Dân vạn đò lên bờ tái định cư vẫn ở nhà chồ, nhà tạm

Trưa tháng 7 nắng gắt, vừa thả hết 3 tay lưới và một số lừ xuống dòng sông Hương, anh Phạm Văn Thanh (37 tuổi, ở khu TĐC thôn Lại Tân, Phú Mậu) vội neo chiếc đò nhỏ gần mép bờ rồi bước lên căn nhà tạm được vợ chồng anh dựng sát bên bờ sông.

“Nói nhà tạm cho oai chứ từ ngày chuyển lên bờ định cư đến nay đã 6 năm trôi qua nhưng gia đình tui vẫn chỉ có duy nhất mái thuyền này để che mưa, che nắng. Phía dưới nền tui lót thêm mấy tấm ván gỗ, còn 2 bên bức vách là 4 tấm tôn chắn ngang... để tránh bị gió lùa”, anh Thanh bắt đầu câu chuyện buồn về cuộc sống TĐC sau nhiều năm trời lênh đênh trên sông nước.

Không có đất nên ông Phan Văn Tý đành dựng nhà chồ, nhà tạm trên phần đất công của xã.

Gia đình anh Thanh là hộ nghèo của xã Phú Mậu. Nhưng, do không thuộc diện được cấp nhà TĐC như các hộ dân khác nên vợ chồng anh cùng 3 người con phải dựng nhà tạm trên bờ sông để ở.

Chị Nguyễn Thị Nguyệt (32 tuổi, vợ anh Thanh) kể về nỗi khổ khi không có “tấc đất cắm dùi”: “Không được hỗ trợ cấp đất, nhà lại nghèo không có tiền mua đất nên từ năm 2009 đến nay, vợ chồng tui cùng 4 người con lấy mái thuyền này làm nhà tạm. Hiện 3 đứa con mình đang học cấp 2, một đứa học tiểu học, nhưng vì mái thuyền bé quá nên mỗi tối, các con phải nằm chen chúc giữa nền ván gỗ học bài chứ không đủ chỗ để ngồi”.

Cách nhà anh Thanh 5 bước chân là nhà chồ được vợ chồng ông Phan Văn Tý (41 tuổi) và bà Dương Thị Huệ (40 tuổi), ở thôn Lại Tân, dựng tạm bằng mấy tấm ván gỗ cũ kỹ và mái tôn rách nát. Ngồi trong nhà chồ rộng chưa đầy 10m² không có gì đáng giá ngoài chiếc tivi, ông Tý than thở: “Lên bờ định cư lâu rồi nhưng cuộc sống giờ vẫn còn quá khổ chú ơi!. Không có đất ở nên tui đành liều “mượn đất” công của xã để dựng cái nhà chồ làm chỗ ở cho gia đình. May được hàng xóm thương tình cho câu điện, nước chứ không thì cũng đành chấp nhận thắp đèn dầu, múc nước sông Hương mà sinh hoạt...”.

Qua tìm hiểu được biết, cuối năm 2009, thực hiện dự án TĐC và cải thiện cuộc sống dân vạn đò ở TP Huế (do UBND TP Huế làm chủ đầu tư) nên có gần 1.000 hộ dân vạn đò trên sông Hương thuộc các phường Phú Bình, Phú Hiệp, Phú Hậu, Vỹ Dạ, Phú Mậu... được đưa lên bờ định cư.

Theo dự án, hộ dân dưới 10 khẩu được giao 1 lô đất; hộ từ 10-19 khẩu (hoặc từ 3 đến 4 cặp vợ chồng) được giao 2 lô đất; hộ từ 20 khẩu (5 cặp vợ chồng trở lên) được giao 3 lô đất... để làm nhà ở. Tuy nhiên, theo ông Võ Văn Kèn, Trưởng thôn Lại Tân, thì bất cập bắt đầu nảy sinh khi có nhiều hộ gia đình đông con không thể sống chung dưới 1 mái nhà TĐC được cấp nên đành chuyển ra dựng nhà chồ, nhà tạm để sinh sống.

“Hiện trên địa bàn thôn có đến 60 cặp vợ chồng phải dựng nhà tạm, nhà tôn, nhà vách gỗ... từ 7-10m² để làm nơi ở. Khi còn là dân vạn đò, bà con chủ yếu làm nghề đánh cá, còn giờ lên bờ họ phải lăn lộn với các nghề múc cát sạn, thợ xây, làm thuê làm mướn để mưu sinh qua ngày. Thậm chí, có nhiều hộ ban ngày ra sông Hương bủa lưới, ban đêm về nhà chồ ngủ. Vì thế, mà nhu cầu nhà ở đối với bà con vạn đò TĐC ở thôn là rất bức thiết”, ông Kèn trình bày.

Điều đáng nói, do nhà cửa được dựng sơ sài, làm chủ yếu từ các vật liệu ván gỗ, tre nứa... nên vào mùa nắng nóng rất dễ xảy ra hỏa hoạn. Trường hợp của gia đình anh Nguyễn Văn Thành (37 tuổi, ở khu TĐC Lại Tân) là một ví dụ. Do không có đất nên vợ chồng anh Thành đành dựng căn nhà chồ trên phần đất công của UBND xã Phú Mậu.

Mới đây, do bất cẩn nên căn nhà chồ này không may bị cháy, bao nhiêu tài sản mà vợ chồng anh Thành tích góp đều bị lửa thiêu rụi. Rất may, 3 người con nhỏ của vợ chồng anh Thành kịp thoát ra ngoài. Sau khi vụ việc xảy ra, chính quyền địa phương đã đến hỗ trợ cho gia đình anh Thành 1 triệu đồng và vận động gia đình anh vào ở chung với bố mẹ.

Nói về dự án đưa người dân vạn đò lên bờ TĐC, ông Trần Hiếu Cơ, Chủ tịch UBND xã Phú Mậu cho biết, dự án TĐC của xã thực hiện qua 2 giai đoạn năm 2009 và 2011, gồm việc giao đất và xây nhà TĐC liền kề cho các hộ dân đã mang lại hiệu quả tích cực. “Cuộc sống của người dân vạn đò khi lên bờ định cư đã có phần ổn định, nhiều mặt được cải thiện khi từ 337 hộ chuyển về định cư ở Lại Tân thì có đến 188 hộ nghèo nhưng nay đã giảm xuống còn 71 hộ.

Tuy nhiên, còn nhiều hộ dân đang có cuộc sống rất nghèo khó và bấp bênh. Đặc biệt là nhiều hộ gia đình đông con thiếu đất ở cần giúp đỡ, nhưng lại không có quỹ đất để cấp, trong khi xã chỉ còn 14 lô đất thuộc dự án định cư sẽ được bàn giao theo thứ tự ưu tiên cho các hộ đặc biệt khó khăn. Về vấn đề này, xã sẽ xem xét và trình UBND huyện Phú Vang để có kế hoạch cấp đất, nhà ở hợp lý nhằm giúp các hộ dân vạn đò định cư ổn định cuộc sống về lâu dài. Đây cũng chính là điều mà hàng trăm người dân ở thôn Lại Tân đang mong đợi từng ngày”, ông Cơ khẳng định.