Đặc khu kinh tế là nơi kiếm tiền hay thử nghiệm thể chế?

Thứ Sáu, 03/11/2017, 17:50

Ngày 3-11, tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) tổ chức Hội thảo Chính sách phát triển kinh tế xã hội tại đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt nhằm tiếp tục lấy ý kiến đóng góp để hoàn thiện dự thảo Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế (Bộ KH&ĐT) cho biết, dự thảo Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt bao gồm 6 chương với 104 điều. Trong đó, chính sách phát triển kinh tế xã hội của Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc đề xuất tại dự thảo luật gồm: thủ tục đầu tư; chính sách về đất đai, thế chấp tài sản trên đất và sở hữu nhà ở; ưu đãi đầu tư về thuế, tiền thuê đất; phát triển các ngành dịch vụ, du lịch; thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao…

Đặc biệt, đối với chính sách và thủ tục đầu tư kinh doanh. Dự thảo Luật sẽ thu hẹp ngành, nghề có điều kiện (từ 243 xuống còn 108 ngành, nghề); gỡ bỏ những hạn chế, phân biệt đối xử đối với nhà đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề ưu tiên phát triển của đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt; thủ tục đầu tư kinh doanh, thủ tục có liên quan đến đất đai, xây dựng, môi trường, xuất nhập khẩu, hải quan, lao động… được giải quyết đơn giản, nhanh gọn, tại chỗ tại Trung tâm hành chính công, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư...

Rất nhiều chuyên gia tâm huyết với dự án luật rất mới và cũng rất khó này

Chia sẻ kinh nghiệm về xây dựng Luật đặc khu kinh tế, chuyên gia Marcin Milosz, nhóm tư vấn công ty TNHH Tư vấn Boston đánh giá, xây dựng đặc khu ở Việt Nam cần tập trung xây dựng chiến lược và cơ sở hạ tầng cho phù hợp, cần có thể chế rõ ràng; đặc biệt, khuôn khổ pháp lý cần thông thoáng để hỗ trợ cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển; đồng thời, thực hiện chính sách một cửa hiệu quả và quảng bá hình ảnh các đặc khu để thu hút hấp dẫn nhà đầu tư chiến lược nhiều hơn.

Chuyên gia Patrick Tay, Phó Tổng giám đốc Phụ trách tư vấn chính sách kinh tế của Price Water House Coppers (PWC) cho rằng, để hình thành những đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, Việt Nam cần xây dựng khung pháp lý, thể chế vượt trội để tạo nên đặc khu siêu hạng. “Trong bối cảnh hiện nay, khi xây dựng dự thảo luật, Việt Nam cần quan tâm đến giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Chính sách của Việt Nam phải giảm tính quan liêu, tăng minh bạch và tránh xu hướng hình sự hóa các quan hệ kinh tế”, chuyên gia Patrick Tay cho biết.

Góp ý vào cơ chế chính sách đối với đất đai tại đặc khu kinh tế, GS Đặng Hùng Võ đề nghị, nhà nước thu hồi đất của dân cần đấu giá theo cơ chế thị trường. “Tôi kiến nghị 2 điểm trong chính sách về đặc khu kinh tế của Việt Nam cần vượt lên, gồm cơ chế thế chấp và quy định đấu giá đất thu hồi. Chúng ta cho phép người Việt Nam thế chấp đất để vay vốn ở các tổ chức tín dụng nước ngoài. Tuy nhiên, chúng ta chưa cho phép người nước ngoài có sở hữu đất đai, người có quyền sử dụng đất được quyền thế chấp, vay vốn tại tổ chức tín dụng nước ngoài. Như thế là chính sách chưa bình đẳng, đồng đều. Chỉ khi pháp luật công bằng thì nhà đầu tư và người nước ngoài mới bình đẳng trong đầu tư vốn vào phát triển đặc khu”, ông Võ kiến nghị

Ông Đặng Hùng Võ cũng cho rằng, Việt Nam đưa ra nhiều chính sách miễn giảm thuế nhưng không phải tất cả giảm thì đã là tốt. Nhà đầu tư sử dụng đất phải trả tiền, nếu sử dụng đất không mất tiền thì mất khả năng cạnh tranh, sử dụng đất không hiệu quả. “Chúng ta có thể giảm thuế, cho thuê đất nhưng không phải tất cả giảm là tốt”, ông Võ nói. Ngoài ra, liên quan đến thủ tục hành chính, GS Võ cho rằng, Việt Nam cần mạnh dạn áp dụng thủ tục hành chính một cửa điện tử nhằm tạo ra bước vượt lên đáng kể so với hành chính hiện nay.

Trong khi đó, TS Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, mô hình đặc khu kinh tế hiện nay không còn mới trên thế giới, có thể nó mới đối với Việt Nam nhưng các chính sách cho đặc khu cần vượt ra ngoài các ưu đãi thông thường trong các dự án luật của Việt Nam, để thu hút vốn đầu tư nước ngoài. “Tôi có cảm tưởng, chúng ta đang vẫn còn ôm đồm về chính sách, chưa xác định được Đặc khu là nơi kiếm tiền hay nơi thử nghiệm thể chế nên ảnh hưởng đến xây dựng chính sách và quy hoạch”, ông Thành nói.

Ông Thành ví dụ: Tại sao Trung Quốc xây dựng Đặc khu Thượng Hải, Thâm Quyến rất thành công. Hiện nay nước này còn có thêm nhiều đặc khu con trong các đặc khu nữa, đây là nơi thể hiện thí điểm các cơ chế tài chính - ngân hàng, tiền tệ và công nghệ mới.

Dự kiến, ngày 10-11, Chính phủ trình bày Dự thảo Luật đặc khu kinh tế tại Quốc hội. Ngày 22-11, Quốc hội thảo luận và cho ý kiến lần đầu, sau đó sẽ hoàn thiện, trình vào kỳ họp tới

Lưu Hiệp