“Khe cửa hẹp” cho hòa bình và ổn định tại Syria

• Chiến đấu cơ Nga và Syria liên tiếp dội mưa bom diệt khủng bố ở Idlib
• Cục diện Syria thay đổi sau khi Nga rút quân
• Quân đội Syria tấn công dồn dập, bao vây quân khủng bố ở Idlib

Tuy nhiên, việc Ủy ban đàm phán Syria (SNC) của nhóm đối lập chính tại Syria, cùng hàng chục nhóm đối lập khác tuyên bố không tham dự Đại hội khiến cánh cửa đối thoại giải quyết cuộc khủng hoảng ở Syria đang trở nên hẹp hơn.

Việc Liên hợp quốc (LHQ) công nhận tính hợp pháp của Đại hội đối thoại dân tộc Syria tồn tại song song với các vòng đàm phán hòa bình của tổ chức này cùng quyết định cử ông Staffan de Mistura tham gia là những bằng chứng cho thấy sự cần thiết của việc tổ chức cuộc đối thoại tại Sochi và là động lực giúp cuộc đối thoại có cơ hội đạt kết quả. 

Bên cạnh đó, ngay trước thềm Đại hội, một điểm sáng đã xuất hiện tại vòng đàm phán thứ 9 về hòa bình Syria do LHQ bảo trợ tại Vienna, Chính phủ Syria và các phái đoàn của phe đối lập đã nhất trí về một lệnh ngừng bắn ở vùng nông thôn Đông Ghouta của thủ đô Damascus hiện do phiến quân chiếm giữ, qua đó chấm dứt 2 tháng leo thang căng thẳng giữa các lực lượng chính phủ và phiến quân ở khu vực Đông Ghouta. 

Ngoài ra, vòng đàm phán hòa bình Syria, do Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran khởi xướng tại Astana (Kazakhstan) trong năm 2017 đã thu được những bước tiến khả quan. 

Theo đó, lần đầu tiên 4 vùng “giảm căng thẳng” đã được thiết lập tại các khu vực từng là “điểm nóng” ở Syria gồm tỉnh Idlib, khu vực Bắc tỉnh Homs, Đông Ghouta và các tỉnh miền Nam, đưa Syria bước vào một thời kỳ yên bình hiếm hoi, cũng như nâng cao vị thế của 3 nước bảo trợ thỏa thuận ngừng bắn, nhất là Nga. 

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Trưởng đoàn đàm phán đại diện cho phe đối lập Syria Nasr Al-Hariri trong cuộc gặp tại Moscow ngày 22-1.

Chưa hết, thắng lợi của quân đội Chính phủ Syria, với sự hỗ trợ của Nga trước cái gọi là Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, đưa cuộc chiến chống IS tại Syria nói riêng và tại Trung Đông nói chung đi đến hồi kết.

Các sự kiện này, cùng với nhiều động thái tích cực khác, trở thành những “đòn bẩy” vô cùng quan trọng, tạo bước ngoặt trong việc giảm thiểu căng thẳng, mở ra giai đoạn mới: đối thoại và đàm phán chính trị tích cực nhằm chấm dứt cuộc xung đột đã sắp bước sang năm thứ 8 ở Syria. 

Nắm bắt cơ hội này, Nga đã nhanh chóng tham vấn với 2 nước còn lại trong “Bộ ba Astana” thúc đẩy việc tổ chức Đại hội đối thoại dân tộc Syria, nhằm giúp các phe phái, đại diện các tầng lớp ở Syria có thể trực tiếp và nghiêm túc bàn về tương lai đất nước hậu IS, cũng như tìm kiếm tiếng nói chung về tiến trình cải cách Hiến pháp và chuẩn bị các cuộc bầu cử do LHQ giám sát. 

Moscow bày tỏ tin tưởng rằng, tại Hội nghị Sochi, các bên ở Syria có thể đạt được nhận thức chung về tiến trình cải cách hiến pháp và các cuộc bầu cử do LHQ giám sát, nếu họ cam kết tuân thủ Nghị quyết 2254 của Hội đồng Bảo an LHQ. 

Nếu kịch bản này diễn ra một cách thuận lợi, đây sẽ là lần đầu tiên các phe phái đối địch ở Syria có cơ hội ngồi chung một bàn đàm phán, mà không phải thông qua các cuộc gặp riêng rẽ với Đặc phái viên LHQ về Syria như tại các vòng hòa đàm ở Geneva.

Tuy nhiên, một hành động được cho là thiếu thiện chí từ phía phe đối lập Syria đã phủ bóng đen lên hội nghị. Sự thiếu vắng một bên quan trọng trong cuộc chiến Syria sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nỗ lực của “Bộ ba Astana” nhằm tìm ra một giải pháp chính trị để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 7 năm qua tại Syria khiến sự kiện chính trị này mất đi nhiều ý nghĩa. 

Ở khía cạnh khác, việc phe đối lập Syria từ chối tham gia Đại hội đối thoại Dân tộc Syria bị cho là một sai lầm chính trị, có thể khiến lực lượng này trở thành lực lượng phản bội lợi ích dân tộc. 

Mặc dù vậy, cũng phải thừa nhận rằng, sẽ không dễ để tìm được tiếng nói chung trong việc giải quyết vấn đề chông gai hiện nay ở Syria khi các bên liên quan đều có những toan tính riêng và nhất là không bên nào muốn từ bỏ “miếng bánh” lợi ích tại Syria.

Theo tin từ hãng Sputnik, Đại hội Sochi sẽ thành lập 3 cơ quan điều hành gồm đoàn chủ tịch, ủy ban tối cao và ban tổ chức, cùng với 3 ủy ban gồm ủy ban hiến pháp, ban ủy nhiệm và ban kiểm phiếu. Thành phần của những ủy ban này sẽ bao gồm các đại diện của chính phủ, các lực lượng đối lập, các chính khách kỳ cựu và các đại diện công đoàn. 

Đoàn chủ tịch sẽ bao gồm 5 người, trong khi ủy ban tối cao gồm 14 người Syria và ban tổ chức sẽ có 8 người Syria. Ban kiểm phiếu sẽ gồm 7 người, và ban ủy nhiệm gồm 6 người. Ủy ban hiến pháp được chú ý nhiều nhất do Đại hội dự kiến sẽ công bố tiến trình dự thảo hiến pháp Syria. Tổng cộng, các cơ quan điều hành Đại hội sẽ bao gồm 43 người, tất cả đều là người Syria. 

Trước đó, Bộ Ngoại giao Nga cho biết khoảng 1.600 người đại diện cho các lực lượng và nhóm tôn giáo Syria đã được mời tới Sochi để tham dự Đại hội Đối thoại dân tộc Syria nhằm tạo cơ hội cho các bên tìm kiếm hướng đi cho tương lai của đất nước cũng như thúc đẩy tiến trình dàn xếp chính trị thông qua một bản dự thảo hiến pháp mới và tiến hành tổ chức bầu cử.