Xây dựng các mô hình hỗ trợ, giúp đỡ người được đặc xá ổn định cuộc sống

• Hơn 4.000 người sẽ được đặc xá năm 2016
• Những trường hợp nào đủ điều kiện đặc xá năm 2016
• Công bố Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2016
• Chủ tịch nước Trần Đại Quang ký Quyết định về đặc xá năm 2016
• Toàn văn Quyết định về đặc xá năm 20161

Nhân dịp này, phóng viên Báo CAND có cuộc phỏng vấn Thượng tướng Nguyễn Văn Thành, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Ủy viên Thường trực Hội đồng Tư vấn đặc xá năm 2016 để hiểu rõ hơn các quy định tiêu chuẩn cũng như ý nghĩa nhân đạo của công tác đặc xá.

Phóng viên: Đề nghị đồng chí Thứ trưởng cho biết ý nghĩa của việc đặc xá lần này?

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành: Đặc xá là chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và thể hiện truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội.

Năm 2016 là năm có nhiều sự kiện trọng đại của đất nước như: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 12 của Đảng, bầu cử Quốc hội khóa XIV thành công tốt đẹp; bên cạnh đó, công tác quản lý, giáo dục phạm nhân và công tác đặc xá những năm qua đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, khẳng định tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. 

Xuất phát từ truyền thống nhân đạo của dân tộc ta và chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước đối với người phạm tội, ngày 17-10-2016, Chủ tịch nước đã ban hành Quyết định số 2230/2016/QĐ-CTN về đặc xá năm 2016.

Đặc xá lần này tiếp tục khẳng định và thể hiện truyền thống nhân đạo của dân tộc ta, chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước đối với người bị kết án phạt tù đã thực sự cải tạo tiến bộ, thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, khuyến khích người bị kết án đang chấp hành án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước, rèn luyện trở thành người có ích cho gia đình và xã hội.

Phóng viên: So với đặc xá  năm 2015 thì điều kiện và đối tượng được hưởng đặc xá năm 2016 có gì mới, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành: Theo Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2016, đối tượng được đặc xá là người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án phạt tù tại trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành.

So với năm 2015, đặc xá năm 2016 có một số điểm mới, thể hiện sự chặt chẽ hơn nhằm đảm bảo yêu cầu của công tác phòng ngừa và chống các loại tội phạm, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, phù hợp với quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về tha tù trước thời hạn có điều kiện, cụ thể là:

1. Điều kiện về thời gian:

- Đặc xá năm 2015 quy định phạm nhân phải chấp hành án phạt tù ít nhất là 1/3 thời gian đối với án phạt tù có thời hạn hoặc mười bốn năm đối với án phạt tù chung thân thì mới được xét đề nghị đặc xá. Về điều kiện này, đặc xá năm 2016 chặt chẽ hơn khi quy định phạm nhân đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 1/2 thời gian đối với án phạt tù có thời hạn hoặc mười lăm năm đối với án phạt tù chung thân.

- Đối với các trường hợp có tình tiết ưu tiên, đặc xá năm 2015 quy định phạm nhân phải chấp hành án phạt tù ít nhất là một phần tư thời gian đối với án phạt tù có thời hạn hoặc mười hai năm đối với án phạt tù chung thân. Đặc xá năm 2016 chặt chẽ hơn khi quy định phạm nhân có tình tiết ưu tiên phải chấp hành phạt tù ít nhất một phần ba thời gian đối với án phạt tù có thời hạn, mười ba năm đối với án phạt tù chung thân đã được giảm xuống có thời hạn.

2. Về các trường hợp không đề nghị đặc xá

So với năm 2015, đặc xá năm 2016 quy định nhiều hơn các trường hợp không đề nghị đặc xá, trong đó có một số trường hợp không được tha tù trước thời hạn được quy định tại khoản 2, Điều 66, Bộ luật Hình sự năm 2015. Quy định này là để tạo sự thống nhất trong chính sách hình sự đối với người phạm tội bị kết án phạt tù. 

Các trường hợp đó là: Phạm một trong các tội: Khủng bố; phá hoại hòa bình; chống loài người; phạm tội chiến tranh; bị kết án tù từ 7 năm trở lên đối với tội cướp tài sản, cướp giật tài sản, bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản và sản xuất trái phép, mua bán trái phép, chiếm đoạt chất ma túy; bị kết án tù từ 10 năm trở lên đối với các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của con người.

Ngoài ra, để bảo đảm an ninh trật tự, đặc xá năm 2016 quy định một số trường hợp không được đề nghị đặc xá như: Đã có một tiền án mà lại bị kết án phạt tù về tội do cố ý; phạm hai tội do cố ý; người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy hoặc người dùng thủ đoạn xảo quyệt, ngoan cố chống đối trong vụ án phạm tội có tổ chức; bị kết án phạt tù về tội chống người thi hành công vụ có tổ chức hoặc phạm tội nhiều lần hoặc gây hậu quả nghiêm trọng hoặc xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội; bị kết án phạt tù về tội cố ý gây thương tích có tổ chức hoặc có tính chất côn đồ hoặc phạm tội nhiều lần đối với một người hoặc một lần với nhiều người...

Phóng viên: Năm 2015 chúng ta đã thực hiện đặc xá với số lượng lớn (trên 18.000 phạm nhân), năm 2016 chúng ta tiếp tục thực hiện đặc xá, theo Thứ trưởng việc đặc xá lần này có gây ảnh hưởng đến công tác bảo đảm ANTT tại các địa phương hay không?

