Vấn nạn thú rừng xuống phố Sài Gòn

Chào hàng công khai…

Theo chỉ dẫn của anh Hoàng, 11h trưa 12/10, chúng tôi có mặt tại "hiện trường". Sắp tới giờ tan tầm là thời điểm hoạt động mua bán động vật hoang dã diễn ra nhộn nhịp nhất. Từ bên này đường nhìn qua, đập vào mắt chúng tôi là hình ảnh 4 chiếc lồng sắt, bên trong lổn ngổn khỉ, sóc, rùa và những con culi - loài thú được xem là nhút nhát nhất. Có 3 con culi cỡ bằng cùm tay người lớn, lông vàng óng bị trói cổ vào chiếc lồng nhỏ giương đôi mắt đờ đẫn đầy âu lo nhìn người qua kẻ lại. Thi thoảng chúng co rúm khi có khách đi đường dừng xe hỏi giá.

Chủ nhân mấy chiếc lồng Sách Đỏ kia là 3 thanh niên tuổi chưa quá 20, dáng người gầy tong, đầu tóc nhuộm nhũ sắc trông rất hiphop. Để gây sự chú ý của người đi đường, chốc chốc cả 3 đồng loạt vỗ mạnh vào những chiếc lồng khiến con cù lần nhảy dựng đứng liên hồi và sóc - khỉ kêu chí chóe. Đã có 2 con rùa núi, 1 con sóc, 1 con cù lần được giao dịch thành công trong khoảng thời gian 30 phút.

Ném ánh mắt cầu tài về phía chúng tôi, 1 trong 3 "ông chủ" liến thoắng chào hàng: "Thích thằng nào đại ca? Toàn rừng chính hiệu không đó! Rùa thì hai trăm một con, sóc bảy chục". Gân cổ một hồi nhưng không thành công, gã nọ đổi chiến thuật: "Hay huynh tuyển thằng đệ tử Tôn Ngộ Không này đi. Nó mới 8 tháng tuổi, đem đập đầu ăn óc bổ nhứt xứ đó!".

Cận cảnh những con culi bị trói cổ chờ khách "rước" đi.

Thấy khách chỉ vào con culi hỏi giá, gã nịnh đầm: "Đại ca đúng là có con mắt tinh đời. Thằng này người Tày gọi là tu lình kè (trùng tên với Sách Đỏ Việt Nam), đang hót lắm đó. Một con chỉ có năm trăm (500.000 đồng), miễn trả giá". Gã làm bộ tâm đắc: "Thằng này nuôi làm cảnh Ok nhưng đem chẻ óc ăn để được thông minh cũng nhứt xứ".

Cần đổi chiến thuật cứu nguy

Tại Chi cục Kiểm lâm TP HCM, anh Đỗ Hoàng Dân (Phòng Quản lý bảo vệ rừng) nhấn mạnh: "Trong thiên nhiên, culi là loài thú chậm chạm. Dân đi rừng khi bắt gặp cứ việc bẻ gãy cành cây vác nguyên con vật về nhà. Đây là một trong những lý do đe dọa sự tồn vong của loài này". Cũng theo anh Dân, do có bộ da làm thú nhồi bông để trang trí, dễ nuôi làm thú cảnh phục vụ tham quan và du lịch nên culi bị săn bắt nhiều. Số lượng culi trong tự nhiên ngày một khan hiếm".

Theo anh Lâm Tùng Quế (Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Củ Chi), tuy Nghị định 32 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng - động vật rừng nguy cấp quý hiếm xếp culi trong nhóm 1B (nhóm động vật rừng có nguy cấp cao nhất) nhưng điều đó không bảo vệ được loài này khỏi nguy cơ tuyệt chủng. Hầu như năm nào trung tâm cũng tiếp nhận được những con culi được thu giữ trong các đợt truy quét. Mấy năm trước, an ninh hàng không còn phát hiện khách nước ngoài vận chuyển culi trái phép".

Ông Nguyễn Hữu Huân (Trưởng phòng Pháp chế Chi cục Kiểm lâm TP HCM), trăn trở: "Phần lớn culi khi được thu gom gửi các trạm cứu hộ rất khó giữ được mạng sống do chúng quen lối sống tự do trong một môi trường nhất định và ăn những loài thức ăn chúng thích. Tại nơi ở mới, culi thường bỏ ăn, kiệt sức rồi chết.

Được biết, thời gian qua, Chi cục Kiểm lâm TP HCM liên tục mở chiến dịch truy quét nạn bán động vật rừng giữa phố nhưng do đối tượng quá nhẵn mặt kiểm lâm viên nên khi anh em vừa xuất hiện chúng đã "rút êm". Theo các cán bộ kiểm lâm, việc cứu nguy cho culi còn gặp nhiều trở ngại bởi ý thức thấp kém của người dân.

Thiết nghĩ đã đến lúc các cơ quan chức năng cần ngồi lại với nhau tìm "hướng đi" mới. Nên chăng chĩa "tầm ngắm" vào các "thượng đế" khoái chơi đồ rừng thay vì đánh vào đám con buôn. Bởi nếu không có người mua ắt sẽ không có kẻ bán. Cứu động vật rừng nói chung, culi nói riêng thiết nghĩ không khó. Có khó chăng là do chúng ta chưa đồng tâm hiệp lực, quyết tâm mà thôi!