IAEA: Iran đã vi phạm thỏa thuận hạt nhân

• Cơ hội cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran thêm mong manh
• Siêu tàu chở dầu Iran trúng tên lửa ngoài khơi Arab Saudi
• Động đất bất ngờ ở Iran làm 125 người thương vong

IAEA ngày 7-11 ra thông báo cho biết Iran đã chuyển thùng khí uranium tới cơ sở hạt nhân Fordow và đấu nối nó với các máy ly tâm ở đây, trong một bước đi khởi động quá trình làm giàu uranium, theo đó vi phạm thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Reuters đưa tin.

Hình ảnh vệ tinh cơ sở Fordow. Ảnh: WSJ

Báo cáo của IAEA tương đồng với thông báo của Tổ chức Năng lượng Hạt nhân Iran (AEOI) cùng ngày về việc chính thức nối lại quá trình làm giàu uranium tại cơ sở Fordow. Theo thỏa thuận hạt nhân Iran ký với các cường quốc năm 2015, Iran bị cấm tất cả hoạt động làm giàu uranium tại cơ sở này.

Phía Iran cho biết công tác khởi động quá trình làm giàu uranium sẽ tốn một khoảng thời gian và sẽ đi vào ổn định vào ngày 9-11. AEOI nhấn mạnh tỷ lệ tinh khiết của uranium sẽ đạt 4,5%, tương đương với mức mà Tehran cảnh báo cách đây hai tháng. Con số này cao hơn mốc cho phép trong thỏa thuận 2015 (3,67%), song kém xa mức uranium có thể sử dụng chế tạo bom hạt nhân (90%).

Động thái được Iran mô tả là bước tiếp theo trong thực thi tuyên bố cắt giảm từng bước cam kết trong thoả thuận hạt nhân để đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ sau khi Washington rút khỏi thoả thuận hồi tháng 5-2018, cũng như việc các nước châu Âu không giúp Tehran chống lại các gói cấm vận nói trên.

Hồi tháng 5 và tháng 7, Iran đã giảm một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân như tăng tỷ lệ uranium làm giàu và tăng trữ lượng uranium làm giàu trong kho. Hôm 4-11, Iran khẳng định đã đưa thêm 30 máy ly tâm IR-6, có tốc độ làm giàu uranium gấp 10 lần thế hệ máy cũ, vào vận hành, giúp nước này sở hữu thêm 5kg nhiên liệu hạt nhân có độ tinh khiết cao mỗi ngày.

Sau bước đi trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mordan Ortagus nói rằng Tehran không có lý do gì để mở rộng chương trình làm giàu uranium và Washington sẽ tiếp tục chính sách sức ép kinh tế đối với Iran cho đến khi Iran thay đổi cách hành xử.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gọi động thái của Iran là hành động nghiêm trọng, và cho biết ông sẽ có cuộc nói chuyện với cả tổng thống Mỹ và lãnh đạo Iran trong những ngày tới.