến Bộ Tư pháp liệu mình có vi phạm hiến pháp khi nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2009 hay không.

Thực tế, Tổng thống Trump đã không rạch ròi giữa việc kinh doanh cá nhân với ngoại giao chính thức trong nhiều cuộc gặp gỡ và đối thoại với các quan chức nước ngoài.

Ông cũng không chịu chuyển giao quyền sở hữu tập đoàn Trump Organization cho các con, dù đã nhường lại quyền quản lý. Tuy nhiên, việc đòi luận tội Tổng thống Mỹ dựa vào cáo buộc xung đột lợi ích này là không có cơ sở bởi các quy định về xung đột lợi ích không áp dụng đối với Tổng thống và Phó tổng thống Mỹ.

Ông Trump từng tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn của báo Mỹ New York Times: “Luật pháp hoàn toàn đứng về phía tôi".

Do đó, theo nhận định của giới phân tích, những sự kiện xảy ra trong lịch sử cho thấy khả năng Tổng thống Trump sẽ bị luận tội là rất thấp với những gì đã diễn ra trong thời gian gần đây.

Trong lịch sử Mỹ từng có ba tổng thổng bị xem xét luận tội là Andrew Johnson, Richard Nixon và Bill Clinton. Cả ba đều gặp bất lợi vì vào thời điểm thủ tục luận tội diễn ra, các nghị sĩ đảng đối lập đang nắm quyền chi phối Hạ viện. Trong đó, Tổng thống Richard Nixon đã phải từ chức trước khi Hạ viện bỏ phiếu quyết định.

Theo nhà nghiên cứu chính trị học Julia Azari, hiện các nghị sĩ đảng Cộng hòa đang chiếm đa số tại Hạ viện và Thượng viện Mỹ, nên rất khó có khả năng các chính trị gia cùng đảng quay ra chống lại Tổng thống Donald Trump.

Đại tá Lê Thế Mẫu
.
.
.