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành: Từ năm 2009 đến nay, thực hiện Luật Đặc xá, Nhà nước ta đã thực hiện 6 đợt đặc xá (riêng năm 2009 có 02 đợt) đặc xá tha tù trước thời hạn cho 81.795 phạm nhân và 919 người đang được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù. 

Do có sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của Chính phủ, các Bộ, Ban, ngành và sự chủ động, tích cực của cấp ủy, chính quyền các cấp nên đại đa số người được đặc xá đã trở về nơi cư trú, ổn định cuộc sống và làm ăn lương thiện, tỷ lệ người được đặc xá tái phạm thấp.

Qua theo dõi các đợt đặc xá trước đây cho thấy, số người được đặc xá tái phạm tội chiếm tỉ lệ rất thấp. Đặc xá năm 2013, sau 1 năm thực hiện, số người được đặc xá có hành vi vi phạm pháp luật là 114 người, chiếm tỷ lệ 0,73% so với tổng số 15.523 người được đặc xá.

Đặc xá năm 2015, sau 6 tháng tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ số người được đặc xá, có 83 người có hành vi vi phạm pháp luật, chiếm tỉ lệ 0,44%. Vì vậy, mặc dù số lượng người được đặc xá lớn nhưng tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại các địa phương vẫn được bảo đảm, không xảy ra phức tạp do người được đặc xá gây nên. 

Phóng viên: Đề nghị Thứ trưởng cho biết chúng ta có biện pháp gì để phòng ngừa những người được đặc xá tái phạm tội?           

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành: Để phòng ngừa những người được đặc xá tái phạm tội, Bộ Công an đã kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương chủ động tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền thực hiện tốt công tác tái hòa nhập cộng đồng cho người chấp hành xong án phạt tù, trong đó có người được đặc xá, tập trung vào một số nội dung cụ thể như: Hướng dẫn, chỉ đạo các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện thực hiện tốt công tác giáo dục và tư vấn cho những người được đề nghị đặc xá chuẩn bị hòa nhập cộng đồng.

Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố chỉ đạo Ủy ban nhân dân cấp dưới, các ngành, các cơ quan, tổ chức xã hội ở địa phương thực hiện có hiệu quả Nghị định số 80/NĐ-CP ngày 16/9/2011; Công an các cấp nắm vững hoàn cảnh từng người được đặc xá trở về cộng đồng, gặp gỡ, động viên, quản lý, giáo dục, giúp đỡ họ tái hoà nhập cộng đồng, tránh mặc cảm, xa lánh. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan, tổ chức, đoàn thể xã hội liên hệ với các doanh nghiệp hỗ trợ, tiếp nhận, tạo việc làm cho người được đặc xá ổn định cuộc sống...

Bộ Công an cũng chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tăng cường công tác nắm tình hình các loại tội phạm, tổ chức các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, nhất là tội phạm hoạt động có tổ chức hoặc theo băng, ổ, nhóm, phát động toàn dân tham gia phong trào bảo vệ An ninh Tổ quốc để vừa đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm, vừa thực hiện tốt công tác phòng ngừa, hạn chế các điều kiện phạm tội.

Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, đến thời điểm này, Bộ Công an đã chuẩn bị những gì để đảm bảo cho những người được đặc xá trở về có điều kiện tái hòa nhập cộng đồng, có công ăn việc làm để ổn định cuộc sống?

Thứ trưởng Nguyễn Văn Thành: Thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2016, Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá và Công điện của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an đã chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương có kế hoạch tổ chức thực hiện tốt công tác tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, trong đó chú trọng xây dựng các mô hình hỗ trợ, giúp đỡ người được đặc xá, để họ ổn định cuộc sống.

Phối hợp với các cơ quan báo chí, thông tin truyền thông làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức, kêu gọi trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức xã hội và mọi công dân trong việc xóa bỏ thái độ kì thị đối với người lầm lỗi nhằm tiếp thêm sức mạnh cho họ vượt qua khó khăn, mặc cảm trở thành người hữu ích...

Bộ Công an đã chỉ đạo các trại giam, trại tạm giam tổ chức các lớp học tập chuẩn bị hòa nhập cộng đồng cho người đủ điều kiện, đã được đề nghị đặc xá năm 2016; chủ động phối hợp với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp... thực hiện công tác tư vấn, phổ biến kiến thức, pháp luật, kỹ năng tái hòa nhập cộng đồng, giới thiệu việc làm cho phạm nhân được đề nghị đặc xá.

Ngoài ra, Bộ Công an đã chỉ đạo các trại giam khi tổ chức tha người được đặc xá theo Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước thì ngoài tiền ăn, tiền tàu xe, phải cấp cho người được đặc xá tiền hỗ trợ được trích từ Quỹ Hòa nhập cộng đồng được lập ở các trại giam theo quy định của Luật Thi hành án hình sự và Thông tư liên tịch số 12/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC ngày 2-12-2013 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính hướng dẫn về chế độ lao động và sử dụng kết quả lao động, học nghề của phạm nhân trong trại giam, giúp cho người được đặc xá phần nào giảm bớt những khó khăn khi mới trở về hòa nhập với cộng đồng. Việc tính toán, cấp tiền hỗ trợ cho người được đặc xá phải bảo đảm công khai, đúng quy định.

Với sự thống nhất về nhận thức và sự chung tay, chung sức của toàn xã hội, công tác tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người được đặc xá hòa nhập cộng đồng sẽ tiếp tục đạt được những kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào kết quả của công tác đặc xá.

Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!