Hà Tĩnh: Đề nghị Chính phủ cho dừng hẳn Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê

• Chính phủ sẽ báo cáo Bộ Chính trị về mỏ sắt Thạch Khê
• Xung quanh tranh cãi dừng hay khởi động dự án mỏ sắt Thạch Khê
• Bộ Công Thương phản ứng trước kiến nghị dừng dự án mỏ sắt Thạch Khê3

Còn Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, ông Đặng Quốc Khánh cho biết: “Tỉnh đã có nhiều cuộc làm việc với các bộ, ngành và mời cơ quan khoa học tư vấn, phản biện về dự án, từ đó có cơ sở khoa học và quan điểm nhất quán kiến nghị dừng dự án”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, ông Dương Tất Thắng cũng đề nghị, chính quyền các cấp và các cơ quan liên quan cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền để cán bộ, nhân dân hiểu, thống nhất việc cần thiết phải dừng dự án. Dự án sắt Thạch Khê do Công ty cổ phần sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư. TIC được thành lập ngày 17-5-2007 với vốn điều lệ 2.400 tỷ đồng.

Trao đổi với Phóng viên Báo CAND người dân ở Hà Tĩnh cho biết, họ gặp rất nhiều khó khăn từ khi dự án khai thác quặng sắt Thạch Khê triển khai.

Mục tiêu của TIC là đầu tư khai thác mỏ sắt Thạch Khê, mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á, để cung cấp quặng sắt trước hết cho nhu cầu luyện thép trong nước và dành một phần xuất khẩu, sau đó sẽ đầu tư và vận hành nhà máy luyện phôi thép. Sau hơn 10 năm triển khai, tiêu tốn rất nhiều tiền của, thời gian của nhiều đơn vị liên quan đến nay dự án vẫn dậm chân tại chỗ và để lại nhiều hệ lụy cho Hà Tĩnh.

Một trong những bất cập đầu tiên trong quá trình triển khai dự án này là việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết. Sau gần 10 năm triển khai dự án sắt Thạch Khê đến nay vẫn chưa có phương án quy hoạch được phê duyệt, mặc dù để triển khai dự án này TIC đưa ra nhiều phương  án như khu vực lấn biển, diện tích, quy mô ảnh hưởng…

Theo đánh giá của các chuyên gia về địa chất, khu vực mỏ sắt Thạch Khê nằm trên địa hình có địa chất phức tạp, nằm sát biển, thân quặng phân bố sâu (cosd-550m), lớp đất chủ yếu là đất sét, cát và nhiều nước ngầm.

Theo tính toán, thử nghiệm thì lượng nước chảy vào moong khai thác lên đến 9.717m3/h vì vậy nếu triển khai khai thác mỏ sắt này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm không chỉ 6 xã của huyện Thạch Hà, mà còn ảnh hưởng đến các xã của huyện Cẩm Xuyên, huyện Lộc Hà và thành phố Hà Tĩnh.

Năm 2011, Công ty TIC chỉ mới tiến hành bốc đất tầng phủ, mở rộng moong mỏ và bốc đất thử nghiệm khoảng 150 ha trên địa bàn xã Thạch Khê, huyện Thạch Hà nhưng từ đó đến nay xung quanh khu vực này đều bị sa mạc hóa đất đai do mực nước ngầm bị tụt mạnh, ông Dương Đình Tiến chủ tịch xã Thạch Khê cho biết, sau khi Công ty TIC hút nước mở rộng moong mỏ, thì toàn bộ khu vực xung quanh cây cối đều bị chặt phá do chết, mặc dù đã bốc hơn 11 triệu m³ đưa ra bải thải ở xã Thạch Đỉnh, Thạch Hà, song sau khi thử nghiệm công ty cũng chưa hoàn trả lại mặt bằng.

Dù chỉ mới khai thác thí nghiệm bóc moong mỏ nhưng dự án này đã làm cả một vùng đất rộng lớn ở Hà Tĩnh sa mạc hóa.

Vấn đề cốt lõi liên quan đến việc khi triển khai dự án sắt Thạch Khê là đánh giá tác động môi trường, bởi đây là dự án lớn liên quan trực tiếp đến hàng vạn người dân sinh sống trên nhiều huyện, thành phố Hà Tĩnh. Song khi khởi công dự án, cũng như việc tái khởi động lại hiện nay, việc đánh giá tác động môi trường bị cả chủ đầu tư và các bộ, ngành liên quan làm ngơ, xem nhẹ.

Chẳng hạn, dự án sắt Thạch Khê là dự án khai thác mỏ lộ thiên với khối lượng đất, đá bóc phủ rất lớn (khoảng 651,4 triệu m³), do đó việc thiết kế các bãi thải và công tác đổ thải là rất quan trọng, theo tính toán ban đầu chiều cao hai bãi thải có dung tích chứa lần lượt là 268.210 triệu m³ và 135.428 triệu m³, hai bãi thải này lại nằm sát ven biển nên nguy cơ sạt lở sẽ rất lớn, bên cạnh đó nạn cát bay, cát chảy sẽ gây hậu quả vô cùng lớn cho các vùng lân cận.

Theo thiết kế, để triển khai dự án sắt Thạch Khê, chủ đầu tư phải đắp đê, xây kè chắn chân bãi thải lấn biển, việc này cần rất lớn khối lượng lớn đá hộc và các nguyên vật liệu xây dựng khác (khoảng 2,7 triệu m³).

Việc xây dựng đập chắn cho bãi thải lấn biển cực kỳ quan trọng, song bác cáo đánh giá tác động môi trường của chủ đầu tư chưa đánh giá hết tác động tiêu cực của việc xây đê, kè lấn biển ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.

Đồng thời, theo phê duyệt và công bố của Bộ Tài nguyên và Môi trường, vùng biển Hà Tĩnh được xác định là có nguy cơ bão, nước dâng do bão chịu cấp 15, 16, nước dâng trong bão có thể lên đến trên 4,5m, trong trường hợp, xảy ra triều cường nước biển có thể dâng lên đến 6,2m…và nếu không tính toán cụ thể, thì những bãi rác ven biển của dự án sắt Thạch Khê trong tương lai sẽ gây ra những thảm họa môi trường vô cùng khủng khiếp khi gặp lũ lụt, triều cường.

Bên cạnh những bất cập về đánh giá tác động môi trường, nguồn vốn, quy hoạch xây dựng thì nhiều vấn đề liên quan đến dự án này như: Phương án tiêu thụ sản phẩm; Dây chuyền công nghệ; Tính hiệu quả về kinh tế, xã hội; Tác động về mặt xã hội, an ninh trật tự an toàn xã hội…cũng chưa được chủ đầu tư cũng như các bộ, ngành liên quan tính toán cụ thể, khoa học.

Vì vậy, Thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã họp bàn và đi đến thống nhất đề nghị Chính phủ cho dừng Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê. Đồng thời, Hà Tĩnh đang chỉ đạo các sở, ban ngành, địa phương giải quyết những tồn đọng, hoàn trả nguyên trạng, khôi phục sản xuất, ổn định đời sống nhân dân. Và chỉ nghiên cứu khởi động lại dự án khi có đủ các điều kiện.