Hải Phòng: Thiếu hụt lao động kỹ thuật

Thứ Tư, 12/03/2008, 13:42
Nhiều năm nay, tình trạng thiếu hụt lao động đã trở thành vấn đề bức xúc của rất nhiều địa phương. Theo ước tính, tình trạng thiếu hụt lao động kỹ thuật các doanh nghiệp trên địa bàn TP Hải Phòng khoảng 30 - 40%, nhiều doanh nghiệp thiếu đến 50%.

Trước tình trạng này, Hải Phòng đang triển khai quy hoạch mạng lưới các cơ cở đào tạo nghề đến năm 2020 với mục tiêu đẩy mạnh công tác xã hội hoá dạy nghề để đảm bảo đáp ứng kịp thời nhu cầu ngày càng cao về lao động kỹ thuật cho các đơn vị, doanh nghiệp. Tuy nhiên, đó mới chỉ là chủ trương, định hướng, việc thiếu hụt lao động kỹ thuật ở Hải Phòng như hiện nay như bài toán chưa có lời giải.

Chuyển biến nhưng chưa đáp ứng yêu cầu

Năm 2007, mạng lưới các cơ sở đào tạo nghề của Hải Phòng đã có nhiều bước đổi mới. Trên địa bàn thành phố đã có 4 cơ sở dạy nghề được nâng lên bậc cao đẳng như: Trường Cao đẳng nghề công nghiệp Hải Phòng, Trường Cao đẳng nghề Duyên hải, Trường Cao đẳng nghề Bách Nghệ, Trường Cao đẳng nghề Quân khu III; 5 trường trung cấp nghề và 1 trung tâm dạy nghề ngoài công lập được thành lập... đưa hệ thống các cơ sở đào tạo nghề của Hải Phòng lên 50 cơ sở, trong đó, 35 cơ sở do địa phương quản lý.

Bởi thế, năm 2007, các cơ sở đào tạo nghề ở Hải Phòng đã tuyển sinh và đào tạo được gần 60 ngàn lao động kỹ thuật, trong đó, gần 20 ngàn lao động kỹ thuật có trình độ cao đẳng và trung cấp; 40 ngàn lao động kỹ thuật được đào tạo bậc sơ cấp và đào tạo tại chỗ trong các doanh nghiệp cơ sở sản xuất. Điều đáng nói là, hầu hết số lao động trên đều được đào tạo bài bản đã từng bước đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng. Vì vậy, gần 80% lao động kỹ thuật tìm được việc làm ngay sau khi tốt nghiệp. Đặc biệt, một số nghề như: hàn, xây dựng, điện công nghiệp, vỏ tàu, sau khi tốt nghiệp, trên 90% học sinh có việc làm.

Theo tính toán, hiện nhu cầu về lao động kỹ thuật của các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn Hải Phòng cần 100 - 150 ngàn lao động, thiết hụt ít nhất 40 ngàn lao động kỹ thuật. Những đơn vị, doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài và các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ cao ở thời điểm mới thành lập thiếu tới 50% lao động kỹ thuật... Chỉ tính riêng trong lĩch vực vận tải biển và các dịch vụ hàng hải, mặc dù hệ thống đào tạo nguồn nhân lực khá hoàn thiện ở các cấp nhưng mới chỉ đáp ứng được từ 30 - 50% nhu cầu về nhân lực.

Hiện tại, nhu cầu về nhân lực của ngành này cao gấp 2 thậm chí gấp 3 lần so với số nhân lực đã và đang được đào tạo. Chẳng thế mà, không ít doanh nghiệp phải dùng những "chiêu" độc đáo để "giành giật" nhân lực của doanh nghiệp khác. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn chơi "thủ thuật" mượn bằng cấp, chứng chỉ chuyên môn về hàng hải của người khác để làm thủ tục nhân sự cho tàu hoạt động...

Việc thiếu hụt lao động kỹ thuật trầm trọng khiến nhiều cán bộ, công nhân kỹ thuật ở những doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài phải kiêm nhiệm nhiều công việc trong thời gian dài... Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lao động rơi vào tình trạng "khóc dở, mếu dở". Bởi sau khi ký được các hợp đồng lao động với nước ngoài không biết tìm đâu ra lao động kỹ thuật để đáp ứng.

