Gian nan chống "sa tặc" giữa rừng

Trụ sở Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên nằm bên này sông Đồng Nai nên cán bộ kiểm lâm, khách đến làm việc chỉ có con đường duy nhất là rời bến đợi Tà Lài (xã Tà Lài, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai) lên phà sang sông.

Khi phà ra giữa dòng, ông Nguyễn Văn Minh, Hạt phó Thường trực Hạt Kiểm lâm Cát Tiên, người rất bức xúc với nạn "sa tặc rút ruột sông" khoát tay, trăn trở: "Không chỉ rừng già, lòng sông cũng là "miếng mồi" béo bở của nhiều đối tượng làm ăn phi pháp. Như nạn săn bắn thú rừng, dân khai thác cát trộm không từ nan bất kỳ thủ đoạn nào để rút ruột lòng sông. Bất kể ngày đêm, mọi lúc mọi nơi, cứ thế những chiếc vòi bạch tuộc được cắm thẳng xuống dòng chảy hút tài nguyên không ngơi nghỉ".

Theo con nước xuôi xuống hạ nguồn, chúng tôi không hề bắt gặp tàu hút cát nào như phản ánh của Hạt Kiểm lâm Cát Tiên. Tình hình có vẻ yên ắng, dòng sông lượn lờ chảy, mặt nước lăn tăn, không có tiếng động cơ máy nổ hút cát như tại nhiều địa phương nổi tiếng về nạn "sa tặc" hoành hành. "Dân hút cát lậu cũng như phường săn bắn thú rừng, phường chặt cây cưa gỗ, luôn cử người theo dõi từng đường đi nước bước của nhân viên kiểm lâm. Mỗi khi anh em xuất quân là họ dùng điện thoại di động thông báo tình hình. Nên rất khó bắt quả tang hành vi vi phạm của các đối tượng" - ông Minh nói.  

Không thấy bóng dáng các "sa tặc" nhưng chúng tôi mục kích rõ những "di chứng" của nạn khai thác cát trái phép dọc sông Đồng Nai trên địa phận chảy qua VQG Cát Tiên. Đó là những vạt đất lở lói kéo dài hàng trăm mét. Đất lở "ngốn" nhiều khoảng rừng, "lém" cả đất canh tác của nhiều hộ dân ở bên này sông. "Lòng sông bị rút ruột thì 2 bên bờ đất lở là chuyện hiển nhiên. Mỗi năm lòng sông lại càng nới rộng ra, khoảng cách giữa bờ bên này và bờ bên kia cứ gia tăng liên tục cũng bởi nạn "sa tặc" - ông Đỗ Văn Thao, cán bộ pháp chế Hạt Kiểm lâm Cát Tiên, trăn trở.

Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm Cát Tiên, tình trạng khai thác cát dọc sông Đồng Nai thuộc địa phận VQG Cát Tiên quản lý, đặc biệt là tại khu vực Trạm kiểm lâm Đà Lắc - Đà Cộ, diễn ra rất phức tạp. Các chủ tàu thường neo đậu sát bờ sông phía VQG Cát Tiên để bơm hút cát, khi có động là họ rút sang bên này sông, nơi không thuộc quyền hạn xử lý của VQG…

Khi bị phát hiện, "sa tặc" hoặc chạy sang bờ bên kia hoặc sẵn sàng đánh chìm ghe hút cát để phi tang.

Trước thực trạng đó, từ đầu năm 2011 Hạt Kiểm lâm Cát Tiên đã tham mưu với Giám đốc VQG Cát Tiên soạn thảo văn bản đề nghị các xã dọc khu vực sông Đồng Nai tổ chức tuyên truyền, theo dõi, quản lý việc khai thác cát, đồng thời nghiêm cấm các tàu hút cát neo đậu, hút cát trái phép trên khu vực do Ban quản lý…, nhưng kết quả không mấy khả quan, dù rằng hạt cũng đã nỗ lực truy bắt.

"Trong 9 tháng đầu năm 2011, Hạt Kiểm lâm vườn đã phát hiện và chuyển giao cho Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Tân Phú xử lý 2 vụ với 4 đương sự, phạt tiền trên 19 triệu đồng, tịch thu 2 tàu hút cát". Sau khi cung cấp số liệu trên, Hạt phó Nguyễn Văn Minh nhấn mạnh: "Đây chỉ là con số khiêm tốn. Bởi trên thực tế, số vụ tàu hút cát xâm nhập, khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai trong khu vực VQG Cát Tiên diễn ra rất nhiều nhưng rất khó bắt quả tang".

Vừa đấu tranh với nạn xâm hại rừng lại phải kiêm thêm nhiệm vụ chống "sa tặc" nên nhiệm vụ của Hạt Kiểm lâm Cát Tiên rất nặng nề, nhiều áp lực. Địa bàn trải rộng, quân số mỏng, nhân viên kiểm lâm ngoài sáng còn dân khai thác cát lậu trong tối, nên công tác quản lý rất khó khăn.

"Trong khi đó, công tác phối hợp với các địa phương thì trục trặc đủ đường, mà chủ yếu là thái độ nơi nhiệt tình, chỗ lơ là… Điều này dẫn đến thực trạng sông Đồng Nai đoạn chảy qua VQG Cát Tiên tiếp tục oằn mình với "sa tặc" không biết đến khi nào mới được bình yên" - Hạt phó Thường trực Nguyễn Văn Minh trăn trở!