Đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật trong Luật Đặc xá (sửa đổi)

• Tổng kết 8 năm thi hành Luật đặc xá và 5 năm Luật thi hành án hình sự
• Tập huấn Luật Đặc xá và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Thi hành án phạt tù
• Chính phủ chỉ đạo triển khai thi hành Luật Đặc xá

Tờ trình của Chính phủ do Trung tướng Nguyễn Văn Sơn, Thứ trưởng Bộ Công an trình bày nêu rõ, đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước đối với người phạm tội bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, đồng thời khuyến khích họ ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước, trở thành người có ích cho xã hội.

Kết quả thực hiện công tác đặc xá những năm qua cho thấy, đối tượng, điều kiện được đề nghị đặc xá theo quy định của Luật Đặc xá cơ bản phù hợp và có tính răn đe, giáo dục cao, thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật. 

Công tác đặc xá được tiến hành theo quy trình xét duyệt thống nhất, khoa học và chặt chẽ thể hiện sự công khai, dân chủ, minh bạch. Kết quả của công tác đặc xá đã khẳng định hiệu quả, thành tựu đổi mới công tác thi hành án phạt tù, nhất là sự đổi mới trong công tác giáo dục cải tạo phạm nhân.

Bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội trình bày báo cáo thẩm tra.

Qua đặc xá đã khuyến khích phạm nhân học tập, rèn luyện, lao động, phấn đấu cải tạo tốt để được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước, sớm trở về đoàn tụ với gia đình và hoà nhập cộng đồng. Tỷ lệ người được đặc xá tái phạm rất thấp so với tổng số người được đặc xá. Thực hiện tốt công tác đặc xá góp phần tích cực vào việc chống lại các luận điểm sai trái, vu cáo Việt Nam vi phạm nhân quyền của các thế lực thù địch, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trong quá trình thực hiện, Luật Đặc xá đã bộc lộ những tồn tại, bất cập; cụ thể là diện người được đặc xá tha tù trước thời hạn với số lượng lớn, đối tượng rộng nên chưa thể hiện đầy đủ ý nghĩa đặc ân của Nhà nước ta đối với người phạm tội. 

Chưa quy định thời điểm kiểm sát việc lập hồ sơ đặc xá (trước, trong hoặc sau khi Tổ thẩm định liên ngành thẩm định hồ sơ), do vậy dẫn đến việc thực hiện chức năng kiểm sát gặp nhiều khó khăn về thời gian…

Thứ trưởng Nguyễn Văn Sơn trình bày tờ trình.

Luật Đặc xá được ban hành từ năm 2007, có hiệu lực từ năm 2008 nên một số nội dung của Luật Đặc xá không phù hợp với các văn bản quy phạm pháp luật khác được ban hành sau đó, như Hiến pháp năm 2013, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015 nên không bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Do đó, để bảo đảm phù hợp với Hiến pháp năm 2013, với quy định của các đạo luật liên quan đến tư pháp hình sự mới được Quốc hội thông qua và giải quyết những vướng mắc, khó khăn trong công tác xét đặc xá thời gian qua, thì việc sửa đổi, bổ sung Luật Đặc xá năm 2007 là cần thiết.

Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tư pháp (UBTP) của Quốc hội do bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm trình bày đã khẳng định Chính phủ đã tích cực triển khai xây dựng dự án Luật, đã tiến hành tổng kết 10 năm thi hành Luật Đặc xá, đánh giá tác động, lấy ý kiến của nhiều bộ, ngành, cơ quan có liên quan. Hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng yêu cầu về thủ tục theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình UBTVQH cho ý kiến.

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh, Cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính tư pháp Bộ Công an thảo luận tại phiên họp.

Để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với tính đặc thù của công tác đặc xá thì việc sửa đổi Luật Đặc xá phải quán triệt đầy đủ các quan điểm sau đây: Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định đối với người bị kết án phạt tù; việc sửa đổi phải khắc phục được những hạn chế, bất cập sau hơn 10 năm thi hành Luật Đặc xá trên cơ sở tổng kết thực tiễn thi hành (nhất là về điều kiện, thời điểm, trình tự, thủ tục đặc xá…). UBTP tán thành với quan điểm sửa đổi Luật Đặc xá trên cơ sở “tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm đặc xá của các nước”.

“Dự thảo Luật được xây dựng trong bối cảnh các luật có liên quan vừa được ban hành  và các  luật có liên quan đến Luật Đặc xá cũng đã được đưa vào chương trình sửa đổi, bổ sung như Luật Thi hành án hình sự, Luật Lý lịch tư pháp, Luật Thi hành án dân sự, Luật Công an nhân dân... Do đó, quá trình xây dựng dự thảo Luật cần tính đến việc bảo đảm thống nhất, phù hợp giữa nội dung của Luật Đặc xá với định hướng sửa đổi các luật này” – Chủ nhiệm UBTP của Quốc hội khẳng định.