Di tích danh thắng quốc gia đặc biệt Gành Đá Đĩa: Điểm đến hấp dẫn du khách

Tọa lạc bên bờ biển Phú Hạnh, xã An Ninh Đông, cách TP Tuy Hòa về phía bắc gần 40km, Gành Đá Đĩa là di tích quốc gia đặc biệt đã và đang thu hút du khách trong và ngoài nước trong hành trình du lịch khu Nam Trung bộ. Di tích này nằm trong quần thể thiên nhiên lý tưởng, phía Đông là vịnh Xuân Đài – một trong những vịnh đẹp ở Việt Nam; phía Nam là bãi biển dài 3km với dải cát trắng mịn màng, sạch đẹp ôm lấy biển xanh, có đủ điều kiện hình thành khu nghỉ dưỡng cao cấp ven biển gắn với các hoạt động giải trí, thể thao dưới nước. Phía Bắc Gành Đá Đĩa là ngọn hải đăng trên đỉnh Gành Đèn hướng dẫn cho tàu thuyền ra vào vịnh Xuân Đài. Phía Tây là làng quê trù phú với không gian văn hóa đá nổi tiếng như giếng nước, chuồng nuôi gia súc, tường rào, mộ phần… đều được lắp đặt bằng đá tự nhiên, dân dã nhưng đậm chất nghệ thuật…

Bút ký “Độc đáo không gian văn hóa đá một vùng quê biển” trong tập “Dọc đường gió bụi” của nhà báo Phan Thế Hữu Toàn – NXB Hội Nhà văn 2023 mô tả: “Nhìn từ xa danh thắng kỳ thú và độc đáo về địa chất nêu trên như một tổ ong khổng lồ vươn rộng hơn 50m và trải dài chừng 200m. Từ trên cao nhìn xuống quần thể đá trong Gành Đá Đĩa, có nơi được kết cấu bởi những khối đá hình lăn trụ xếp nối với nhau theo thế đứng hoặc nằm nghiêng, trông như những chiếc đĩa chất chồng đậm nét hoang sơ. Có nơi là bãi đá nhấp nhô với những chiếc đĩa hình lục giác óng ả màu đen huyền bí phơi mình trong nắng sớm”.

Theo một số nhà khoa học, Gành Đá Đĩa hình thành do hoạt đông núi lửa trên cao nguyên Vân Hòa cách đây gần 200 triệu năm, nham thạch núi lửa phun trào ra mép biển, bất ngờ bị đông cứng khi tương tác nước biển, kết hợp hiện tượng ứng lưu khiến cho toàn bộ khối nham thạch khổng lồ rạn nứt đa chiều, kiến tạo nên kỳ quan thiên nhiên tuyệt đẹp, được coi là độc nhất vô nhị ở Việt Nam.

Trong những năm qua, huyện Tuy An luôn chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị di tích Gành Đá Đĩa cùng nhiều di tích khác, gắn với phát triển du lịch bền vững. Gành Đá Đĩa đã và đang trở thành điểm đến trong bản đồ du lịch Nam Trung bộ, hơn 5 năm qua, di tích này đã đón gần 3 triệu lượt du khách và dự báo con số này sẽ tăng cao hơn nữa trong thời gian tới. Ngày 3/11/2023 UBND huyện Tuy An ban hành Quyết định số 3880/QĐ-UBND phê duyệt phương án quản lý, khai thác di tích thắng cảnh quốc gia đặc biệt Gành Đá Đĩa, UBND tỉnh Phú Yên cũng đã có Quyết định số 1663/QĐ-UBND ngày 11/12/2023 phê duyệt Đề án tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị di tích trên địa bàn tỉnh Phú Yên giai đoạn 2023-2030, trong đó có Gành Đá Đĩa. Điều đáng nói là mới đây Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1570/QĐ-TTg ngày 04/12/2023 phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo tồn, tu bổ, phục hồi Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt Gành Đá Đĩa, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.

Cách đây 27 năm, Gành Đá Đĩa được công nhận là danh thắng quốc gia theo Quyết định số 141/QĐ-VH ngày 23/1/1997 của Bộ Văn hóa – Thông tin. Năm 2014, được Hôi Kỷ lục gia Việt Nam bình chọn trong Top 20 điểm đến Việt Nam được du khách yêu thích nhất. Ngày 31/12/2020, Gành Đá Đĩa được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 2280/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.