Nhiều khó khăn trong phòng, chống tác hại của thuốc lá
Theo điều tra toàn cầu năm 2014 về tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh từ 13-15 tuổi cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu ở thanh thiếu niên Việt Nam giảm từ 3,3% năm 2007 xuống 2,5% ở thời điểm hiện tại, tỷ lệ này còn giảm thấp hơn nữa. Đồng thời, tỷ lệ hút thuốc lá thụ động cũng giảm từ 66,7% xuống còn 47,7%.
Kết quả điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành (GATS 2015) do Tổng cục Thống kê phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ công bố năm 2016 cũng cho thấy, so với năm 2010, tỷ lệ hút thuốc trong nam giới Việt Nam có xu hướng giảm, trong đó tỷ lệ hút thuốc lá điếu của nam giới khu vực thành thị giảm 6,5%.
 |
| Singapore đã cấm bày bán thuốc lá ở nơi công cộng như thế này. |
Đặc biệt, tỷ lệ hút thuốc thụ động tại nơi làm việc giảm 13,3%; hút thuốc thụ động tại trường đại học, cao đẳng giảm 16,4%; tại nhà hàng giảm 4,2%, trên phương tiện giao thông công cộng giảm 15%; hút thuốc thụ động tại cơ sở chăm sóc y tế giảm 5,2%... Điều này cho thấy ý thức tuân thủ quy định cấm hút thuốc và nhận thức về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng đang có những chuyển biến tích cực.
Đây cũng là những chỉ số quan trọng góp phần đảm bảo hiệu quả bền vững của các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá trong thời gian tới ở nước ta. Mặc dù vậy, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá vẫn gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai.
Khó khăn đầu tiên phải kể đến là thuế thuốc lá thấp. Thuế thuốc lá tại Việt Nam thấp gần nhất so với các nước trong khu vực, chỉ cao hơn Campuchia. Hiện nay, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá của Việt Nam là 65%, nếu tính trên giá bán lẻ mức thuế này chỉ chiếm 41,6%.
Việt Nam là nước có mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá thấp gần nhất trong khu vực ASEAN và rất thấp so với các nước phát triển. Hơn nữa, giá thuốc lá hiện nay còn quá rẻ.
Theo GATS 2015, giá trung bình một bao thuốc lá của Việt Nam là 11.819 đồng. Mức giá này rất rẻ so với các nước khác trong khu vực như Singapore, Philippines, Malaysia… Hơn nữa, sau khi đã điều chỉnh lạm phát, mức giá thuốc lá của chúng ta có xu hướng giảm gần 1.000đ/bao so với năm 2010.
Một trong những khó khăn cho hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá là tình trạng bày bán tràn lan thuốc lá ở nơi công cộng, đặc biệt là tại quán cà phê, nhà hàng và các địa điểm vui chơi khác. Hành vi vi phạm quy định trưng bày thuốc lá diễn ra phổ biến tại các điểm bán lẻ.
Theo điều tra năm 2015 của Trường Đại học Y tế công cộng, hơn 90% các điểm bán lẻ thuốc lá đang vi phạm quy định trưng bày quá một bao, một tút, một hộp của một nhãn hiệu thuốc lá, tạo thành các điểm quảng cáo sản phẩm thu hút người sử dụng. Tình trạng trên gây ra những khó khăn, cản trở nỗ lực trong việc cai nghiện thuốc lá, giảm tỷ lệ hút thuốc tại nước ta.
Trong khi đó, các nước khác kiểm soát việc bán thuốc lá khá chặt chẽ, có quy định cụ thể nơi được bán thuốc, người bán cũng chấp hành nghiêm quy định về bày bán số lượng thuốc lá, quy định về việc bán thuốc lá theo độ tuổi…
Thời gian qua, trên thị trường Việt Nam đã xuất hiện một số sản phẩm mới như shisha, Vape, thuốc lá điện tử và được quảng bá mạnh mẽ trên nhiều trang mạng Internet về sự hấp dẫn và sành điệu khi sử dụng.
Thậm chí, các sản phẩm này còn được quảng cáo là có tác dụng cai nghiện thuốc lá truyền thống. Điều này không những thu hút thanh thiếu niên tham gia sử dụng, mà còn gây hiểu lầm về sự an toàn cho sức khỏe khi sử dụng các sản phẩm này. Những khó khăn trên tiếp tục đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề cho công tác phòng chống tác hại của thuốc lá trong thời gian tới.
