Đặc phái viên Biển Đông của Tổng thống Philippines

• Đặc phái viên Tổng thống Philippines tới Trung Quốc đàm phán về Biển Đông
• Người Việt ở Philippines tuần hành yêu cầu Trung Quốc tuân thủ phán quyết Biển Đông

Đây được coi là một trong những bước chuyển của Philippines đối với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông, nhất là khi tòa án trọng tài biển mới ra phán quyết về vụ kiện Biển Đông, bác bỏ hoàn toàn yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc tại vùng biển này.

“Tàu phá băng”

Theo tin từ hãng Reuters, chuyến đi khởi hành ngày 8-8 là chuyến công du đầu tiên của cựu Tổng thống trong cương vị Đặc phái viên Biển Đông. Trước đó, vào ngày 23-7, sau khi có cuộc gặp với 4 cựu Tổng thống Philippines gồm ông Fidel Ramos, ông Joseph Estrada, bà Gloria Macapagal Arroyo và ông Benigno Aquino bàn thảo về lập trường đàm phán ngoại giao với Trung Quốc, ông Fidel Ramos đã được Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte mời làm Đặc phái viên của Tổng thống chuyên phụ trách vấn đề Trung Quốc – Philippines.

Hôm 24-7, cựu Tổng thống Fidel Ramos đã chấp nhận lời mời làm Đặc phái viên Biển Đông mà Tổng thống Philippines Rodrigo Duerter đưa ra. Ảnh: WSJ.

Nhiệm vụ chính của ông Fidel Ramos là giúp đỡ Manila cải thiện quan hệ với Bắc Kinh. Phía Trung Quốc đã đưa ra các tín hiệu ngoại giao hoan nghênh ông Fidel Ramoss đảm nhiệm sứ mệnh hòa giải này.

Trả lời phỏng vấn báo giới về vai trò của mình, cựu Tổng thống Fidel Ramos cũng khẳng định rằng ông sẽ không đàm phán tranh chấp hàng hải và chủ quyền với các quan chức Trung Quốc bởi ông không phải quan chức Philippines. Thay vào đó, chuyến đi của ông chủ yếu là để xây dựng lại mối quan hệ giữa Manlia với Bắc Kinh vốn đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi các tranh chấp ở Biển Đông cũng như phán quyết của tòa án trọng tài tại The Hauge, Hà Lan.

Fidel Ramos nói: “Hãy làm cho không có sai lầm. Tôi sẽ không có thương lượng. Điều đó thuộc về các quan chức. Những gì Tổng thống thực sự nói với tôi là để “thúc đẩy tình bạn từ Trung Quốc”. Tôi chỉ là tàu phá băng để làm ấm lên một lần nữa mối quan hệ láng giềng thân thiện và tốt của Philippines với Trung Quốc. Có lẽ đó là tất cả những gì tôi có thể làm”.

Trước đó, Tổng thống Rodrigo Duterte khẳng định phán quyết ngày 12-7 vừa qua của tòa trọng tài liên quan đến vụ kiện Biển Đông giữa Philippines và Trung Quốc sẽ là “cơ sở” cho các cuộc đàm phán trong tương lai giữa Manila với Bắc Kinh về tranh chấp lãnh thổ. Philippines cần sự thỏa thuận của Trung Quốc để phục hồi hoạt động tìm kiếm khai thác dầu khí ở vùng biển ngoài khơi của nước này.

Về phía Trung Quốc, mặc dù phớt lờ phán quyết của tòa án song chính quyền Bắc Kinh vẫn nhấn mạnh rằng sẵn sàng đàm phán và tham vấn với các quốc gia có liên quan trong vấn đề Biển Đông trên cơ sở tôn trọng lịch sử và tuân thủ luật pháp quốc tế. Nguồn tin từ hãng The Star cho hay, đi cùng với cựu Tổng thống 88 tuổi trong chuyến công du này còn có cựu Bộ trưởng Rafael Alunan và nhà báo nổi tiếng của Philippines Chito Romana.

Và những bài học từ quá khứ

Năm nay 88 tuổi, ông Fidel Ramos trở thành Tổng thống thứ 12 của Philippines từ năm 1992-1998. Trong suốt 6 năm cầm quyền của nhà lãnh đạo này, Philippines đã trải qua một thời kỳ ổn định chính trị và tăng trưởng kinh tế nhanh chóng với nhiều kết quả tốt và những chương trình được thiết kế để thúc đẩy hòa giải dân tộc và đoàn kết.

Ông Fidel Ramos đã bảo đảm thỏa thuận hòa bình với các nhóm Hồi giáo cực đoạn, phiến quân và tự tin thúc đẩy đầu tư trong nền kinh tế của Philippines; tích cực thúc đẩy việc bãi bỏ quy định của ngành công nghiệp lớn của đất nước và tư nhân hóa các doanh nghiệp chính phủ làm ăn thua lỗ…

Đặc biệt, những bài học về quan hệ với Trung Quốc vẫn là kinh nghiệm quý báu nhất mà nhà lãnh đạo này tích lũy được trong suốt quá trình hoạt động chính trị. Fidel Ramos từng kể rằng khi ông lên nắm quyền, ông là nhà lãnh đạo Philippines đầu tiên trong gần một thế kỷ phải bảo vệ đất nước mà không có các căn cứ của Mỹ trên lãnh thổ Philippines. Khó khăn càng chồng chất khi thời điểm đó, ở Trung Quốc, Chủ tịch Đặng Tiểu Bình bắt đầu đánh giá lại vị thế của nước này trong trật tự châu Á.

Trong 3 năm cầm quyền đầu tiên, chính quyền của ông Fidel Ramos đã phải đối mặt với hàng loạt hành động đơn phương, xâm nhập của Trung Quốc vào vùng biển nước này, trong đó có hoạt động xây dựng thô sơ trên một số hòn đảo.

Khi đó, ông Fidel Ramos đã chủ trương giải quyết mọi mâu thuẫn và căng thẳng bằng cả phương pháp đa phương và song phương. Một mặt, ông ngay lập tức kích hoạt cuộc đối thoại cấp cao, ít nhất là để căng thẳng không bị leo thang. Mặt khác ông sử dụng truyền thông quốc tế và tiếng nói của thế giới để ngăn cản Trung Quốc mở rộng hơn nữa sự hiện diện trong vùng biển Philippines.

Fidel Ramoss còn thúc đẩy ngoại giao khu vực, đặc biệt là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), cùng các nước thành viên phối hợp gây áp lực để Trung Quốc cùng ký vào Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002. Thừa nhận những khoảng trống quyền lực còn lại bằng việc xuất cảnh của các căn cứ của Mỹ, ông Fidel Ramos cũng đã tìm kiếm sự giúp đỡ của Mỹ lớn hơn bằng cách giám sát việc đàm phán và phê chuẩn cuối cùng của Hiệp định Thăm viếng Quân sự (VFA).

Thỏa thuận mới này không chỉ tăng cường sự hiện diện quân sự giảm sút của Mỹ trong khu vực, mà còn tạo điều kiện hỗ trợ tốt hơn cho các lực lượng vũ trang của Philippines. Tuy nhiên, Ramos đã không “đặt tất cả trứng của mình trong rổ Mỹ”.

Ông cũng giám sát việc thông qua và thực hiện Đạo luật hiện đại hóa Philippines để bảo đảm Philippines di chuyển gần hơn tới các vùng biển tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông để đạt được một khả năng răn đe tối thiểu.