Như vậy, mặc dù hệ thống các cơ sở dạy nghề ở Hải Phòng có nhiều chuyển biến nhưng lực lượng lao động kỹ thuật vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Đây đang là vấn đề rất đáng lo ngại trong thời kỳ hội nhập.

Chưa có giải pháp hữu hiệu

Qua tìm hiểu được biết, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động kỹ thuật như hiện nay là do quy mô đào tạo ở các cơ sở dạy nghề tại Hải Phòng còn nhiều bất cập nên chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Hơn nữa, do trang thiết bị, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ dạy và học tại các cơ sở dạy nghề còn rất hạn chế nên chất lượng đào tạo chưa thật sự đáp ứng được yêu cầu công việc. Điều quan trọng là các chương trình đào tạo nghề chậm được cập nhật, chậm được đổi mới để phù hợp với thực tế.

Bên cạnh đó, nguồn kinh phí từ ngân sách đầu tư cho công tác dạy nghề còn quá hạn hẹp. Theo quy định, mỗi học viên học nghề hàng năm được Nhà nước cấp kinh phí đào tạo thường xuyên là 4.300.000đ cho toàn bộ chỉ tiêu giao cho từng cơ sở đào tạo. Nhưng trên thực tế Hải Phòng chỉ có một vài cơ sở đào tạo được cấp kinh phí 100%.

Các cơ sở còn lại chỉ được cấp nhiều nhất là 50% chỉ tiêu. Số chỉ tiêu còn lại, các cơ sở đào tạo nghề phải tự lo. Đó là dạy nghề chính quy, còn hệ dạy nghề ngắn hạn thì các cơ sở phải tự lo hoàn toàn về kinh phí. Đã vậy, mức học phí Nhà nước cho phép các cơ sở dạy nghề được thu không đủ để trang trải các khoản chi phí.

Cơ chế này đã tồn tại nhiều năm nay trong khi giá cả thị trường luôn luôn biến động, cùng với đó là đồng lương cho cán bộ công nhân viên cũng phải điều chỉnh theo. Vì thế, các cơ sở đào tạo nghề không có điều kiện đầu tư cơ sở vật chất tốt nhất cho học viên thực hành nên trang thiết bị dạy và học vốn đã lạc hậu lại càng trở nên thiếu thốn hơn… Như vậy, muốn khắc phục được tình trạng thiếu hụt lao động kỹ thuật như hiện nay, Nhà nước phải có cơ chế đầu tư hợp lý cho công tác dạy nghề.

Để từng bước khắc phục tình trạng trên, năm 2008, Hải Phòng đặt mục tiêu đào tạo nghề cho 25.720 lao động, trong đó, bậc cao đẳng là 2.610 lao động, trung cấp là 4.650 lao động, còn lại là sơ cấp. Tuy nhiên, lực lượng lao động trên chỉ đáp ứng 20 -25% so với nhu cầu thực tế về lao động kỹ thuật.

Hơn nữa, công tác dạy nghề ở Hải Phòng chưa được xã hội hoá nên vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Trên thực tế, các doanh nghiệp sử dụng lao động rất hiểu những yêu cầu của công việc mà người lao động phải đáp ứng nên cần phải xây dựng chương trình đào tạo tại chỗ ở từng doanh nghiệp. Đây là giải pháp rất khả thi và hiệu quả bởi doanh nghiệp sẽ khai thác được tiềm năng, trình độ của đội ngũ cán bộ kỹ thuật của mình, đồng thời, đào tạo được đội ngũ lao động kỹ thuật phù hợp với thực tế công việc của từng doanh nghiệp và đội ngũ lao động được đào tạo sẽ gắn bó ngay với doanh nghiệp.

Tóm lại, việc thiếu hụt lao động kỹ thuật thực sự là "lực cản" đối với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Hải Phòng. Không thể muộn hơn, Hải Phòng phải có những giải pháp hữu hiệu để đẩy nhanh công tác đào tạo nghề cho lực lượng lao động của thành phố nhằm đảm bảo đáp ứng đầy đủ (cả số lượng và chất lượng) nhu cầu về lao động kỹ thuật trên địa bàn thành phố. Có như vậy, con đường tiến tới công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Hải Phòng mới thành công tốt đẹp

Thanh Tùng
.
.
.