Tranh luận vì sao đánh thuế 45% tài sản không rõ nguồn gốc

• Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) có những điểm mới nào?
• Hôm nay (13-6), Quốc hội thảo luận Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi)
• Đề nghị áp dụng Luật Phòng chống tham nhũng cả với khu vực ngoài Nhà nước1

Mở rộng phòng, chống tham nhũng ngoài phạm vi nhà nước là cần thiết?

Đại biểu Hoàng Văn Hùng (Thái Nguyên) cho rằng, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật ra khu vực ngoài nhà nước là cần thiết, phù hợp xu thế quốc tế cũng như yêu cầu phòng, chống tham nhũng đặt ra trong tình hình hiện nay; đảm bảo phù hợp với quy định của Bộ luật Hình sự, hình sự hóa các hành vi tham ô tài sản, hối lộ, nhận hối lộ... đối với người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức ngoài nhà nước; đồng thời phù hợp với các công ước Liên hợp quốc mà Việt Nam là thành viên. 

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu

Đại biểu Bế Minh Đức (Cao Bằng) cho rằng việc lành mạnh hóa nhóm chủ thể này còn giúp phát triển bền vững, ổn định nền kinh tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng trong khu vực công Ông đề nghị cùng với việc mở rộng sang khu vực ngoài nhà nước, cần đánh giá tác động, tính khả thi, đồng thời các quy định chặt chẽ, phù hợp, vừa đáp ứng yêu cầu phòng chống tham nhũng, vừa không gây khó khăn đến hoạt động của các chủ thể này. 

Tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự luật ra khu vực tư, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) phân tích, thực tiễn hiện nay cho thấy, tham nhũng trong khu vực tư diễn ra nghiêm trọng, phức tạp và làm méo mó môi trường kinh doanh, làm suy yếu sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp. Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu giai đoạn 2010 – 2016 do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phát triển thực hiện cho thấy, tham nhũng là một trong 5 yếu tố ảnh hưởng nhất đến môi trường kinh doanh ở Việt Nam trong những năm gần đây. Để được tiếp cận nhanh nguồn vốn tín dụng, một số doanh nghiệp đã trích phần trăm "lại quả" cho cán bộ tín dụng, thường dưới 5% giá trị hợp đồng. 

“Tham nhũng trong khu vực tư không chỉ xâm phạm hoạt động đúng đắn của các tổ chức, doanh nghiệp trong khu vực tư mà còn ảnh hưởng đến khu vực công. Trong một số trường hợp, khu vực tư chính là nơi rửa tiền, sân sau của những hành vi tham nhũng trong khu vực công. Do đó, công tác phòng, chống tham nhũng sẽ không hiệu quả nếu bỏ qua khu vực công”, đại biểu Mai Thị Phương Hoa nói. Đại biểu cũng cho rằng tham nhũng trong khu vực tư ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế, đến người tiêu dùng sản phẩm và làm do dự các nhà đầu tư nước ngoài, bởi, các nhà đầu tư nước ngoài không thể dự đoán được trước những chi phí không chính thức có thể phát sinh trong quá trình kinh doanh, gián tiếp làm chậm sự phát triển của nền kinh tế. 

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa

Cũng nhất trí phương án mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật sang khu vực tư, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho rằng, qua theo dõi các vụ án tham nhũng trong thời gian qua cho thấy, tham nhũng đã không chỉ xuất hiện trong khu vực nhà nước. Các hiện tượng "sân sau", "gửi giá", "lại quả" xuất hiện ngày càng nhiều tại các tổ chức kinh tế ngoài nhà nước.  Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Thủy đồng tình với cách đặt vấn đề của cơ quan soạn thảo là đã đến lúc cần mở rộng phòng, chống tham nhũng sang khu vực tư và bước đầu chỉ áp dụng với các công ty đại chúng, tổ chức tín dụng và một số tổ chức xã hội.

Tranh luận về nội dung này, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) đề nghị thận trọng trong việc mở rộng phạm vi điều chỉnh dự luật bởi phòng, chống tham nhũng trong khu vực công hiện còn chưa làm tốt sẽ khó có nguồn lực, công sức để thực hiện ở khu vực tư. 

“Dự án luật chỉ bước đầu mở rộng phạm vi ở khu vực tư, giới hạn ở các công ty đại chúng, tổ chức tín dụng bởi huy động vốn của nhân dân nên cần có sự kiểm soát chứ không phải cả khu vực tư. Nếu nói không rõ, doanh nghiệp, nhân dân và cử tri thấy rằng mình đang đánh lạc hướng, trong khi khu vực công là khu vực cần phải phòng, chống tham nhũng một cách triệt để và hữu hiệu”, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) tranh luận.       

Xử lí tài sản không rõ nguồn gốc thế nào?

Về kiểm soát tài sản, đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho rằng, cử tri khối doanh nghiệp bày tỏ sự băn khoăn với các quy định này và cho rằng ở khu vực tư nhân, người quản lý doanh nghiệp không phải là công chức nhà nước, họ là những nhà kinh doanh, nếu họ đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước, họ không có hành vi tội phạm, nguồn vốn được quản lý, sử dụng hiệu quả; nhưng chỉ vì họ không kê khai tài sản, không giải trình được nguồn gốc mà bị thu 45% tài sản thì không phù hợp, không phải cách làm của các nước trên thế giới", đại biểu nói.

Theo đại biểu Bế Minh Đức (Cao Bằng), cán bộ, công chức ngoài lương thì có thể có những khoản thu nhập hợp pháp khác như thù lao giảng dạy, nhưng họ vì lý do nào đó muốn che giấu hoặc quên không kê khai. Xét dưới góc độ luật học thì những khoản thu nhập không được kê khai đầy đủ không thể suy luận là thu nhập bất hợp pháp.

Đồng ý phương án thu thuế, đại biểu Mùa A Vàng (Điện Biên) nhận định nguồn gốc tài sản rất đa dạng, nhất là những trường hợp thừa kế không có giấy tờ chứng minh. Trường hợp tài sản không giải trình được nguồn gốc thì có thể thu thuế, còn chứng minh được tài sản đó do tham nhũng, phạm tội mà có thì phải xử lý hình sự.

Tranh luận lại quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) nhấn mạnh các khoản thu nhập hiện nay từ buôn bán, thừa kế, cho tặng, trúng xổ số… đều kê khai thuế thu nhập cá nhân và việc này được quản lý khá chặt chẽ. Tại sao chúng ta không thiết kế thêm điều kiện phải khai thuế thu nhập hàng năm với những vị trí có nguy cơ tham nhũng để có cơ sở so sánh. “Công khai để người dân biết thì dễ giám sát, không có lý do gì chỉ đóng thuế thuế thu nhập từ 1-2 triệu/năm mà mua được nhà, xe” – ông Nguyễn Lân Hiếu nói.